Της Αναστασίας Μπουραντά,
Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (Ε.Κ.Τ.) διατήρησε αμετάβλητα τα επιτόκια στην τελευταία συνεδρίαση του έτους, όπως αναμενόταν και «σηματοδότησε» έμμεσα μείωση των επιτοκίων για το 2024, αναθεωρώντας προς τα κάτω τις προβλέψεις της για τον ετήσιο πληθωρισμό το 2023 και το 2024. Ωστόσο, η επίτευξη του στόχου αναμένεται να καθυστερήσει, καθώς οι αξιωματούχοι εκτιμούν πως ο πληθωρισμός θα βρεθεί κάτω από τον στόχο του 2% μετά το 2025. Συγκεκριμένα, οι τελευταίες προβλέψεις της Ε.Κ.Τ. δείχνουν ότι ο γενικός πληθωρισμός θα είναι κατά μέσο όρο 5,4% το 2023, 2,7% το 2024, 2,1% το 2025 και 1,9% το 2026, με την ανάπτυξη να αναμένεται να είναι «αναιμική».
Παρόλα αυτά, όμως, υπάρχουν σημαντικοί (αστάθμητοι) παράγοντες στην (παγκόσμια) οικονομία που θα μπορούσαν να καθυστερήσουν τις μειώσεις στα επιτόκια, καθώς διατηρούν την αβεβαιότητα για τον πληθωρισμό σε υψηλά επίπεδα. Για αυτό, οι αξιωματούχοι της Ε.Κ.Τ. (ιδίως τα επιφανή «γεράκια», όπως ο Joachim Nagel, διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας της Γερμανίας, και ο Klaas Knot, επικεφαλής της Κεντρικής Τράπεζας της Ολλανδίας) προσπαθούν μέσω των τελευταίων τους δηλώσεων να συγκρατήσουν την αισιοδοξία των επενδυτών, οι οποίοι προεξοφλούσαν (έως τώρα τουλάχιστον) μειώσεις των επιτοκίων ήδη από το α’ εξάμηνο του 2024.
Ξεκάθαρα, η ανάπτυξη στην Ευρωζώνη έχει επιβραδυνθεί σημαντικά και έχει εισέλθει οριακά σε συρρίκνωση, ενώ, παράλληλα, δεν παρατηρείται πιστωτική επέκταση από τις ευρωπαϊκές τράπεζες. Ο τομέας της οικονομίας, ωστόσο, που δείχνει πιο ανθεκτικός είναι η αγορά εργασίας. Τα επίπεδα ανεργίας, συνολικά στη ζώνη του ευρώ, παραμένουν κάτω από το 7%, ένδειξη πως πιθανότατα η αγορά εργασίας βρίσκεται σε επίπεδα πλήρης απασχόλησης, δεδομένων των παραγωγικών δυνατοτήτων της οικονομίας. Επίσης, αν και η μέση παραγωγικότητα έχει παρουσιάσει μείωση, οι μισθοί συνεχίζουν να αυξάνονται με αξιοσημείωτο ρυθμό, ωθούμενοι κυρίως από οικονομία με στενή αγορά εργασίας, που οι εργαζόμενοι έχουν μεγαλύτερη διαπραγματευτική ισχύ.
Το όλο ζήτημα αφορά την αύξηση των μισθών. Αν δεν υπάρξει «πάγωμα» στις αυξήσεις, τα «γεράκια» δεν θα ηρεμήσουν. Ο φόβος σχετίζεται με τον κίνδυνο εμφάνισης μιας σπείρας τιμών-μισθών, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε έναν επίμονο στασιμοπληθωρισμό. Η παραγωγή παραμένει στάσιμη ή είναι μειούμενη και ο πληθωρισμός τροφοδοτείται από την αυξήσεις των μισθών. Με δεδομένες τις ατέλειες των αγορών και την απουσίας ανταγωνισμού, πληθωρισμός και αυξήσεις μισθών θα έχουν ασύμμετρο ρυθμό, που θα μειώνει την αγοραστική δύναμη των απασχολούμενων.
Ο δεύτερος εξωγενής και αστάθμητος παράγοντας που δημιουργεί ανησυχία στους αξιωματούχους και ενδέχεται να καθυστερήσει την εκκίνηση του κύκλου μειώσεων των επιτοκίων αφορά τις γεωπολιτικές αναταραχές. Μέχρι πρότινος, φαινόταν πως τα «πνεύματα» είχαν κάπως κατευνάσει και σταθεροποιηθεί στα πολεμικά μέτωπα της Ουκρανίας και της Μέσης Ανατολής. Ωστόσο, οι επιθέσεις των ανταρτών Χούθι της Υεμένης σε πλοία που περνούσαν από την Ερυθρά Θάλασσα με προορισμό το Ισραήλ, με συνέπεια δεκάδες ναυτιλιακές εταιρείες να αναστείλουν τη μεταφορά εμπορευμάτων από την περιοχή, επιλέγοντας εναλλακτικές μεταφορές που αυξάνουν τις αποστάσεις και τα κόστη. Επίσης, οι περισσότερες από τις μεγάλες εταιρείες μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων με τηλεοράσεις, ηλεκτρονικά είδη και άλλα αγαθά έχουν αλλάξει τα δρομολόγιά τους.
Η Maersk, η δεύτερη μεγαλύτερη ναυτιλιακή εταιρεία στον κόσμο, ανακοίνωσε την Τρίτη (12 Δεκεμβρίου) ότι θα κρατήσει ορισμένα από τα πλοία της που πλέουν γύρω από το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας στην Αφρική εκτός της Ερυθράς Θάλασσας. Σε απάντηση στην αναστάτωση, οι Η.Π.Α. ξεκίνησαν διεθνή ναυτική επιχείρηση για την προστασία των πλοίων στις θαλάσσιες διαδρομές της Ερυθράς Θάλασσας.
Ο πετρελαϊκός κολοσσός BP ανακοίνωσε τη Δευτέρα (18.12) ότι θα σταματήσει προσωρινά όλες τις μεταφορές πετρελαίου μέσω της κύριας εμπορικής οδού. Η εναλλακτική διαδρομή γύρω από το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας θα αυξήσει το ταξίδι κατά περίπου 3.500 ναυτικά μίλια και θα αυξήσει τον απαιτούμενο χρόνο κατά περίπου 10 ημέρες. Προς το παρόν, η αλλαγή στις τιμές του πετρελαίου είναι μικρή.
Συνεπώς, όσο το τοπίο στη διεθνή γεωπολιτική κατάσταση, που επηρεάζει το παγκόσμιο εμπόριο (ιδίως των ενεργειακών αγαθών), και στην αγορά εργασίας δεν γίνεται ξεκάθαρα ευνοϊκό για «χαλάρωση» της νομισματικής πολιτικής, οι μειώσεις στα επιτόκια θα καθυστερήσουν παραπάνω του αναμενόμενου.
