Του Ιούλιου Παπάζογλου,
Πολλοί λίγοι διπλωμάτες έχουν απασχολήσει και επηρεάσει την κοινή γνώμη τόσο πολύ, καθώς το όνομα του Κίσινγκερ είναι συνυφασμένο με την κρυφή διπλωματία και με τις θεωρίες συνομωσίας, αλλά και με κάποιες τραγωδίες που βύθισαν στον πόνο ολόκληρες χώρες, αφήνοντας τα σημάδια τους να είναι ορατά σε αυτές τις χώρες, μέχρι και σήμερα. Το μεγάλο ερώτημα είναι πώς κατάφερε αυτός ο άνθρωπος, από ένας καθηγητής που ήταν, να φτάσει να ελέγχει τη διπλωματία της ισχυρότερης χώρας στον κόσμο και να μείνει στο προσκήνιο της πολιτικής ζωής έως τον θάνατό του. Οι διπλωματικές του τεχνικές έχουν αφήσει εποχή και διδάσκονται ακόμα και στις μέρες μας σε πολύ γνωστές σχολές πολιτικών επιστημών, κερδίζοντας με αυτό τον τρόπο επάξια τον τίτλο του «σκακερίστα» της διπλωματίας.
Ο Κίσινγκερ εισήλθε στον Λευκό Οίκο το 1969 ως σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας του τότε Προέδρου Νίξον και το 1973 αναβαθμίστηκε σε Υπουργός Εξωτερικών, ένα υπουργείο στο οποίο θα διαδραματίσει έναν πολύ κομβικό ρόλο. Ως Υπουργός θα ξεκινήσει διαδικασίες εξομάλυνσης των σχέσεων Η.Π.Α.-ΕΣΣΔ, αλλά και με την κομμουνιστική Κίνα. Τον Απρίλιο του 1970, τόσο ο Νίξον όσο και ο Κίσινγκερ υποσχέθηκαν στον Τσιάνγκ Τσινγκ-κόου, τον γιο του στρατηγού Τσιάνγκ Κάι-Σεκ, ότι δεν θα εγκατέλειπαν ποτέ την Ταϊβάν ούτε θα έκαναν συμβιβασμούς με τον Μάο Τσε Τουνγκ. Ο Κίσινγκερ έκανε δύο ταξίδια στη Λαϊκή Δημοκρατία τον Ιούλιο και τον Οκτώβριο του 1971. Κατά την επίσκεψή του στο Πεκίνο, το κύριο θέμα αποδείχθηκε ότι ήταν η Ταϊβάν, καθώς ο Ζου ζήτησε από τις Η.Π.Α. να αναγνωρίσουν ότι η Ταιβάν ήταν νόμιμο μέρος της ΛΔΚ, να αποσύρει τις αμερικανικές δυνάμεις από την Ταϊβάν και να τερματίσει τη στρατιωτική υποστήριξη για το καθεστώς Κουομιντάνγκ.
Ενεργό ρόλο ανέλαβε και στον πόλεμο του Βιετνάμ, με τον οποίο ασχολήθηκε αμέσως αφότου ανέλαβε Σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας. Όταν ανέλαβε το 1969, ο Κίσινγκερ τάχθηκε υπέρ μιας διαπραγματευτικής στρατηγικής, βάσει της οποίας οι Ηνωμένες Πολιτείες και το Βόρειο Βιετνάμ θα υπέγραφαν ανακωχή και συμφώνησαν να αποσύρουν τα στρατεύματά τους από το Νότιο Βιετνάμ, ενώ η κυβέρνηση του Νοτίου Βιετνάμ και οι Βιετ Κονγκ επρόκειτο να συμφωνήσουν σε έναν συνασπισμό. Αν και ο Κίσινγκερ δεν θεωρούσε το Νότιο Βιετνάμ σημαντικό από μόνο του, πίστευε ότι ήταν απαραίτητο να υποστηριχθεί, έτσι ώστε να διατηρηθούν οι Η.Π.Α. ως παγκόσμια δύναμη, πιστεύοντας ότι κανένας από τους συμμάχους δεν θα εμπιστευόταν τις Η.Π.Α., εάν εγκατέλειπαν το Νότιο Βιετνάμ. Ο Κίσινγκερ έπαιξε βασικό ρόλο στον βομβαρδισμό της Καμπότζης για να διαταράξει τις επιδρομές στο Νότιο Βιετνάμ από τους βορείους αντιπάλους του, καθώς και στην εκστρατεία της Καμπότζης το 1970 και τον επακόλουθο βομβαρδισμό στόχων των Ερυθρών Χμερ στην Καμπότζη.
Η δράση του Κίσινγκερ δεν περιορίστηκε μόνο στα όρια της Ασίας, αλλά επεκτάθηκε και στη Λατινική Αμερική, καθιστώντας τον συνένοχο για τις βιαιότητες που διεπράχθησαν σε αυτά τα κράτη, κάτω από την επίβλεψη των μυστικών υπηρεσιών της Αμερικής. Ως Υπουργός Εξωτερικών εκείνης της περιόδου του καταλογίζεται ο σχεδιασμός και η υλοποίηση του σχεδίου Κόνδωρ, το οποίο προέβλεπε την ανατροπή των δημοκρατικών πολιτευμάτων των κρατών της Λατινικής Αμερικής και την επιβολή δικτατοριών, οι οποίες θα εξυπηρετούσαν τα συμφέροντα των Η.Π.Α. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν η Χιλή του Πινοσέτ, η Αργεντινή του Βιδέλ και ο Παναμάς, ο οποίος διοικήθηκε από μία σειρά στρατιωτικών για τον έλεγχο της διώρυγάς του, η οποία είναι πολύ σημαντική για το παγκόσμιο εμπόριο. Η επιχείρηση αυτή δεν σκότωσε μόνο τον θεσμό της Δημοκρατίας σε αυτές τις χώρες, αλλά κόστισε και την ζωή σε χιλιάδες πολίτες, οι οποίοι δεν μπορούσαν να συμβιβαστούν με την υποταγή της χώρας τους στα ξένα συμφέροντα. Τα δικτατορικά αυτά καθεστώτα διέπραξαν μία σειρά βασανιστηρίων και δολοφονιών σε αντιδραστικούς πολίτες, με την κρυφή υποστήριξη πάντα των Η.Π.Α. και, πιο συγκεκριμένα, του Κίσινγκερ. Τα καθεστώτα αυτά επιβλήθηκαν αποκλείστηκα και μόνο για την εξυπηρέτηση των συμφερόντων των Η.Π.Α., μόλις αυτά είχαν πετύχει τις φιλοδοξίες των Η.Π.Α. κατέρρευσαν τόσο γρήγορα όσο είχαν επιβληθεί, δίνοντας στον Κίσινγκερ τον τίτλο του εκφραστή της ”Realpolitik”.
Το όνομά του έχει συνδεθεί, όμως, και με μία μελανή στιγμή για την ελληνική και κυπριακή ιστορία, όπως είναι η τουρκική εισβολή στο νησί το 1974. Αρκετές συζητήσεις έχουν γίνει γύρω από το κατά πόσο οι Αμερικανοί ήξεραν για τις ενέργειες των Τούρκων, αλλά και για το εάν ο Κίσινγκερ έδωσε το πράσινο φως στους Τούρκους να εισβάλουν. Το σίγουρο είναι ότι τον Αύγουστο του 1974 σε μία έκδοση των <<Τhe New York Times>>, αποκαλύφθηκε ότι ο Κίσινγκερ και το Στέιτ Ντιπάρτμεντ είχαν ενημερωθεί εκ των προτέρων για το επικείμενο πραξικόπημα από την ελληνική χούντα στην Κύπρο. Πράγματι, σύμφωνα με τον δημοσιογράφο, η επίσημη εκδοχή των γεγονότων, όπως είπε το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, ήταν ότι θεώρησε ότι έπρεπε να προειδοποιήσει το ελληνικό στρατιωτικό καθεστώς να μην πραγματοποιήσει το πραξικόπημα. Ο Κίσινγκερ φέρεται να είπε «Η τουρκική τακτική είναι σωστή- άρπαξε ό,τι θέλουν και μετά διαπραγματεύσου με βάση την κατοχή».
Ο Κίσινγκερ, αυτό το γεράκι της Διπλωματίας, έφυγε σε ηλικία 100 χρονών, παρέμεινε, όμως, μέχρι το τέλος στην ενεργό υπηρεσία, καθώς έκανε συχνές εμφανίσεις αλλά και πολλά ταξίδια στο εξωτερικό, συναντώντας Προέδρους Κρατών. Οι πολιτικές του τατκικές και οι αποφάσεις του έχουν μείνει στην ιστορία, καθώς μέχρι και σήμερα ταλαιπωρούν πάρα πολλούς ανθρώπους, των οποίων οι ζωές τους έχουν σημαδευτεί από τις γεωπολιτικές θεωρίες και παρεμβάσεις του. Τα φρικτά αποτελέσματα αλλά και οι μετέπειτα απόψεις του, τον έχουν καταστήσει στη γνώμη πολλών ανθρώπων αλλά και επιστημόνων ως έναν κυνικό διπλωμάτη. Το μόνο σίγουρο είναι ότι οι γεωπολιτικές θεωρίες του θα συνεχίσουν να διδάσκονται και να βρίσκουν είτε αποδέκτες είτε πολέμιους για μεγάλο χρονικό διάστημα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Η αμφιλεγόμενη κληρονομιά του Χένρι Κίσινγκερ, kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ.
- In Africa, Kissinger Was Known for His Failures, nytimes.com, διαθέσιμο εδώ.
- Αλέξης Παπαχελάς (2021), Ένα σκοτεινό δωμάτιο (1967-1974), Αθήνα: εκδ. Μεταίχμιο
- Henry Kissinger (2014), Παγκόσμια Τάξη (μτφρ. Χρήστος Καψάλης), Αθήνα: εκδ. Λιβάνης
