Της Βασιλικής Ήσυχου,
Οι επιβλητικές πυραμίδες της Γκίζας κατορθώνουν να μας καθηλώνουν και να μας προβληματίζουν με τη νίκη τους στη φθορά του αήττητου χρόνου. Αυτοί οι μνημειώδεις τάφοι είναι λείψανα της εποχής του Παλαιού Βασιλείου της Αιγύπτου και κατασκευάστηκαν πριν από περίπου 4.500 χρόνια, με τον αρχαιολογικό χώρο του Stonehenge να αποτελεί το αρχαιότερο μνημείο.
Βασικό στοιχείο του αιγυπτιακού πολιτισμού ήταν η πεποίθηση πως οι Φαραώ μετενσαρκώνονταν σε θεούς στη μετά θάνατον ζωή. Η προετοιμασία για την επόμενη ζωή περιλάμβανε την υποδομή ναών και τάφων στο σχήμα της πυραμίδας για τους ίδιους, οι οποίοι εμπεριείχαν όλα τα απαραίτητα αντικείμενα για τον «επόμενο κόσμο». Ο Φαραώ Khufu αποτελεί τον πρωτεργάτη αυτού του εγχειρήματος, με την πυραμίδα της Γκίζας να χτίζεται περίπου το 2550 π.Χ. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη πυραμίδα στη Γκίζα και υψώνεται περίπου 481 πόδια πάνω από το οροπέδιο. Ακόμη, οι κατά προσέγγιση 2,3 εκατομμύρια πέτρινοι όγκοι του κυμαίνονται κατά μέσο όρο από 2,5 έως 15 τόνους ο καθένας.
Αργότερα, ο γιος του Khufu, Φαραώ Khafre, έχτισε τη δεύτερη πυραμίδα στη Γκίζα, περίπου το 2520 π.Χ. Η περίφημη Σφίγγα, που εντοπίζεται στη νεκρόπολη του Φαραώ, είναι ένα μυστηριώδες μνημείο από ασβεστόλιθο, το οποίο απεικονίζει ένα σώμα λιονταριού, με κεφάλι Φαραώ. Η Σφίγγα, προσφέρει την «προστασία» της, ως ένας φρουρός για ολόκληρο το ταφικό σύμπλεγμα του Φαραώ. Η τρίτη από τις πυραμίδες της Γκίζας είναι σημαντικά μικρότερη από τις δύο πρώτες. Χτισμένο από τον Φαραώ Menkaure περίπου το 2490 π.Χ., διέθετε έναν πολύ πιο περίπλοκο νεκρικό ναό. Ουσιαστικά, το κάθε συγκρότημα αριθμεί τεράστιες διαφορετικές πυραμίδες και μπορεί να περιλαμβάνει διάφορα χαρακτηριστικά όπως παλάτια, ναούς και λάκκους ηλιακών σκαφών.
Αναμφίβολα, τα αρχαία τεχνικά επιτεύγματα στην Γκίζα ήταν τόσο εντυπωσιακά που, ακόμη και σήμερα, οι επιστήμονες δεν μπορούν να είναι σίγουροι αναφορικά με τον τρόπο που χτίστηκαν οι πυραμίδες. Ωστόσο, έχουν μάθει πολλά για το ανθρώπινο δυναμικό και την πολιτική δύναμη που είναι απαραίτητη για να υλοποιηθεί αυτό το έργο. Οι οικοδόμοι, οι οποίοι προέρχονταν από μία κοντινή προσωρινή πόλη, ήταν επιδέξιοι και σωματικά δυνατοί Αιγύπτιοι. Οι αρχαιολογικές ανασκαφές έχουν φέρει στην επιφάνεια πως επρόκειτο για μία άκρως οργανωμένη κοινότητα, πλούσια σε πόρους, που πρέπει να στηρίχθηκε από μία εξίσου ισχυρή κεντρική εξουσία. Είναι πιθανό ότι κοινότητες σε όλη την Αίγυπτο διέθεταν τους εργάτες τους, αλλά και τρόφιμα και άλλα είδη πρώτης ανάγκης, καθώς αυτήν η διαδικασία αποτέλεσε την απόδειξη του πλούτου τους αλλά και της υπακοής στην εξουσία των Φαραώ. Τέτοιες αποκαλύψεις οδήγησαν τον Zahi Hawass, γενικό γραμματέα του Ανώτατου Συμβουλίου Αρχαιοτήτων της Αιγύπτου και εξερευνητή του National Geographic, να σημειώσει ότι, υπό μία έννοια, ήταν οι Πυραμίδες που δημιούργησαν την Αίγυπτο — και όχι το αντίστροφο.
Ποια ήταν, όμως, η τακτική κατασκευής των πυραμίδων; Το πιο εύλογο είναι ότι οι Αιγύπτιοι χρησιμοποιούσαν ένα κεκλιμένο και περικυκλωμένο ανάχωμα από τούβλα, χώμα και άμμο, το οποίο αυξανόταν σε ύψος και μήκος καθώς η πυραμίδα υψωνόταν. Πέτρινοι ογκόλιθοι ανασύρθηκαν στη ράμπα με έλκηθρα, κυλίνδρους και μοχλούς. Σύμφωνα με τον ιστορικό Ηρόδοτο, η Μεγάλη Πυραμίδα —ή αλλιώς Πυραμίδα του Χέοπα—, του Φαραώ Khufu, χρειάστηκε μία εικοσαετία για να κατασκευαστεί και προϋπέθετε την εργασία 100.000 ανδρών. Αυτό γίνεται κατανοητό δεδομένου ότι αυτοί οι άνδρες, που ήταν εργάτες στη γεωργία, δούλευαν κυρίως στις πυραμίδες, ενώ περιορίζονταν σε αγροτικές δουλειές στα χωράφια — δηλαδή όταν ο ποταμός Νείλος πλημμύριζε. Μέχρι τα τέλη του 20ου αιώνα, ωστόσο, οι αρχαιολόγοι είχαν ανακαλύψει στοιχεία για ένα πιο περιορισμένο εργατικό δυναμικό, το οποίο πιθανώς να είχε καταλάβει την τοποθεσία σε μόνιμη και όχι σε εποχιακή βάση. Προτάθηκε, μάλιστα, ότι μόλις 20.000 εργάτες, με το συνοδευτικό προσωπικό υποστήριξης (αρτοποιοί, γιατροί, ιερείς, κ.λπ.), θα ήταν επαρκείς για το έργο.
Αν οι Πυραμίδες βοήθησαν στην οικοδόμηση της αρχαίας Αιγύπτου, τη διατήρησαν επίσης. Η Γκίζα μας επιτρέπει να εξερευνήσουμε έναν κόσμο που έχει εξαφανιστεί εδώ και καιρό. «Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι ο χώρος είναι απλώς ένα νεκροταφείο με τη σύγχρονη έννοια, αλλά είναι πολύ περισσότερο από αυτό», λέει ο αιγυπτιολόγος του Μουσείου Καλών Τεχνών της Βοστώνης και του Πανεπιστημίου Tufts, Peter Der Manuelian. «Σε αυτούς τους διακοσμημένους τάφους υπάρχουν υπέροχες σκηνές από κάθε πτυχή της ζωής στην αρχαία Αίγυπτο – επομένως δεν έχει να κάνει μόνο με το πώς πέθαναν οι Αιγύπτιοι αλλά και το πώς έζησαν».
Ξυλουργική και ψάρεμα, θρησκευτικές τελετουργίες, ταφικές πρακτικές, αλλά και φροντίδα ζώων και πουλερικών αποτελούσαν καθημερινές ενασχολήσεις των Αιγύπτιων αγροτών εκείνης της εποχής. Οι επιγραφές και τα κείμενα επιτρέπουν επίσης την έρευνα στην αιγυπτιακή γραμματική και γλώσσα. «Σχεδόν οποιοδήποτε θέμα θέλετε να μελετήσετε σχετικά με τον φαραωνικό πολιτισμό είναι διαθέσιμο στους τοίχους των τάφων στη Γκίζα», λέει ο Der Manuelian.
Παλαιότερα αρχεία διατηρούν πίνακες ή επιγραφές που έκτοτε έχουν ξεθωριάσει, καταγράφουν αντικείμενα που έχουν χαθεί ή καταστραφεί και ξεκλειδώνουν τάφους που δεν είναι προσιτοί στο κοινό. Επομένως, οι Πυραμίδες της Γκίζας χρειάζεται να παραμείνουν στο προσκήνιο, όχι λόγω των θεωριών περί της αρχιτεκτονικής τους μόνο, αλλά και επειδή αποτέλεσαν την ανάδειξη της ανθρώπινης νοημοσύνης, σε καιρούς που δεν υπήρχε ακόμα η λέξη «νοημοσύνη» και υπήρξαν ο ακρογωνιαίος λίθος μιας μεταγενέστερης πολιτισμικής ακμής τόσο ασυγκράτητα δυνατής, ώστε να διαπερνά τα σύνορα της Αιγύπτου.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Pyramids of Giza, nationalgeographic.com, Διαθέσιμο εδώ.
- Pyramids of Giza, britannica.com, Διαθέσιμο εδώ.
