Του Γρηγόρη Χατζή,
Τα πρώτα χρόνια του 18ου αιώνα αποτέλεσαν μία ταραχώδη περίοδο στην ευρωπαϊκή ιστορία που χαρακτηρίστηκε από συμμαχίες που μεταβάλλονταν συνεχώς και διαρκείς αγώνες εξουσίας. Ο Πόλεμος της Ισπανικής Διαδοχής (1701-1714) ήταν μια καίρια σύγκρουση, στην οποία ενεπλάκησαν μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις που διαγωνίζονταν για τον έλεγχο του ισπανικού θρόνου. Η μάχη του Blenheim που διεξήχθη στις 13 Αυγούστου 1704, κοντά στο ομώνυμο χωριό που βρίσκεται στη σημερινή Βαυαρία της Γερμανίας, αναδείχθηκε σε μία καθοριστική στιγμή του πολέμου, αναδιαμορφώνοντας το γεωπολιτικό τοπίο της Ευρώπης.
Ο Πόλεμος της Ισπανικής Διαδοχής ξέσπασε στον απόηχο του θανάτου του Ισπανού Bασιλιά Καρόλου Β’ το 1700. Η απουσία ενός ξεκάθαρου διαδόχου του ισπανικού θρόνου οδήγησε σε διαμάχη για τη διαδοχή, με τις μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις να έρχονται σε ρήξη για να υπερασπιστούν τα συμφέροντά τους. Η Μεγάλη Συμμαχία, αποτελούμενη από την Αγγλία, την Ολλανδική Δημοκρατία και την Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, αντιτάχθηκε στις φιλοδοξίες της δυναστείας των Βουρβόνων, η οποία επεδίωκε να εγκαταστήσει τον Φίλιππο του Ανζού, εγγονό του Λουδοβίκου ΙΔ΄ της Γαλλίας, ως ηγεμόνα της Ισπανίας.
Στο επίκεντρο των στρατιωτικών προσπαθειών της Μεγάλης Συμμαχίας ήταν ο John Churchill, ο 1ος Δούκας του Marlborough, ικανός στρατιωτικός διοικητής και πολιτικός. Αναγνωρισμένος για τη στρατηγική του ευφυΐα, ο Churchill διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση των στρατιωτικών εκστρατειών της συμμαχίας. Η ικανότητά του να ελίσσεται και να συνάπτει συμμαχίες τον καθιστούσε εξαιρετικά αξιόπιστο στο πεδίο της μάχης. Τον Αύγουστο του 1704, έβαλε στο στόχαστρο τις γαλλοβαυαρικές δυνάμεις, ελπίζοντας να τις καταστρέψει ολοκληρωτικά.
Το σκηνικό ήταν έτοιμο για τη μάχη του Blenheim, το καλοκαίρι του 1704. Οι γαλλοβαυαρικές δυνάμεις, υπό την ηγεσία του στρατηγού Marshal και του Μαξιμιλιανού Β’ της Βαυαρίας, κατείχαν μια ισχυρή αμυντική θέση κατά μήκος του ποταμού Δούναβη. Ο Churchill, σε συνεργασία με τον σύμμαχό του, Πρίγκιπα Ευγένιο της Σαβοΐας, επινόησε ένα τολμηρό σχέδιο για να διαταράξει την άμυνα του εχθρού.
Η μάχη ξεκίνησε το πρωί της 13ης Αυγούστου 1704, με τον Churchill να εξαπολύει μια προσχηματική επίθεση στο κέντρο των γαλλοβαυαρικών γραμμών. Καθώς ο εχθρός εστίαζε την προσοχή του στη φαινομενική κύρια επίθεση, ο στρατός της Μεγάλης Συμμαχίας εκτέλεσε έναν αριστοτεχνικό πλευρικό ελιγμό. Διασχίζοντας τον ποταμό Nebel, επιτέθηκαν στη δεξιά πλευρά των Γάλλων, αιφνιδιάζοντάς τους.
Ακολούθησε ένα πραγματικό χάος. Οι πειθαρχημένες και καλά συντονισμένες κινήσεις των δυνάμεων της Μεγάλης Συμμαχίας ήρθαν σε αντίθεση με την αταξία των γαλλοβαυαρικών στρατευμάτων. Οι μάχες μαίνονταν καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας, με τις δύο πλευρές να υφίστανται βαριές απώλειες. Συγκεκριμένα, η Μεγάλη Συμμαχία μέτρησε περίπου 12.000 νεκρούς από τους 50.000 άνδρες που απαριθμούσε αρχικά, ενώ τα γαλλοβαυαρικά στρατεύματα απώλεσαν 18.000 στρατιώτες και άλλοι 13.000 συνελήφθησαν από τους αρχικά 60.000. Ο Tallard, αντιλαμβανόμενος τη δεινή κατάσταση, προσπάθησε να οργανώσει άμυνα, αλλά η αμείλικτη πίεση του στρατού του Churchill αποδείχθηκε ανυπέρβλητη. Μέχρι το βράδυ οι γαλλοβαυαρικές δυνάμεις είχαν διαλυθεί και ο ίδιος ο Tallard αιχμαλωτίστηκε. Η μάχη του Blenheim ολοκληρώθηκε με μια αποφασιστική νίκη της Μεγάλης Συμμαχίας, που σηματοδότησε ένα σημείο καμπής στον Πόλεμο της Ισπανικής Διαδοχής.
Η μάχη αυτή είχε εκτεταμένες συνέπειες που αντηχούσαν σε ολόκληρη την Ευρώπη: Το Blenheim κατέρριψε τον μύθο του γαλλικού αήττητου στο πεδίο της μάχης. Η ήττα επέφερε σοβαρό πλήγμα στις φιλοδοξίες του Λουδοβίκου ΙΔ’, αποδυναμώνοντας τον γαλλικό στρατό και αλλάζοντας την ισορροπία δυνάμεων υπέρ της Μεγάλης Συμμαχίας. Στο πολιτικό πεδίο, το αποτέλεσμα της Μάχης αύξησε την επιρροή της Μεγάλης Συμμαχίας και ενίσχυσε το κύρος του Churchill. Η έκβαση της μάχης ενθάρρυνε και άλλα ευρωπαϊκά κράτη να ενταχθούν στη συμμαχία, απομονώνοντας περαιτέρω τη Γαλλία. Ακόμη, η Συνθήκη της Ουτρέχτης το 1713, η οποία έθεσε τέλος στον Πόλεμο της Ισπανικής Διαδοχής, επέφερε σημαντικές εδαφικές αλλαγές. Η Ισπανία παραχώρησε αρκετά εδάφη στις δυνάμεις της Μεγάλης Συμμαχίας, σηματοδοτώντας την άνοδο της Βρετανικής Αυτοκρατορίας και παγιώνοντας την ανάδειξή της σε σημαντικότατο ευρωπαϊκό παράγοντα.
Η μάχη του Blenheim αποτελεί μια κομβική στιγμή της ευρωπαϊκής Ιστορίας, σηματοδοτώντας την αρχή αναδιαμόρφωσης του πολιτικού και στρατιωτικού τοπίου κατά τον 18ο αιώνα. Οι συνέπειές της αντήχησαν πολύ πέρα από το πεδίο της μάχης, επηρεάζοντας καταλυτικά τις πολιτικές συμμαχίες, τις εδαφικές αλλαγές, αλλά και την πορεία των ευρωπαϊκών δυνάμεων γενικότερα κατά τα επόμενα χρόνια.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ – 13 Αυγούστου 1704: Μάχη του Μπλένχαϊμ, ο δούκας του Μάλμπορο συντρίβει τον μύθο της γαλλικής ισχύος, military-history.gr, διαθέσιμο εδώ
- Battle of Blenheim, britannica.com, διαθέσιμο εδώ
