Της Χρυσάνθης Θανάση,
1988: Η πτήση 103 της Pan Am, που ξεκίνησε από το Λονδίνο και είχε προορισμό τη Νέα Υόρκη, εκρήγνυται στον αέρα πάνω από το Λόκερμπι της Σκωτίας, σκοτώνοντας και τους 243 επιβάτες και τα 16 μέλη του πληρώματος, καθώς και 11 κατοίκους της περιοχής που δέχτηκαν στο έδαφος κομμάτια από τα συντρίμμια. Μια βόμβα που ήταν κρυμμένη μέσα σε ένα ηχητικό κασετόφωνο εξερράγη στον χώρο φόρτωσης, όταν το αεροπλάνο βρισκόταν σε ύψος 31.000 ποδιών. Η καταστροφή, η οποία έγινε αντικείμενο της μεγαλύτερης ποινικής έρευνας στη Βρετανία, πιστεύεται ότι ήταν μια επίθεση εναντίον των Ηνωμένων Πολιτειών. Εκατόν ογδόντα εννέα από τα θύματα ήταν Αμερικανοί.
Ισλαμιστές τρομοκράτες κατηγορήθηκαν ότι τοποθέτησαν τη βόμβα στο αεροπλάνο, ενώ βρισκόταν στο αεροδρόμιο της Φρανκφούρτης της Γερμανίας. Οι αρχές υποψιάστηκαν ότι η επίθεση είτε ήταν αντίποινα για τις αεροπορικές επιδρομές των Η.Π.Α. το 1986 κατά της Λιβύης, στις οποίες σκοτώθηκε η μικρή κόρη του ηγέτη Muamar al Qaddafi μαζί με δεκάδες άλλα άτομα, είτε για ένα περιστατικό του 1988, στο οποίο οι Η.Π.Α. κατά λάθος κατέρριψαν μια εμπορική πτήση πάνω από τον Περσικό Κόλπο, σκοτώνοντας 290 ανθρώπους.
Στις αρχές του 2001, ο Al-Megrahi καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη και ο Fhimah αθωώθηκε. Λόγω των αντιρρήσεων της Κυβέρνησης των Η.Π.Α., ο Al-Megrahi αφέθηκε ελεύθερος και επέστρεψε στη Λιβύη τον Αύγουστο του 2009, αφού οι γιατροί διαπίστωσαν ότι είχε μόνο μήνες ζωής. Τον Δεκέμβριο του 2020, εμφανίστηκαν αναφορές ότι το Υπουργείο Δικαιοσύνης των Η.Π.Α. θα αποσφράγιζε ποινικές κατηγορίες εναντίον ενός άλλου ύποπτου για τη βομβιστική επίθεση, του Abu Agila Mohammad Mas’ud.
Tο 2003, η Λιβύη ανέλαβε την ευθύνη για τον βομβαρδισμό, αλλά δεν εξέφρασε μεταμέλεια. Ο Ο.Η.Ε. και οι Η.Π.Α. άρουν τις κυρώσεις κατά της Λιβύης και αυτή δέχεται να πληρώσει στην οικογένεια κάθε θύματος περίπου $ 8 εκατ. ως αποζημίωση. Το 2004, ο Πρωθυπουργός της Λιβύης είπε ότι η συμφωνία ήταν το «τίμημα για την ειρήνη», υπονοώντας ότι η χώρα του ανέλαβε μόνο την ευθύνη για την άρση των κυρώσεων, μια δήλωση που εξόργισε τις οικογένειες των θυμάτων. Η Pan Am Airlines, η οποία χρεοκόπησε τρία χρόνια μετά τη βομβιστική επίθεση, μήνυσε τη Λιβύη και αργότερα έλαβε με διακανονισμό $ 30 εκατ.
Το 2009 ο Megrahi, ο οποίος είχε διαγνωστεί με καρκίνο σε τελικό στάδιο, αφέθηκε ελεύθερος από τη φυλακή στη Σκωτία για συμπονετικούς λόγους και του επετράπη να επιστρέψει στη Λιβύη. Οι Ηνωμένες Πολιτείες διαφώνησαν έντονα με την απόφαση της Κυβέρνησης της Σκωτίας. Τον Ιούλιο του 2010, μια έρευνα που υποκινήθηκε από Αμερικανούς Γερουσιαστές αποκάλυψε ότι η πετρελαϊκή εταιρεία ΒΡ είχε ασκήσει πιέσεις για μια συμφωνία μεταφοράς κρατουμένων μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και της Λιβύης. Αν και τόσο η BP όσο και η Κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου αρνήθηκαν ότι ο Megrahi συζητήθηκε συγκεκριμένα, το 2009 ο Βρετανός Υπουργός Δικαιοσύνης, Jack Straw, είχε δηλώσει ότι οι επιχειρηματικές συναλλαγές της BP με τη λιβυκή Κυβέρνηση ήταν παράγοντας για την εξέταση της υπόθεσής του. Τέλος, τον Δεκέμβριο του 2022, το Υπουργείο Δικαιοσύνης των Η.Π.Α. ανακοίνωσε ότι ο Abu Agila Mohammad Mas’ud συνελήφθη από το FBI για τον ύποπτο ρόλο του στη βομβιστική επίθεση.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Pan Am flight 103, britannica.com, Διαθέσιμο εδώ
- Pan Am Flight 103 explodes over Scotland, history.com, Διαθέσιμο εδώ
