Του Γιάννη Τζιβάνη,
Μιλώντας για εθνικά πάρκα, το μυαλό πολλών στρέφεται, πιθανώς, στην άγρια αφρικανική ομορφιά με τις απέραντες εκτάσεις σαβάνας που φιλοξενούν μερικά από τα πιο εντυπωσιακά είδη του πλανήτη μας. Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα εθνικών πάρκων αποτελεί και το Τσάβο, που βρίσκεται στον… σιτοβολώνα των εθνικών αφρικανικών πάρκων, την Κένυα. Το εθνικό πάρκο Τσάβο ιδρύθηκε το 1948, αποτελώντας ένα από τα παλαιότερα της χώρας. Βρίσκεται στο νοτιοανατολικό τμήμα της χώρας, δίπλα στην παράκτια περιοχή της Κένυας. Το όνομά του προέκυψε από τον ποταμό Τσάβο, που διασχίζει το πάρκο και αποτελεί πηγή ζωής για τα είδη της περιοχής.
Στη συνέχεια, ωστόσο, χωρίστηκε στο ανατολικό και το δυτικό Τσάβο, αφού οι Κενυάτες θέλησαν να ενώσουν την πρωτεύουσα της χώρας, Ναϊρόμπι, με το λιμάνι της Μομπάσα, καθώς, επίσης, και τη Dar es Salaam. Η σύνδεση αυτή έγινε μέσω ενός σιδηροδρόμου και ενός αυτοκινητοδρόμου, που χώρισαν το πάρκο στα δύο. Το… βάρβαρο προσωνύμιο του πάρκου, αντίστοιχα, προέκυψε από το γεγονός ότι, κατά την περίοδο της δημιουργίας του σιδηροδρόμου, δύο λιοντάρια χωρίς χαίτη (συγκεκριμένα κοντή χαίτη «μοϊκάνας») επιτίθεντο και κατασπάραζαν τους εργάτες του δικτύου. Φημολογείται ότι, ως αποτέλεσμα, εξαφάνισαν περίπου 135 εργαζoμένους του σιδηροδρόμου.
Το πάρκο, όπως είναι προφανές (καθώς είναι το μεγαλύτερο της χώρας), διαθέτει πολύ μεγάλη ποικιλία οργανισμών, ενώ εκτείνεται από το υψίπεδο Γιάπα της Κένυας ως την παραθαλάσσια περιοχή, καταλαμβάνοντας μια συνολική έκταση 22.812 τ.χλμ. Δεν είναι λίγοι, επίσης, οι άνθρωποι που επισκέπτονται το πάρκο για να δουν το φαινόμενο “Lava Shetani”, κατά το οποίο ηφαιστειακή λάβα εκκρίνεται και κυκλοφορεί στην αφρικανική σαβάνα. Η παρουσία του ηφαιστείου και, κατ’ επέκταση, της λάβας έχουν καταστήσει το έδαφος του πάρκου κόκκινο, με συνέπεια τα ζώα που βρίσκονται εκεί να εκμεταλλεύονται το χώμα, για να καθαρίσουν το σώμα ή το φτέρωμά τους και να εμφανίζουν πάνω τους το χαρακτηριστικό ζωηρό κόκκινο χρώμα του Τσάβο.
Όπως είναι λογικό, όλα τα παραπάνω θα κυλούσαν ακόμα πιο… ρόδινα, αν το πάρκο δεν είχε χωριστεί στα δύο. Η δημιουργία του σιδηροδρόμου είχε ως αποτέλεσμα τα φυτοφάγα θηλαστικά της Αφρικής (ζέβρες, γκνου, αφρικανικά βουβάλια, αντιλόπες κλπ.) να δυσκολεύονται να μετακινηθούν. Αυτό οδήγησε, εν συνεχεία, πολλές αγέλες σαρκοφάγων να συσσωρευτούν σε μικρότερη περιοχή και να αλλάξουν είτε τις συνήθειές τους είτε τα μέρη που κυνηγούν, προκειμένου να επιβιώσουν. Στο σημείο αυτό θα έλεγε κανείς ότι δεν είναι απαραίτητο τα ζώα να μετακινούνται. Αυτό, όμως, δεν ισχύει στην περίπτωση της αφρικανικής σαβάνας, καθώς η περίοδος των βροχοπτώσεων είναι διαφορετική από περιοχή σε περιοχή, γεγονός που σημαίνει ότι το φρέσκο χορτάρι βρίσκεται και σε διαφορετικό μέρος ανά μερικούς μήνες.
Για να διευκολυνθεί η μετακίνηση των ζώων, βέβαια, οι Αφρικανοί τοποθέτησαν «υπόγειες» διαβάσεις κάτω από τον σιδηρόδρομο, που δεν βρίσκονται, όμως, σε ολόκληρο το μήκος της γραμμής. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αλλαγής της ζωικής καθημερινότητας από άποψη μετακινήσεων αποτελούν οι ελέφαντες του πάρκου που, προκειμένου να μετακινηθούν από το ένα μέρος στο άλλο, ξεκινούν το ταξίδι τους τη νύχτα αντί για την ημέρα και διασχίζουν τον δρόμο, αλλά και τα χωριά που είναι χτισμένα παράλληλα αυτού.
Άραγε, οι συνέπειες του διαχωρισμού θα μείνουν ως έχουν ή τα πράγματα θα γίνουν χειρότερα τα επόμενα χρόνια; Ένα είναι σίγουρο: η διαχείριση της κατάστασης περνά από ανθρώπινα χέρια!
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Location, Tsavo National Park, διαθέσιμο εδώ
- Animals, Tsavo National Park, διαθέσιμο εδώ
- Shetani Lava, Tsavo National Park, διαθέσιμο εδώ
