Του Δαμιανού Λιακάκη,
Όλοι έχουμε συνηθίσει την ευκολία του να ανοίγουμε έναν διακόπτη και να έχουμε φως, αλλά λίγες φορές έχουμε αναρωτηθεί πώς λειτουργεί η ηλεκτρική εγκαταστάτη του σπιτιού μας. Τη σημασία του ρεύματος την καταλαβαίνουμε, όταν υπάρχει κάποια διακοπή και δεν είναι εφικτό να ολοκληρώσουμε βασικές καθημερινές διαδικασίες (μαγείρεμα, ζέσταμα νερού, φως κ.ά.).
Η ηλεκτρική εγκατάσταση του σπιτιού δεν είναι περίπλοκη, αλλά ακολουθεί κάποιους βασικούς κανόνες για να είναι λειτουργική, ασφαλής και οικονομική. Βασική επιλογή είναι αν η κατοικία μας θα έχει μονοφασική ή τριφασική εγκατάσταση, δηλαδή έναν αγωγό 230 V ή τρεις αντίστοιχα. Ένα σπίτι μπορεί να λειτουργήσει με μονοφασικό, αν οι απαιτήσεις του δεν ξεπερνούν την ισχύ των 8.000 W, αλλιώς θα χρειαστεί τριφασική παροχή για να καλύψει μέχρι και 15.000 W. Τυπικές τιμές ισχύος για κάποιες συσκευές είναι: 3.000 W φούρνος, 2.000 W πλυντήριο ρούχων ή πιάτων, 150 W τηλεόραση, 10W λάμπες LED.
Στοιχεία του πίνακα
Μέσα στον ηλεκτρικό πίνακα έχουμε διακόπτες, ο οποίοι κλείνουν τη φάση (παροχή), η ασφάλεια τήξεως, που είναι ο απλούστερος αλλά και ασφαλέστερος τρόπος προστασίας από βραχυκύκλωμα (πολύ μεγάλη αύξηση του ρεύματος από κάποιο σφάλμα), και οι λυχνίες, για να γνωρίζουμε αν η γραμμή είναι υπό τάση ή όχι.
Ακόμα έχουμε μικροαυτόματους διακόπτες, οι οποίοι προστατεύουν από βραχυκύκλωμα, άλλα και υπερφόρτιση. Η υπερφόρτιση είναι όταν έχουμε ένα ρεύμα μεγαλύτερο από αυτό που έχει σχεδιαστεί να λειτουργεί η γραμμή. Αυτό συμβαίνει όταν έχουν τεθεί σε λειτουργία πολλές συσκευές ταυτόχρονα. Αν αυτό γίνεται για αρκετή ώρα, υπερθερμαίνονται οι αγωγοί και αυτό έχει ως αποτέλεσμα την πιθανή καταστροφή τους, προκαλώντας πυρκαγιά. Τη λύση σε αυτό το πρόβλημα την προσφέρει ο μικροαυτόματος διακόπτης (ασφάλεια) και σταματάει την παροχή.
Ο Διακόπτης Διαφυγής Έντασης μας προστατεύει από μια ηλεκτροπληξία, αφού μπορεί να καταλάβει μια «διαρροή», δηλαδή το ρεύμα που επιστρέφει μέσω του ουδέτερου δεν είναι ίδιο με αυτό της φάσης. Αν αυτή η διάφορα είναι μεγαλύτερη από 0.03 Ampere, μπαίνει σε λειτουργία (δεν χρειάζονται πολλά Ampere για να αποτελέσουν κίνδυνο στον άνθρωπο).
Ακόμα, έχουμε διπολικούς διακόπτες, οι οποίοι σταματάνε τη φάση, αλλά και τον ουδέτερο ταυτόχρονα (αυτό συμβαίνει για μεγαλύτερη ασφάλεια). Αναπόσπαστο κομμάτι της ηλεκτρικής εγκατάστασης αποτελεί η γείωση, δηλαδή καλώδιο το οποίο καταλήγει στη γη του οποίου η αντίσταση είναι πολύ χαμηλή. Ο ρόλος της γείωσης είναι να μας προστατεύει, αφού συνδέεται με το μεταλλικό περίβλημα μιας συσκευής και αν συμβεί ένα σφάλμα που το καλώδιο της φάσης έρθει σε επαφή με το περίβλημα, θα έχουμε «διαρροή» ρεύματος προς τη γη, με αποτέλεσμα να λειτουργήσει ο Διακόπτης Διαφυγής Έντασης. Αν δεν είχαμε τη γείωση, το περίβλημα θα ήταν υπό τάση και μόλις το ακουμπούσαμε θα παθαίναμε ηλεκτροπληξία.
Συνδεσμολογία
Η παροχή έρχεται από τον μετρητή ηλεκτρικής ενέργειας στον πίνακα του σπιτιού μας και έχουμε γενικό διακόπτη, λυχνία, ασφάλεια τήξεως και Διακόπτης Διαφυγής Έντασης με τη συγκεκριμένη σειρά. Στη συνέχεια, η παροχή χωρίζεται σε γραμμές, κάποιες από αυτές είναι αποκλειστικά για τον φωτισμό στις κατοικίες και κάποιες για ρευματοδότες-πρίζες, οι οποίες έχουν μεγαλύτερη διατομή αγωγών γιατί τις διαπερνάει μεγαλύτερο ρεύμα. Συνήθως, έχουμε μια γραμμή αποκλειστικά για τον φούρνο και μια άλλη για τον θερμοσίφωνα (έχουν μεγάλες καταναλώσεις). Σε αυτές τις δυο τοποθετούμε διπολικό διακόπτη, γιατί έχουν κατασκευαστεί έτσι ώστε να αντέχουν τη συχνή χρήση και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο δεν ανοίγουμε ή κλείνουμε τον θερμοσίφωνα με την ασφάλεια, αφού είναι ευαίσθητη, αλλά με τον διακόπτη. Στη συνέχεια, ακολουθεί η λυχνία και η ασφάλεια.
Όσον αναφορά τις υπόλοιπες γραμμές, διαθέτουν από μια ασφάλεια. Αξίζει να σημειωθεί ότι υπάρχουν ασφάλειες και διακόπτες με διαφορετικές τιμές λειτουργίας. Αυτό συμβαίνει γιατί η γραμμή με τις πρίζες διαπερνούνται με μεγαλύτερη τιμή ρεύματος σε σχέση με τη γραμμή του φωτισμού, άρα χρειάζεται ασφάλεια με διαφορετική τιμή. Το ίδιο ισχύει και για τους διακόπτες, αφού ο γενικός λειτουργεί με αρκετά μεγαλύτερο ρεύμα σε σχέση με αυτόν της κουζίνας.
Όταν γίνεται ο σχεδιασμός του κυκλώματος μιας κατοικίας χρειάζεται προσοχή, έτσι ώστε να υπάρχει συγκεκριμένος αριθμός συσκευών, φωτιστικών και ρευματοδοτών σε κάθε γραμμή για τη σωστή λειτουργία. Προσέχουμε, όμως, να μην τοποθετούμε επιπλέον γραμμές, σπαταλώντας υλικά. Για το πόσα φώτα και πόσοι ρευματοδότες θα τοποθετηθούν, άλλα και τη θέση αυτών στον χώρο ακολουθούνται κάποιες γενικές οδηγίες. Ωστόσο, ο κάθε ιδιοκτήτης έχει τις δικές του απαιτήσεις. Το βασικότερο είναι να ακολουθούνται όλοι οι κανονισμοί για να υπάρχει ασφάλεια.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Πίνακας – τι υλικό πρέπει να βάλω; τι κάνει το καθένα; Τι ”αξεσουάρ” βάζω;, electricalnews.gr, διαθέσιμο εδώ
- Μονοφασικό & Τριφασικό Ρεύμα, pir.gr, διαθέσιμο εδώ
- Ηλεκτρικός πίνακας. Δείτε την αναλυτική περιγραφή του (Video How To), helppost.gr, διαθέσιμο εδώ
