Της Σόνιας Βαλαβανίδη,
Στάσου για ένα λεπτό και δες μέσα σου. Ποια είναι τα τραύματά σου; Πόσο πονάς; Ποιες λέξεις σε «σημάδεψαν»; Ο γλωσσικός κώδικας «επενδυμένος» με πολιτισμικούς όρους και με στερεότυπες μορφές, αν και είναι ο βασικός τρόπος επικοινωνίας, δημιουργεί συναισθηματικούς τριγμούς, καθώς οι λέξεις που εκστομίζονται σαν βέλη ανοίγουν πληγές. Λέξεις με αρνητικό πρόσημο, προσβλητικές, συναισθηματικά επίπονες εμφανίζονται δυναμικά στο γλωσσικό μας περιβάλλον. Χρησιμοποιούνται ανενδοίαστα από ανθρώπους που αρέσκονται στην εκμηδένιση της προσωπικότητας του άλλου. «Ορέγονται» τη δύναμη που «απορροφούν» από τις ίδιες τις λέξεις και καταφέρνουν να εισβάλλουν στη ψυχοσύνθεση των ατόμων. Άνθρωποι δίχως προσωπικότητα μα με μεγάλη ανάγκη επιβολής της δύναμης. Η ανάγκη αυτή, επειδή δεν μπορεί να ικανοποιηθεί με άλλο τρόπο βρίσκει αυτή τη διέξοδο.
Ας μην στρέψουμε, όμως, τον φακό μας σε αυτούς τους συμπλεγματικούς ανθρώπους που κακοποιούν λεκτικά τους άλλους, διότι ηδονίζονται με αυτή τους την ικανότητα. Ας φωτίσουμε καλύτερα τους ανθρώπους που δέχονται τέτοιες συμπεριφορές και τις οικειοποιούνται. Τι είναι, όμως, αυτό που ρίχνει τις συναισθηματικές άμυνες και το άτομο γίνεται μέτοχος μιας λεκτικής πράξης με τέτοιο αντίκτυπο; Μήπως το άτομο θεωρεί ότι υπάρχει μια δόση αλήθειας; Μήπως καθρεφτίζει τις σκέψεις του πάνω σε αυτά που εξαπολύονται εναντίον του; Και εάν συμβαίνει αυτό, γιατί το θύμα της λεκτικής βίας εξετάζει τον εαυτό του υπό το πρίσμα μιας προβληματικής οπτικής; Καμία απάντηση δεν καλύπτει σφαιρικά το ζήτημα, αφού τέτοια φύσης ζητήματα που διαπλέκονται με τις ανθρώπινες συμπεριφορές είναι πολυδιάστατα.
Το άτομο, βιώνοντας εμπειρίες μέσα σε ένα κοινωνικό περιβάλλον δημιουργεί συνείδηση ανάλογη με το συγκεκριμένο περιβάλλον. Όταν σε μια κοινωνία αναμασώνται στερεότυπα που συνδέονται με την εμφάνιση, τη σεξουαλικότητα, την καταγωγή, τότε το άτομο συλλαμβάνει συγκεκριμένες ιδέες και τις αναπλάθει, δίνοντας το προσωπικό του στίγμα. Επιπλέον, η εικόνα που διαμορφώνει κανείς για τον εαυτό του σχετίζεται άμεσα με αυτό που λαμβάνει από το περίγυρό του. Προφανώς, το άτομο που γίνεται αποδέκτης μιας τέτοιας συμπεριφοράς κρίνει ότι αυτό που λέχθηκε συνιστά μια πραγματική εικόνα του εαυτού του, μια εικόνα αντιπροσωπευτική για τους άλλους. Η απεμπόληση μιας τέτοιας σκέψης βασίζεται σε προσωπικό μόχθο. Ο καθένας από εμάς οφείλει να συνειδητοποιήσει πως οι λέξεις έχουν ένα φορτίο θετικό ή αρνητικό και μπορούν να αποτελέσουν μηχανισμό συναισθηματικής πίεσης, μόνο όταν το επιτρέψουμε. Εμείς είμαστε πιο δυνατοί από τις ίδιες τις λέξεις! Και το κυριότερο η λεκτική επίθεση ποτέ δεν σχετίζεται με το άτομο που την υφίσταται, αλλά με εκείνον που φτάνει σε αυτή τη πράξη. Ο θύτης είναι ο μόνος που επιβάλλεται να απολογηθεί.
Η αναστροφή των αρνητικών εννοιών μέσα σε ένα γλωσσικό περιβάλλον, μια κοινωνιολογική πρακτική αποτελεί το κλειδί της αποσόβησης προσβλητικών συμπεριφορών. Η πρακτική αυτή επιδιώκει τη χρήση λέξεων, αρνητικά διακείμενων από αυτόν που βάλλεται, με σκοπό την αποδυνάμωση αυτής της αρνητικότητας και τελικά την ουδετεροποίηση των λέξεων. Με αυτόν τον τρόπο η προσπάθεια εκμηδένισης του άλλου λαμβάνει τέλος. Ένας εύσωμος άνθρωπος, ο οποίος δεν αισθάνεται άνετα με το σώμα του και γίνεται αποδέκτης αρνητικών σχολίων, λόγω μεγέθους, μπορεί, χρησιμοποιώντας τις ίδιες λέξεις με θετικότητα, να περιορίσει την αρνητική σημασία τους. Το ίδιο μπορεί να συμβεί και με χαρακτηρισμούς που σχετίζονται με τη σεξουαλικότητα ή την καταγωγή.
Ειλικρινά, οι λέξεις «πονάνε» μα μόνο όταν εμείς το αφήσουμε να συμβεί. Στη σκακιέρα της ζωής εμείς είμαστε ο βασιλιάς και οι άλλοι τα πιόνια. Ας τελειώσει, λοιπόν, το παιχνίδι αυτό με μια κίνηση ματ και με θριαμβευτική νίκη της ψυχής μας.
