Του Χάρη Χρυσανθόπουλου,
Οι ερυθροί Χμερ ήταν Καμποτζιανοί κομμουνιστές, οι οποίοι στις αρχές της δεκαετίας του 1960 με την βοήθεια του Pathet Laos, του βορείου Βιετνάμ και, κυρίως, της Κίνας του Μάο δημιούργησαν στις ζούγκλες της Καμπότζης στρατιωτικό σώμα, το οποίο με τον καιρό εξελίχθηκε σε μια αρκετά υπολογίσιμη δύναμη. Οι ερυθροί Χμερ μέσω του ανταρτοπόλεμου, αρκετά αποτελεσματική τακτική στα γεμάτα ζούγκλες εδάφη της Ινδοκίνας, εναντιωθήκαν, αρχικά, στον βασιλιά της Καμπότζης, Σιχανούκ, μέχρι το 1970 όπου ο στρατάρχης Λον Νολ πραγματοποίησε πραξικόπημα. Ο Λον Νολ ίδρυσε την Δημοκρατία των Χμερ, έβγαλε την χώρα από την ουδετερότητα που κρατούσε στον πόλεμο του Βιετνάμ και επέτρεψε στους Αμερικανούς να συνεχίσουν να βομβαρδίζουν εδάφη της προκειμένου να εξουδετερωθούν οι κομμουνιστές. Δεκάδες χιλιάδες Καμποτζιανοί έχασαν το βιός τους και τη ζωή τους στις βομβαρδιστικές επιχειρήσεις των Αμερικάνων, γεγονός που έστρεψε μεγάλο μέρος του πληθυσμού υπέρ των ερυθρών Χμερ, οι οποίοι μάχονταν τη κυβέρνηση Λον Νολ.
Τον Απρίλιο του 1975, με τους Αμερικανούς να έχουν εγκαταλείψει την Ινδοκίνα και το γειτονικό Βιετνάμ να ενοποιείται υπό κομμουνιστική κυριαρχία, οι ερυθροί Χμερ κατέλαβαν την εξουσία και έληξε ο εμφύλιος. Οι ερυθροί Χμερ κήρυξαν έτος μηδέν και εκκένωσαν τις αστικές περιοχές οδηγώντας ολόκληρο τον πληθυσμό στην ύπαιθρο. Η κίνηση αυτή έκρυβε ιδεολογικά μα και πρακτικά κριτήρια, καθώς στις πόλεις υπήρχαν διανοούμενοι, επιχειρηματίες και καλλιτέχνες, άνθρωποι που αντιπροσώπευαν το παλαιό καθεστώς και φυσικά θα αποτελούσανε και τη μεγαλύτερη απειλή στο εσωτερικό της χώρας για το νεοσύστατο κομμουνιστικό καθεστώς. Ολόκληρος ο πληθυσμός υποχρεώθηκε να φοράει τα ίδια ρούχα και να ζει στην ύπαιθρο όπου θα εργαζόταν για την αύξηση της αγροτικής παραγωγής με μόνο ένα μικρό ποσοστό του να επιστρέφει στις πόλεις προκειμένου να εργαστεί στη βιομηχανική παραγωγή. Η θρησκεία απαγορεύτηκε, ο θεσμός της οικογένειας διαστρεβλώθηκε και το καθεστώς ξεκίνησε ένα διαρκές φιλτράρισμα του πληθυσμού με σκοπό να εκκαθαριστούν τα ανεπιθύμητα στοιχεία.
Οι συνθήκες εργασίας στα χωράφια όπου εργάζονταν οι άνθρωποι ήταν άθλιες, με απαρχαιωμένο και ανεπαρκή εξοπλισμό να τους δίνεται για να πραγματοποιήσουν μη ρεαλιστικούς στόχους με την απειλή του θανάτου. Η διανομή τροφής έγινε με κακό σχεδιασμό οδηγώντας πολλές φορές σε λιμούς ενώ οποίος πιανόταν να τρώει κάτι άλλο εκτός από αυτό που του δίνονταν από τις αρχές θανατώνονταν άμεσα. Στόχος της κυβέρνησης ήτανε να αποκτήσει η χώρα μέσω της αγροτικής παραγωγής τους πόρους για να δημιουργηθεί μια βαριά βιομηχανία. Το χρήμα καταργήθηκε και η οικονομία βασιζόταν σε ανταλλαγές προϊόντων. Ο Πολ Ποτ θαύμαζε κομμουνιστικά καθεστώτα όπως την βόρεια Κορέα και την Αλβανία τα οποία είχαν καταφέρει να πετύχουν μια αυτάρκεια, κάτι που επιδίωξαν και οι ερυθροί Χμερ να κάνουν χωρίς ποτέ να το κατορθώνουν. Το μεγαλύτερο ποσοστό εξαγωγών δινότανε στη Κίνα, η οποία αποτελούσε τον κύριο σύμμαχο της Καμπότζης και τον βασικό χρηματοδότη του καθεστώτος. Οι ερυθροί Χμερ μετά την ρήξη των σχέσεων της σοβιετικής ένωσης και της Κίνας είχε πάρει το μέρος της δεύτερης και αποτελούσε τον κύριο φορέα υλοποίησης των κινεζικών συμφερόντων στη Ινδοκίνα.
Η ιδεολογία των ερυθρών Χμερ ήταν βαθιά ριζωμένη πάνω στον μαοϊσμό ενώ μερικά απτά κύρια χαρακτηριστικά αυτής της ιδεολογίας ήταν ο εθνικισμός σε υπερβολική μορφή και ο ρατσισμός. Οι μειονότητες της Καμπότζης, όπως οι Βιετναμέζοι, οι Κινέζοι και οι Σαμ, βιώσανε πρωτοφανείς διώξεις και φρικαλεότητες διαπράχτηκαν εναντίον τους από τον στρατό των ερυθρών Χμερ ο οποίος αποτελούταν κυρίως από φανατισμένους νέους στους οποίους έλειπε και η στοιχειώδης μόρφωση, γεγονός που ίσως δικαιολογεί στο ελάχιστο τις κτηνωδίες τους. Μια αύξηση του αναλφαβητισμού σημειώθηκε, επίσης, λόγω των εκκαθαρίσεων λόγιων και του νέου αναποτελεσματικού και κακοσχεδιασμένου εκπαιδευτικού συστήματος του καθεστώτος.
Εκτελέσεις γίνονταν και εις βάρος ανθρώπων που το καθεστώς με παράλογα κριτήρια θεωρούσε ως εχθρούς του, πως με το αν φοράγανε γυαλιά ή άμα είχαν ζήσει στο εξωτερικού. Εκκαθαρίσεις γίνανε ακόμα και στα ηγετικά στελέχη των ερυθρών Χμερ. Άλλοι λόγοι εκδίωξης από το καθεστώς ήταν το σεξ εκτός γάμου, καθώς και η κατοχή κάποιου πτυχίου. Εφιαλτικές περιγραφές μιλάνε για το ένα τέταρτο του πληθυσμού της χώρας να χάνει τη ζωή του αυτά τα χρόνια (ενάμιση με δυο εκατομμύρια) και πολλοί από τους νεκρούς να χρησιμοποιούνται στα χωράφια ως λίπασμα. Μαρτυρίες επιζώντων περιγράφουνε μια τετραετία φρίκης και παράνοιας που έχει αφήσει χαραγμένα σημάδια στη κοινωνία της Καμπότζης, τα οποία μπορεί να διαπιστώσει κάποιος με μια επίσκεψη του στην χώρα. Τέλος, στην κόλαση αυτού του καθεστώτος έδωσε η εισβολή του Βιετνάμ στις 21 Δεκέμβρη 1975 η οποία οδήγησε στη πτώση των Χμερ και εκδίωξη τους (οι ερυθροί Χμερ συνέχισαν για πολλά χρόνια τον ανταρτοπόλεμο). Ακολούθησε η κινεζική εισβολή του Βιετνάμ, η οποία απέτυχε στους σκοπούς της.
Η περίοδος διακυβέρνησης της χώρας από τους ερυθρούς Χμερ ονομάζετε από πολλούς ιστορικούς ως η γενοκτονία της Καμπότζης. Από αρχεία και φωτογραφικό υλικό που κρατούσε το καθεστώς, καθώς και από μαρτυρίες γνωρίζουμε τη καταστροφή αυτών των ετών. Τα τεκταινόμενα αυτά είναι άμεσα συνδεδεμένα με τον πόλεμο στο Βιετνάμ και αποτελούν αντικείμενο έρευνας για πολλούς ιστορικούς και όχι μόνο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Khmer Rouge History, academia.edu, Διαθέσιμο εδώ
- Cambodian Genocide, britannica.com, Διαθέσιμο εδώ
- Khmer Rouge, britannica.com, Διαθέσιμο εδώ
