Της Κωνσταντίνας Βαλμά,
Βασική ανθρώπινη ανάγκη είναι η αίσθηση του να ανήκουμε σε ένα σύνολο, να μπορούμε δηλαδή να θεωρούμε τον εαυτό μας μέρος μιας ομάδας. Αυτή η ανάγκη συνδέεται με την αυτοπεποίθηση που νιώθουμε, αφού το ότι ανήκουμε κάπου σημαίνει και την αποδοχή μας από άλλους ανθρώπους. Αντίθετα, όταν συμβαίνει κάτι που μας κάνει να αισθανόμαστε «εκτός» των γεγονότων που συμβαίνουν γύρω μας, αποκλεισμένοι κατά κάποιον τρόπο από το σύνολο, ακόμα και αν είναι από δική μας επιλογή, κυριαρχεί, πολλές φορές, στο μυαλό μας το αίσθημα ότι χάνουμε «κάτι». Αυτό το αίσθημα περιγράφεται καλύτερα με το ακρωνύμιο «F.O.M.O.» (Fear Of Missing Out) ή στα ελληνικά «Φόβος να μην μείνεις “εκτός” από όσα συμβαίνουν γύρω σου».
Το «FOMO», το οποίο πολλοί χαρακτηρίζουν και ως σύνδρομο, πρωτοεμφανίστηκε σαν ορολογία στις αρχές του 20ου αιώνα. Πιο συγκεκριμένα, την περίοδο που έκανε την πρώτη του εμφάνιση το Facebook και συνδέεται με την άνοδο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Ο όρος αυτός περιγράφει τον φόβο της περιθωριοποίησης, το αίσθημα ότι άλλοι άνθρωποι ζουν μια θετική εμπειρία, από την οποία το ίδιο το άτομο είναι απών και μπορεί να εμφανιστεί τόσο κατά την εφηβική όσο και κατά την ενήλικη ζωή ενός ανθρώπου. Μπορεί να εξωτερικευθεί ως ζήλεια ή φθόνος για τον τρόπο ζωής των υπολοίπων, θλίψη ή ακόμα και ως κοινωνικό άγχος.
Ένα άτομο μπορεί να αισθάνεται «FOMO», εξαιτίας της έλλειψης αυτοπεποίθησης που σε μια δύσκολη περίοδο της ζωής του μπορεί να «ωθήσει» στην αίσθηση ότι δεν είναι ευχαριστημένος από τον εαυτό του και ότι όποια απόφαση και να πάρει δεν είναι η σωστή. Επομένως, οδηγείται στην πεποίθηση ότι η ζωή του δεν είναι τόσο «ικανοποιητική» όσο των γύρω του. Ως κύριο αίτιο εμφάνισης αυτού του είδους φόβου θεωρούνται τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Μέσα από αυτά, έχουμε την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε τη ζωή των ανθρώπων γύρω μας, να συνδεθούμε και να επικοινωνήσουμε μαζί τους. Όμως, όταν βλέπουμε, για παράδειγμα, ότι ένας φίλος μας, πραγματικός ή διαδικτυακός, περνάει τέλεια σε ένα πάρτι, ενώ εμείς είμαστε σπίτι, νιώθουμε «FOMO» και αυτό γίνεται κάθε φορά σε μια περίοδο της ζωής μας που νιώθουμε ανασφαλείς, βλέπουμε μια δημοσίευση και κάποιος φαίνεται χαρούμενος ή κάνει κάτι φαινομενικά πιο διασκεδαστικό από ότι εμείς. Μπαίνουμε έτσι, σε μια επώδυνη διαδικασία να παρακολουθούμε συνεχώς τι συμβαίνει γύρω μας, ενώ ταυτόχρονα συγκρίνουμε τον δικό μας τρόπο ζωής με τον άλλων.
Παρ’ όλα αυτά, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν είναι η μόνη αιτία για την οποία μπορεί ένας άνθρωπος να αισθανθεί «FOMO». Το να μην μας διαλέξουν σε μια ομάδα, να μην μας καλέσουν σε ένα πάρτι, να χάσουμε ένα ταξίδι για λόγους υγείας, στο οποίο θα είναι όλοι οι φίλοι μας, να χωρίσουμε με τον σύντροφο μας, ενώ ο περίγυρός μας βρίσκεται σε σχέση και γενικά οποιοδήποτε γεγονός μας κάνει να αισθανόμαστε εκτός του κοινωνικού μας περίγυρου οδηγεί στο αίσθημα ότι μένουμε εκτός από όσα συμβαίνουν γύρω μας. Τι, λοιπόν, θα μας βοηθήσει να αντιμετωπίσουμε το «FOMO», όταν το νιώσουμε; Μία πρώτη υπενθύμιση, που πρέπει πάντοτε να κάνουμε στον εαυτό μας είναι ότι όσα βλέπουμε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν είναι πάντα αληθινά. Μεγάλο μέρος από τη ζωή των ανθρώπων που παρουσιάζονται χαρούμενοι σε μια δημοσίευση μπορεί να είναι ακριβώς σαν τη δική μας και η μόνη διαφορά να έγκειται στο ότι η δική τους στιγμή χαράς αποτυπώθηκε σε μία φωτογραφία, ενώ η δική μας όχι. Επιπλέον, καλό είναι να παρατηρούμε τον εαυτό μας, έτσι ώστε να γνωρίσουμε αυτό που πυροδοτεί αυτά τα αρνητικά αισθήματα, για να το αποφύγουμε ή να το αντιμετωπίσουμε.
Μία άλλη λύση είναι να επικεντρωθούμε και να αφιερώσουμε τον χρόνο μας σε όλες τις δραστηριότητες και τους ανθρώπους που μας κάνουν να αισθανόμαστε καλά και ικανοποιημένοι. Τέλος, αν το «FOMO» και όλα τα αρνητικά συναισθήματα που αυτό περιλαμβάνει, επικρατούν στη ζωή μας, καλό είναι να επισκεφτούμε έναν ψυχολόγο που θα μας βοηθήσει να τα εξετάσουμε καλύτερα και να διατηρήσουμε έναν έλεγχο. Το «FOMO» μεταφρασμένο ως ο φόβος του να μείνουμε «εκτός» των όσων συμβαίνουν γύρω μας, θεωρείται ως αρνητικό επακόλουθο της εισβολής των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στην καθημερινή μας ζωή. Όμως, «πηγάζει» από την ανασφάλεια απέναντι στον ίδιο μας τον εαυτό και στο γεγονός ότι δεν πιστεύουμε ότι είμαστε αρκετοί, για να γίνουμε αποδεκτοί από το κοινωνικό σύνολο. Έτσι, ενώ μέρος της ευθύνης για την εμφάνιση του «FOMO» παίρνουν και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, η βαθύτερη αιτία που μας κάνει να αμφιβάλλουμε για το πόσο ευχαριστημένοι είμαστε από τη ζωή μας είναι μια εσωτερική ανθρώπινη ανάγκη για αποδοχή και συμμετοχή στο σύνολο, που δεν μπορεί να ξεπεραστεί εύκολα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- The Psychology Behind The Fear of Missing Out (FOMO), forbes.com. Διαθέσιμο εδώ
