Της Γεωργίας Κυριακοπούλου,
Τον Οκτώβριο του 1931, η Κύπρος γνώρισε μια σημαντική κοινωνική και πολιτική αναταραχή γνωστή ως Οκτωβριανή Εξέγερση. Εκείνη την εποχή, το νησί ήταν αποικία του βρετανικού στέμματος και η δυσαρέσκεια του κυπριακού πληθυσμού σιγόβραζε για αρκετά χρόνια.
Οι οικονομικές δυσκολίες, τα αγροτικά ζητήματα και η απουσία πολιτικής εκπροσώπησης για τους Κύπριους αποτέλεσαν σημαντικό παράγοντα της εξέγερσης. Ο αγροτικός τομέας, στον οποίο κυριαρχούσαν οι μεγαλογαιοκτήμονες, αντιμετώπισε προκλήσεις που επηρέασαν δυσανάλογα τον αγροτικό πληθυσμό. Πολλοί αγρότες αγωνίστηκαν με υψηλούς φόρους, χαμηλούς μισθούς και δύσκολες συνθήκες εργασίας. Ας μην ξεχνάμε και την τεράστια οικονομική ύφεση που ξέσπασε στην υφήλιο, εξαιτίας του κραχ του χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης το 1929, το οποίο σιγά σιγά επηρέασε και την ευρωπαϊκή ήπειρο. Δεν γινόταν να παραμείνει ανεπηρέαστο «το νησί της Αφροδίτης».
Η σπίθα που πυροδότησε την εξέγερση ήταν η επιβολή νέου φόρου στο ελαιόλαδο, ζωτικής σημασίας αγαθό για την οικονομία του νησιού. Η φορολογική επιβάρυνση έπεσε σε μεγάλο βαθμό στους ήδη αγωνιζόμενους αγρότες, προκαλώντας ευρεία δυσαρέσκεια. Το αίσθημα της αδικίας και της οικονομικής δυσπραγίας ενθάρρυνε την κυπριακή κοινότητα, οδηγώντας σε εκτεταμένες διαμαρτυρίες και διαδηλώσεις σε όλο το νησί.
Με τη νέα πολιτική βαριάς φορολογίας που επέβαλε ο Ρόναλντ Στορς, προκάλεσε την έντονη αντίδραση των ηγετών των Ελληνοκυπρίων, επικεφαλής των οποίων ήταν ο Μητροπολίτης Κιτίου και Βουλευτής της εκλογικής περιφέρειας Λευκάρων, Νικόδημος Μυλωνάς. Ύστερα από αυτό υπέβαλε την παραίτηση του και, στις 18 Οκτωβρίου, δημοσίευσε σε εφημερίδα το διάγγελμά του, στο οποίο απευθυνόταν προς τους Ελληνοκύπριους, καλώντας τους να παραμερίσουν τις διαφορές τους και να αντισταθούν στη Βρετανική κυριαρχία, καθώς και να επιδιώξουν «την εθνικήν μας λύτρωσιν δια της μετά της Μητρός Ελλάδος Ενώσεώς μας».
Η εξέγερση του Οκτώβρη χαρακτηρίστηκε από τον κυρίως ειρηνικό της χαρακτήρα, καθώς ο κυπριακός πληθυσμός προσπαθούσε να εκφράσει τα παράπονά του με μη βίαια μέσα. Οργανώθηκαν διαδηλώσεις και απεργίες, με την υποστήριξη διαφόρων τμημάτων της κοινωνίας, συμπεριλαμβανομένων των εργατών, των αγροτών και των διανοουμένων. Το κίνημα κέρδισε, επίσης, δυναμική, λόγω της συμμετοχής γυναικών που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στις διαδηλώσεις και τον ακτιβισμό.
Οι βρετανικές αποικιακές αρχές απάντησαν με ένα μείγμα καταστολής και περιορισμένων παραχωρήσεων. Κηρύχθηκε στρατιωτικός νόμος και αναπτύχθηκαν δυνάμεις ασφαλείας, για να καταπνίξουν την αναταραχή. Ωστόσο, αντιμέτωπη με αυξανόμενες πιέσεις και αναγνωρίζοντας τη νομιμότητα μερικών από τα κυπριακά παράπονα, η αποικιακή διοίκηση κατήργησε τελικά τον αμφιλεγόμενο φόρο στο ελαιόλαδο. Η Βρετανική Αυτοκρατορία, παρά την ισχύ που είχε μία δεκαετία πριν το ξέσπασμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, δεν μπορούσε να διακινδυνεύσει να χάσει μία τόσο πολύτιμη αποικία, όπως αυτή της Κύπρου.
Οι επιπτώσεις της Οκτωβριανής Εξέγερσης ήταν σημαντικές στη διαμόρφωση του πολιτικού τοπίου της Κύπρου. Ενώ η ίδια η εξέγερση δεν οδήγησε σε άμεσες πολιτικές αλλαγές, τα συλλογικά παράπονα που εκφράστηκαν κατά τη διάρκεια των διαμαρτυριών έθεσαν τις βάσεις για μελλοντικά κινήματα που υπερασπίζονται τον κυπριακό εθνικισμό και την ανεξαρτησία.
Τα γεγονότα του 1931 συνέβαλαν στην ανάπτυξη του αντιαποικιακού αισθήματος και στην αυξανόμενη συνειδητοποίηση της ανάγκης για πολιτική εκπροσώπηση και κοινωνικοοικονομική δικαιοσύνη. Κατά τις επόμενες δεκαετίες και με μια σειρά γεγονότων και εξελίξεων που έλαβαν χώρα στο νησί, αυτά τα αισθήματα εξελίχθηκαν και η Κύπρος τελικά απέκτησε ανεξαρτησία από τη βρετανική αποικιακή κυριαρχία το 1960. Η εξέγερση του Οκτωβρίου, επομένως, έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της τροχιάς του κυπριακού εθνικισμού και της επιδίωξης της αυτοδιάθεσης από την πλευρά των Ελληνοκυπρίων.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Κύπρος: Οκτωβριανά, kathimerini.gr, Διαθέσιμο εδώ
- Ετικέτα: Οκτωβριανά, mixanitouxronou.com.cy, Διαθέσιμο εδώ
