Της Ματίνας Γεώργα,
Με τον όρο «Βικτωριανή Εποχή» γίνεται αναφορά στην ιστορική περίοδο της Αγγλίας, κατά την οποία ήταν στην εξουσία η Βασίλισσα Βικτώρια, δηλαδή από το 1837 έως το 1901. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, η χώρα κατόρθωσε να εισέλθει σε ένα νέο κεφάλαιο εθνικής υπερηφάνειας, ευημερίας και πολιτισμικής εξέλιξης. Σημειώθηκε ανάπτυξη στον οικονομικό και πολιτικό τομέα της χώρας, καθώς υπήρξε μεγάλη περίοδος ειρήνης. Ωστόσο, η ρηξικέλευθη τομή γίνεται αισθητή στον πολιτισμό. Σταδιακά, απορρίπτεται ο ορθολογισμός των προηγούμενων ετών, δηλαδή της Γεωργιανής εποχής, και πλέον οι τέχνες αποκτούν νέες κινητήριες δυνάμεις.
Στρέφονται, επομένως, προς το ρεύμα του ρομαντισμού, της υπερβατικής πνευματικότητας, των ισχυρών ηθικών και κοινωνικών αξιών, αλλά και των αλλαγών, μιας που οι επιταγές της νέας βιομηχανικής κοινωνίας το επέβαλαν. Η Βιομηχανική Επανάσταση επηρέασε κυρίως την αρχιτεκτονική τέχνη, καθώς υιοθετήθηκαν διάφορα, μη τυποποιημένα στυλ. Ιδιαίτερη και πρωτοφανή για τα δεδομένα της Αγγλίας άνθιση γνώρισε και η γλυπτική, εμπνευσμένη από τους αρχαίους αλλά και επιρρεπής στον πειραματισμό. Όσον αφορά τη ζωγραφική της περιόδου, έχει διακριτά στοιχεία του ρομαντικού κινήματος, καθώς και του αισθητισμού, που στόχο είχε την απόσπαση της προσοχής από την άσχημη και μονότονη καθημερινότητα. Τέλος, στη λογοτεχνία της Βικτωριανής περιόδου, αίσθηση προκάλεσε η δημιουργία —ή και ανάδειξη— ποικίλων λογοτεχνικών ειδών. Η είσοδος στην εποχή του Νατουραλισμού απετέλεσε το τέλος της ανέμελης συγγραφικής περιόδου και ενέπνευσε τους Άγγλους να προβούν στην περιγραφή της καθημερινότητάς τους. Ο λόγος των συγγραφέων γίνεται πιο πλούσιος και περιγραφικός, πιο έντονος και συναισθηματικά φορτισμένος. Τα τρία πιο δημοφιλή και κυρίαρχα είδη της εποχής ήταν η ποίηση, το δράμα και το μυθιστόρημα.
Οι ποιητές της εποχής διακατέχονταν από έντονες φιλοσοφικές ανησυχίες, εμπνευσμένες από τις κοινωνικές συνθήκες και από τα ζητήματα της καθημερινής βιοπάλης, ζητήματα σκληρά, τα οποία, όμως, συχνά εκφράζονταν μέσα από έναν ρομαντικό και συναισθηματικό λόγο. Στόχος της ποίησης ήταν πολλές φορές η πνευματική και ηθική καθοδήγηση του αναγνώστη, η εμφύτευση των αξιών, της πίστης και της αγάπης προς την πατρίδα. Ορισμένοι από τους πιο γνωστούς ποιητές της Βικτωριανής Περιόδου είναι ο Alfred Tennyson, ο Matthew Arnold και ο Robert Browning. Η ποίηση, λόγω του απαιτητικού λεξιλογίου της, θεωρήθηκε είδος προσιτό και κατανοητό μόνο από τις ανώτερες κοινωνικές τάξεις, οι οποίες είχαν την οικονομική δυνατότητα για εκπαίδευση. Σε αντιδιαστολή με την ποίηση, συνεπώς, αναπτύχθηκε το λογοτεχνικό είδος του δράματος, που απευθυνόταν τις περισσότερες φορές σε όλες τις τάξεις της βικτωριανής κοινωνίας και εξέφραζε τις συνθήκες διαβίωσης και των απλών ανθρώπων. Η αλλαγή της εποχής σηματοδοτούσε και την αλλαγή της ηθικής, γεγονός που σημαντικά συνέβαλλε στην ανάπτυξη του δράματος.
Όμως, με διαφορά, το δημοφιλέστερο είδος που αναπτύχθηκε στην Αγγλία κατά τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο ήταν το μυθιστόρημα. Συνήθως, σε μυθιστορήματα πρωταγωνιστούσαν καθημερινοί άνθρωποι, με τους οποίους εύκολα μπορούσε να ταυτιστεί ο αναγνώστης, και, έτσι, έγινε γρήγορα πολύ αγαπητό. Η συνήθης πλοκή ήταν οι πρωταγωνιστές να έρχονται αντιμέτωποι με σημαντικά εμπόδια και προβλήματα, όπως ο αλκοολισμός, η εξαθλίωση, η τρέλα, η ανηθικότητα, τα οποία στο τέλος κατορθώνουν να ξεπεράσουν κερδίζοντας είτε την κοινωνική και ηθική καταξίωση είτε την αγάπη. Συχνά, περιγραφόταν μια εκτενέστατη ιστορία, η οποία ενέπλεκε πολλούς πρωταγωνιστές, που πάντοτε κρατούσε αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη εξαιτίας όχι μόνο της ορμητικής ροής των εξελίξεων, αλλά και του γεγονότος πως αυτός μπορούσε να δει την αντανάκλαση των όσων συμβαίνουν τριγύρω του μέσα σε αυτήν. Ως παρακλάδι του λογοτεχνικού αυτού είδους, θεωρούνται οι γοτθικές ιστορίες, οι οποίες και πλάθουν μύθους και ιστορίες, μπερδεύοντας όμορφα τον ρομαντισμό με το αλλόκοτο και το σκοτεινό. Μερικοί από τους πιο διάσημους λογοτέχνες της εποχής είναι οι εξής: o Charles Dickens, o George Eliot, η Jane Austen, ο Oscar Wilde, ο Thomas Hardy και οι αδελφές Brontë.
Σε μια εποχή έντονων κοινωνικών και ηθικών μεταβολών, που αναδύεται η έννοια της εκβιομηχάνισης, στην οποία αρχίζει να αμφισβητείται η μέχρι τότε σχέση και δυναμική των δύο φύλων και παρουσιάζονται κοινωνικές ανακατατάξεις. Οι τέχνες, και ειδικότερα η λογοτεχνία, αποτυπώνουν και διαφυλάσσουν στον χρόνο όλες αυτές τις σημαντικές και καινοτόμες αλλαγές. Δεν είναι, άλλωστε, τυχαίο το γεγονός πως τα έργα της εποχής αυτής αξιολογούνται έως και σήμερα ως κλασικά.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Βικτωριανή Εποχή, opencourses.auth, Διαθέσιμο εδώ.
