Της Μιχαέλας Βαλερά,
4 χρόνια αργότερα και η πανδημία του COVID-19 δεν λησμονεί να μας υπενθυμίζει το «ένδοξο» παρελθόν, αφήνοντας πίσω της ένα ναρκοπέδιο με μια βραδυφλεγή βόμβα που είναι έτοιμη να εκτιναχτεί. Ακούει στο όνομα long covid και αδιαμφισβήτητα αποτελεί μια εξαιρετικά επίπονη, μακροχρόνια νόσο με αδιευκρίνιστα αίτια. Αισιόδοξη, παρόλα αυτά, ηχεί η προσπάθεια αντιμετώπισης των εξουθενωτικών συμπτωμάτων της μετά-covid λοίμωξης, ύστερα από μια ανατρεπτική δημοσίευση από το Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια. Προβλήματα συγκέντρωσης, ελλειμματικής προσοχής και βραχυπρόθεσμης μνήμης που εμφανίζονται σε ασθενείς που έχουν νοσήσει από τον SARS-CoV-2, συνδέθηκαν με μειωμένα επίπεδα σεροτονίνης, ενός νευροδιαβιβαστή-ρυθμιστή του ύπνου, της διάθεσης και της πέψης. Δεν έφτασε ο καιρός τελικά, εμβρόντητοι επιστήμονες και εξουθενωμένοι ασθενείς να σταθούν ετοιμοπόλεμοι πια απέναντι στο σύνδρομο long covid;
Η παθογένεια του συνδρόμου καταφέρνει να καλύπτει συνεχώς τα ίχνη του και οι υποθέσεις των επιστημόνων ποτέ δεν μοιάζουν να μας ικανοποιούν πλήρως. Πολλά σενάρια έχουν προταθεί, από την αυτοανοσία που μπορεί να προκλήθηκε από την σφοδρή πρωταρχική μόλυνση με τον ιό μέχρι και την αφύπνιση ανενεργών σωματιδίων του ιού που πυροδοτούν φλεγμονώδη αντίδραση. Στο σημείο αυτό, η θεωρία της σεροτονίνης μπορεί να αποτελεί τον συνδετικό κρίκο όλων των πιθανών εξηγήσεων. Μετά την ανάλυση δειγμάτων αίματος ασθενών με long covid και ατόμων που ανάρρωσαν μετά την λοίμωξη από τον SARS-CoV-2, παρατηρήθηκε ότι τα επίπεδα της σεροτονίνης μεταβλήθηκαν μετά την λοιμώξη, όπως συμβαίνει και σε άλλες ιογενείς λοιμώξεις, αλλά στην πρώτη ομάδα ασθενών η σεροτονίνη δεν επανήλθε στα αρχικά επίπεδα. Στη συνέχεια, σε δείγματα κοπράνων εντοπίστηκαν εναπομείναντα ιικά σωματίδια.
Η μελέτη αυτή οδήγησε στη διεξαγωγή μιας θεωρίας που θα μπορούσε δυνητικά να βελτιώσει την ποιότητα της ζωής ασθενών με long covid ή ακόμη και να τους θεραπεύσει. Η ερευνητική ομάδα υπέθεσε πως τα υπολείμματα του ιού που κυκλοφορούν στο αίμα ενεργοποιούν καθυστερημένα το ανοσοποιητικό σύστημα, το οποίο με την σειρά του μέσω βιοχημικών μονοπατιών παράγει μεσολαβητές της φλεγμονής, τις ιντερφερόνες. Οι ιντερφερόνες, εν συνεχεία, μειώνουν την ικανότητα του οργανισμού να απορροφήσει την τρυπτοφάνη, ένα αμινοξύ που βοηθά στην παραγωγή σεροτονίνης στο έντερο. Συνδυαστικά με τους θρόμβους που σχηματίζονται σε περιπτώσεις λοίμωξης από SARS-CoV-2, η ελεύθερη κυκλοφορία της σεροτονίνης παρεμποδίζεται και δικαιολογούνται έτσι τα μειωμένα της επίπεδα.
Η μικρή έκταση της μελέτης δεν μας επιτρέπει τον ελεύθερο πανηγυρισμό για την εξιχνίαση του μυστηρίου. Ωστόσο, αυτή η υπόθεση μπορεί να τεκμηριώσει τα γνωστικά ζητήματα που αντιμετωπίζουν οι ασθενείς με long covid. Η μείωση της σεροτονίνης που κυκλοφορεί εκτός του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού επηρεάζει τον ιππόκαμπο, μειώνοντας τη δραστηριότητα του πνευμονογαστρικού νεύρου, μιας δέσμης αισθητηριακών ινών που στέλνει πληροφορίες για το σώμα στον εγκέφαλο. Αυτό το φαινόμενο θα μπορούσε να δικαιολογήσει τους πονοκεφάλους, την ζάλη κατά την ορθοστασία, τα καταθλιπτικά αισθήματα και το brain fog, επικείμενα συμπτώματα που ταλανίζουν την πλειονότητα των ασθενών που έχουν νοσήσει με SARS-CoV-2.
Όχι μόνο η θεραπεία, αλλά και η διάγνωση του συνδρόμου long covid αποτελεί πρωτεύον μέλημα της επιστημονικής κοινότητας, τη στιγμή που η συμπτωματολογία της νόσου μπορεί να συγχέεται και να ταυτίζεται λανθασμένα με άλλες νόσους εξαιτίας της ποικιλότητας που εμφανίζει. Ανάμεσα στους βιοδείκτες που διαθέτουμε, είναι καιρός να προστεθούν ακόμη τρεις: Η παρουσία υπολειμμάτων ιού στα κόπρανα, η χαμηλή σεροτονίνη και τα υψηλά επίπεδα ιντερφερονών. Με βάση τα νεότερα δεδομένα, κλινικές δοκιμές πραγματοποιούνται για την ανεύρεση μεθόδων που θα μπορέσουν να αποκαταστήσουν τα μειωμένα επίπεδα της σεροτονίνης ή να εμποδίσουν την αποικοδόμηση της. Συμπληρώματα διατροφής με τρυπτοφάνη και εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης της σεροτονίνης (SSRI’s) – τα κοινά σε όλους αντικαταθλιπτικά – είναι πιθανό να έχουν αποτελεσματικότητα στην ενδυνάμωση των πνευμονογαστρικών σημάτων και την βελτίωση της μνήμης των ασθενών.
Τελικά, η οικοδόμηση σύγχρονων και στερεών υποδομών μέσω κλινικών μελετών αποτελεί την ύστατη ελπίδα για ανθρώπους που μάχονται για την υγεία τους, αλλά και σε ένα σύστημα υγείας που είναι έτοιμο προς κατάρρευση. Η αποκάλυψη των μυστικών αυτού του υποχθόνιου ιού θα είναι χωρίς αντίρρηση η λύτρωση μιας ολόκληρης ανθρωπότητας και το εφόδιο για την αντιμετώπιση κωλυμάτων που έπονται.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Low serotonin levels might explain some Long Covid symptoms, study proposes, science.org. Διαθέσιμο εδώ
- Long Covid, covid19.nih.gov. Διαθέσιμο εδώ
- Scientists Offer a New Explanation for Long Covid, nytimes.com. Διαθέσιμο εδώ
