Της Σοφίας Μάντη,
Σκεπτόμενοι τον χειμώνα, εκτός από τα γιορτινά του φώτα και την χριστουγεννιάτικη ατμόσφαιρα δεν μπορούμε να αγνοήσουμε τα διαχρονικά προβλήματα που τον συνοδεύουν. Ένα από αυτά είναι η γρίπη, μια ιογενής λοίμωξη του αναπνευστικού συστήματος, που προσβάλλει κάθε χρόνο περίπου ένα δισεκατομμύριο άτομα παγκοσμίως.
Η γρίπη εμφανίζεται συνήθως με την μορφή εποχικών εξάρσεων. Στην Ελλάδα, τα κρούσματα αυξάνονται συνήθως από τον Ιανουάριο, παρουσιάζοντας κορύφωση κατά τους μήνες Φεβρουάριο και Μάρτιο. Για τη λοίμωξη ευθύνονται οι ιοί της γρίπης (influenza), με τους τύπους Α και Β να είναι οι κύριοι υπαίτιοι για τις εποχικές επιδημίες. Οι ιοί αυτοί μεταδίδονται μέσω των αναπνευστικών σταγονιδίων που αποβάλλει ένας ασθενής όταν βήχει, φτερνίζεται ή μιλάει, με αποτέλεσμα την εύκολη μόλυνση των ατόμων που βρίσκονται γύρω του. Η κλινική εικόνα ποικίλει, καθώς μπορεί να εμφανιστεί είτε με ήπια συμπτώματα σε άτομα χωρίς συνοδά νοσήματα είτε ως βαριά νόσηση με επιπλοκές σε άτομα με χρόνια προβλήματα υγείας και άλλους επιβαρυντικούς παράγοντες.
Τα συμπτώματα συνήθως ξεκινούν μία έως τέσσερις ημέρες μετά τη μόλυνση και διαρκούν περίπου μια εβδομάδα. Σε αυτά συμπεριλαμβάνονται ο πυρετός, ο βήχας, ο πονοκέφαλος, ο πονόλαιμος, η αδυναμία και οι πόνοι στους μυς και στις αρθρώσεις, ενώ ως επιπλοκές μπορεί να προκληθούν πνευμονία και σήψη, που πιθανόν να οδηγήσουν τα ευπαθή άτομα στο νοσοκομείο σε κρίσιμη κατάσταση. Σημαντική είναι, επίσης, η συσχέτιση της γρίπης με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης κάποιας καρδιαγγειακής επιπλοκής (όπως έμφραγμα) σε άτομα υψηλού κινδύνου είτε κατά την περίοδο της νόσησης είτε αμέσως μετά.
Το ισχυρότερο όπλο στη φαρέτρα μας ενάντια στη γρίπη είναι ο αντιγριπικός εμβολιασμός, με το εμβολιαστικό σχήμα των ενηλίκων να περιλαμβάνει ένα μονοδοσιακό εμβόλιο ετησίως. Η προστασία που προσφέρει το εμβόλιο έγκειται στην προετοιμασία του ανοσοποιητικού συστήματος για αντιμετώπιση της γρίπης, όταν ο ανθρώπινος οργανισμός έρθει σε επαφή με τον ιό. Ουσιαστικά, το εμβόλιο περιέχει τον ιό σε αδρανοποιημένη μορφή, η οποία δεν μπορεί να προκαλέσει γρίπη, αλλά είναι ικανή να διεγείρει το ανοσοποιητικό σύστημα, ώστε να παραχθούν στο σώμα αντισώματα. Ο ρόλος των αντισωμάτων είναι η αναγνώριση του ιού μελλοντικά, αν αυτός εισέλθει στον οργανισμό και η καταπολέμησή του. Η παραγωγή τους χρειάζεται περίπου δύο εβδομάδες, γι’ αυτό και συστήνεται ο εμβολιασμός κατά τον μήνα Νοέμβριο, πριν ξεκινήσει η ευρεία εξάπλωση του ιού, ώστε να προλάβει ο οργανισμός να προετοιμαστεί κατάλληλα και επαρκώς. Παρ’ όλα αυτά, το εμβόλιο μπορεί να χορηγηθεί και αργότερα, ιδιαίτερα σε άτομα που ανήκουν σε ευπαθή ομάδα και δεν εμβολιάστηκαν έγκαιρα για οποιοδήποτε λόγο.
Γιατί, ωστόσο, υπάρχει ανάγκη για ετήσιο εμβολιασμό; Πρώτον, η προστασία που παρέχεται μετά τον εμβολιασμό μειώνεται με την πάροδο του χρόνου, λόγω της σταδιακής ελάττωσης των παραχθέντων αντισωμάτων. Κάθε δόση αντιγριπικού εμβολίου μας προστατεύει για περίπου τρεις έως έξι μήνες. Επομένως, η ετήσια χορήγησή του βοηθά στη βελτιστοποίηση της άμυνας του οργανισμού ενάντια στον ιό. Δεύτερον, ο ιός της γρίπης έχει την ικανότητα να μεταλλάσσεται, δηλαδή να παρουσιάζεται κάθε χρόνο λίγο διαφορετικός.
Συνεπώς, καθίσταται αναγκαία η αντίστοιχη διαμόρφωση του εμβολίου ετησίως, ώστε να παρέχει προστασία έναντι στα νέα στελέχη του ιού, που παρουσιάζονται συχνότερα στην κοινότητα. Μέχρι στιγμής, τα περισσότερα εμβόλια της γρίπης ήταν τριδύναμα, με δυνατότητα προστασίας του οργανισμού από τρία στελέχη του ιού (συνήθως δύο Α και ένα Β στέλεχος). Τα τελευταία χρόνια κυκλοφορούν και τετραδύναμα εμβόλια, για προστασία από τέσσερα στελέχη (δύο Α και δύο Β).
Το εμβόλιο έχει ένδειξη για άτομα ηλικίας άνω των έξι μηνών, ωστόσο, υπάρχουν πληθυσμιακές ομάδες που επωφελούνται ιδιαίτερα από τη χορήγηση του, καθώς η νόσηση από γρίπη μπορεί να προκαλέσει τις προαναφερόμενες επιπλοκές ή να επιδεινώσει ήδη υπάρχοντα προβλήματα υγείας. Στις ομάδες αυτές ανήκουν :
- άτομα >65 ετών
- άτομα με χρόνιες παθήσεις του αναπνευστικού (άσθμα, χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια-ΧΑΠ)
- άτομα με χρόνιες παθήσεις ήπατος
- διαβητικοί
- παχύσαρκοι (ιδίως με Δείκτη Μάζας Σώματος (ΒΜΙ) > 40)
- ανοσοκατεσταλμένοι
- παιδιά ηλικίας μεταξύ 6 μηνών και 5 χρονών
- έγκυες
Επισημαίνεται ότι ακόμη και τα εμβολιασμένα άτομα μπορεί να νοσήσουν από γρίπη. Ωστόσο, η σοβαρότητα της νόσησης και η πιθανότητα εισαγωγής σε νοσοκομείο είναι σημαντικά χαμηλότερες σε σχέση με τα μη εμβολιασμένα άτομα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Influenza and Influenza Vaccine, Pubmed. Διαθέσιμο εδώ
- Influenza (seasonal), World Health Organization. Διαθέσιμο εδώ
- Flu Vaccination, CDC. Διαθέσιμο εδώ
