Της Μιχαηλίας-Ραφαέλας Καραγιάννη,
Εξωμήτριος ή έκτοπη κύηση αποτελεί μία εγκυμοσύνη, η οποία είναι μη βιώσιμη για το έμβρυο και απειλητική για τη ζωή της μητέρας. Σε αυτή, το γονιμοποιημένο ωάριο δεν εγκαθίσταται στη μήτρα, αλλά συνήθως σε μία από τις δύο σάλπιγγες. Οι έκτοπες εγκυμοσύνες είναι η κύρια αιτία μητρικής θνησιμότητας στο πρώτο τρίμηνο, με συχνότητα εμφάνισης 5%-10% όλων των θανάτων που σχετίζονται με την εγκυμοσύνη. Η διάγνωση της έκτοπης κύησης είναι δύσκολη λόγω κλινικών μιμήσεων, καθώς δεν εμφανίζονται ειδικά συμπτώματα κοιλιακού πόνου και κολπικής αιμορραγίας. Η διάγνωσή της γίνεται συνήθως μέσω της απεικόνισης υπερήχων και της παρακολούθησης της β-χοριακής γοναδοτροπίνης.
Φυσιολογικά, το ωάριο γονιμοποιείται στη λήκυθο, στο ευρύτερο τμήμα του ωαγωγού. Έπειτα, μεταφέρεται με τη βοήθεια των επιθηλιακών κυττάρων στη μήτρα. Έτσι, την έκτη μέρα της εγκυμοσύνης το γονιμοποιημένο ωάριο προσκολλάται στο ενδομήτριο και η εμφύτευσή του στα τοιχώματα της μήτρας ολοκληρώνεται κατά τη δεύτερη εβδομάδα της κύησης. Αν το γονιμοποιημένο ωάριο δεν εμφυτευτεί στο ενδομήτριο, τότε η κύηση ονομάζεται εξωμήτριος και δεν είναι βιώσιμη. Τα πιο πιθανά μέρη στα οποία μπορεί να γίνει η εμφύτευση είναι:
- στη σάλπιγγα, που αποτελεί το συχνότερο μέρος, αφού εκεί έχει γίνει περίπου το 95% των περιπτώσεων,
- ανάμεσα στη σάλπιγγα και στη μήτρα, που είναι το αμέσως επόμενο συχνότερο μέρος,
- στο πρόσθιο τοίχωμα της μήτρας, μέρος με την υψηλότερη επιτυχία στη θεραπεία,
- στον τραχηλικό σωλήνα,
- στις ωοθήκες και
- στην περιτοναϊκή κοιλότητα της κοιλιάς.
Όπως έχει ήδη αναφερθεί, οι έκτοπες κυήσεις έχουν υψηλό ποσοστό θνησιμότητας. Κύριος λόγος είναι ότι τα μέρη που εμφυτεύεται το έμβρυο δεν έχουν την απαραίτητη δομή για να υποστηρίξουν μία εγκυμοσύνη. Η μήτρα είναι δομημένη τόσο μορφολογικά όσο και λειτουργικά, έτσι ώστε να δεχτεί το έμβρυο, να το θρέφει μέσω του αίματος της μητέρας και να το προστατεύει με τα τοιχώματά της. Έτσι, σε μία εξωμήτριο εγκυμοσύνη το έμβρυο δεν δύναται να θρέφεται σωστά, αλλά ούτε και να προστατεύεται. Επίσης, αυτού του είδους οι κυήσεις συνήθως έχουν ως αποτέλεσμα τη ρήξη της δομής στην οποία έχει εμφυτευτεί το έμβρυο, αφού αυτή δεν είναι ικανή να προσαρμοστεί με το μέγεθος του εμβρύου, μία κατάσταση που θέτει σε κίνδυνο τη ζωή της μητέρας λόγω εκτεταμένης αιμορραγίας.
Τα αίτια που προκαλούν την εξωμήτριο κύηση δεν είναι σαφή, όπως και τα συμπτώματά της. Συνήθως, ανακαλύπτεται τυχαία κατά τη διάρκεια του υπερήχου ή σε πολλές περιπτώσεις όταν έχει ήδη γίνει ρήξη περιοχής που εμφυτεύθηκε το έμβρυο και η μητέρα χρειάζεται επειγόντως χειρουργική επέμβαση. Ακόμη ένα σύμπτωμά της είναι οι μη φυσιολογικές τιμές της β-χοριακής γοναδοτροπίνης, κάτι που δείχνουν οι αιματολογικές εξετάσεις. Τα συμπτώματα που έχουν καταγραφεί για αυτού του είδους την κύηση δεν διαφέρουν από συμπτώματα που παρατηρούνται σε άλλες περιπτώσεις μη φυσιολογικών κυήσεων. Αυτά είναι:
- Κολπική αιμορραγία
- Έντονος πόνος στην κοιλιακή χώρα, που εντοπίζεται χαμηλά και πλάι
- Διάρροια
- Πόνος κατά την αφόδευση
- Πόνος στην άκρη του ώμου
- Αδυναμία, ζαλάδα ή λιποθυμία
Η εξωμήτριος κύηση κατά κανόνα δεν είναι μία κατάσταση η οποία θεραπεύεται. Αμέσως μετά τη διάγνωση, οι γιατροί προτείνουν τερματισμό της κύησης, αφού αυτή δεν είναι βιώσιμη, και χειρουργική επέμβαση, τη λαπαροσκόπηση. Εφόσον τουλάχιστον το 95% των περιπτώσεων η έκτοπη κύηση λαμβάνει χώρα στις σάλπιγγες, γίνονται κυρίως δύο τύποι λαπαροσκοπήσεων, η λαπαροσκόπηση εξωμήτριας κύησης με διατήρηση της σάλπιγγας μέσω σαλπιγγοστομίας (διάνοιξης των σαλπίγγων) και σαλπιγγοπλαστικής και η λαπαροσκόπηση εξωμήτριας κύησης με αφαίρεση της σάλπιγγας. Σε σπάνιες περιπτώσεις, η έκτοπη εγκυμοσύνη αντιμετωπίζεται με φαρμακευτική αγωγή, κυρίως όταν η εμφύτευση γίνει στο πρόσθιο τοίχωμα της μήτρας. Ωστόσο, αυτό αντιστοιχεί σχεδόν στο 1% των περιπτώσεων.
Συνοψίζοντας, η εξωμήτριος κύηση είναι μία δύσκολη παθολογική κατάσταση, διότι το έμβρυο δεν είναι βιώσιμο και, έτσι, η μητέρα υποβάλλεται σε μία σωματικά και ψυχικά επίπονη διαδικασία, η οποία θέτει σε κίνδυνο ακόμη και την ίδια της τη ζωή. Βέβαια, οι ειδικοί τονίζουν ότι η λαπαροσκόπηση αποτελεί την πιο ενδεδειγμένη μέθοδο θεραπείας της εξωμήτριας κύησης, καθώς μια σωστά θεραπευμένη έκτοπη κύηση δεν επηρεάζει τη δυνατότητα μελλοντικής εγκυμοσύνης και τη γονιμότητα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Overview of ectopic pregnancy diagnosis, management, and innovation, PubMed. Διαθέσιμο εδώ
- Ectopic pregnancy, PubMed. Διαθέσιμο εδώ
