Του Μάριου Δεστούνη,
Η εδαφική διαμάχη μεταξύ της Βενεζουέλας και της Γουιάνας δεν είναι κάτι νέο για τη διεθνή κοινότητα. Η διαφωνία των δύο χωρών για την περιοχή Εσεκίμπο ξεκινά το 1841, όταν η Γουιάνα αποτελούσε ακόμη βρετανική αποικία. Μετά την ανεξαρτησία της Γουιάνας, το 1966, η Βενεζουέλα άρχισε να παίρνει μέτρα για να υλοποιήσει την εδαφική αξίωσή της στην περιοχή, αφού, πλέον, δεν είχε να αντιμετωπίσει τους Βρετανούς. Ωστόσο, από το 1899, με απόφαση του Διεθνούς Διαιτητικού Δικαστηρίου, η περιοχή επιβεβαιώθηκε ότι ανήκει στην εδαφική επικράτεια της Γουιάνας. Το 2015, στην περιοχή ανακαλύφθηκε ένα τεράστιο κοίτασμα πετρελαίου, γεγονός που ενίσχυσε τη διάθεση της Βενεζουέλας να προχωρήσει στην προσάρτησή της. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει το γεγονός ότι η περιοχή αποτελεί σε έκταση περίπου τα 2/3 ολόκληρης της Γουιάνας.
Η κρίση μεταξύ των δύο χωρών έχει πρόσφατα κλιμακωθεί επικίνδυνα μετά το δημοψήφισμα της Κυβέρνησης Maduro. Το περιεχόμενο του δημοψηφίσματος μέσω των πέντε ερωτήσεων που τέθηκαν προς τον λαό της Βενεζουέλας ήταν ουσιαστικά η αμφισβήτηση, ότι το Εσεκίμπο αποτελεί περιοχή της Γουιάνας και ότι πρέπει να ενσωματωθεί στα εδάφη της Βενεζουέλας. Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, σύμφωνα με την Κυβέρνηση της Βενεζουέλας, ήταν ότι το 95% των ψηφοφόρων τάχθηκαν υπέρ της άποψης ότι το Εσεκίμπο πρέπει να ανήκει στη Βενεζουέλα. Φυσικά, το γεγονός αυτό από μόνο του δεν έχει ιδιαίτερη σημασία. Το πρόβλημα ανακύπτει στην περίπτωση που η Κυβέρνηση Maduro αποφασίσει να μετατρέψει σε πράξη το «ναι», που του έδωσε ο λαός του και, φυσικά, ο μοναδικός δρόμος για να επιτευχθεί κάτι τέτοιο είναι δια μέσου του πολέμου.
Στην περίπτωση που επιχειρήσει ένα τέτοιο σενάριο, είναι δεδομένο ότι θα βρει απέναντί του τη διεθνή κοινότητα, η οποία έχει καταστήσει ξεκάθαρη τη στάση της υπέρ της Γουιάνας και της διατήρησης του status quo στην περιοχή. Το δεύτερο πρακτικό εμπόδιο είναι ότι η εισβολή στην περιοχή είναι δύσκολη για τα στρατεύματα της Βενεζουέλας, εξαιτίας της πυκνής ζούγκλας του Εσεκίμπο που λειτουργεί σαν φυσικό μέσο άμυνας. Η μοναδική διάβαση είναι μέσω των εδαφών της Βραζιλίας, αλλά είναι αμφίβολο το κατά πόσο η Βραζιλία θα επιλέξει να γίνει συμμέτοχος στην εισβολή, διότι κάτι τέτοιο αποτελεί παραβίαση κανόνων διεθνούς δικαίου.
Το πρόβλημα για τη διεθνή κοινότητα είναι ότι αυτή η εξέλιξη έρχεται σε μια περίοδο που, ήδη, έχει να αντιμετωπίσει δύο μέτωπα. Η έκβαση του πολέμου στην Ουκρανία είναι αβέβαιη και η κατάσταση στη Μέση Ανατολή δεν έχει αποκλιμακωθεί καθόλου. Η Κυβέρνηση της Βενεζουέλας είναι σε στενή συνεργασία με το Κρεμλίνο και υποστηρίζει τον ίδιο τον Putin. Η Ρωσία έχει διεξάγει κοινές στρατιωτικές επιχειρήσεις με τη Βενεζουέλα και οι δύο χώρες συνεργάζονται στρατιωτικά, με την ίδια τη Βενεζουέλα να προμηθεύεται σε πολύ μεγάλο βαθμό όπλα από τη Ρωσία. Εδώ γεννιέται το ερώτημα, αν σε αυτό το ζήτημα παίζει κάποιο ρόλο το Κρεμλίνο, το οποίο επιχειρεί να ξεκινήσει ένα νέο μέτωπο, ώστε να αποδυναμώσει τη δυνατότητα των Η.Π.Α. να ανταποκριθούν σε όλα τα μέτωπα. Η Βραζιλία, πάντως, από την πλευρά της καλεί τη Βενεζουέλα να απέχει από τη χρήση βίας, ενώ οι Η.Π.Α. προχώρησαν σε στρατιωτικές ασκήσεις μαζί με τη Γουιάνα, στέλνοντας ένα ξεκάθαρο μήνυμα στη Βενεζουέλα.
Το ενδεχόμενο ένοπλης σύρραξης μεταξύ των δύο χωρών είναι υπαρκτό και γι’ αυτό η διεθνής διπλωματία εργάζεται πυρετωδώς την τελευταία εβδομάδα για να το αποτρέψει, αλλά οι πιθανότητες που συγκεντρώνει δεν το καθιστούν το πιο πιθανό. Ο Maduro εξυπηρετεί τα προσωπικά του συμφέροντα μέσω της αναζωπύρωσης της κατάστασης. Εντός του 2024, η Βενεζουέλα πηγαίνει σε εκλογές και ο Maduro δεν είναι ιδιαίτερα δημοφιλής στον λαό της χώρας, και σίγουρα αντιλαμβάνεται ότι οι πιθανότητες επανεκλογής του μειώνονται δραματικά. Μέσω του δημοψηφίσματος, προσπαθεί να δώσει δύναμη στον λαό, να τον ενώσει και να δείξει ότι είναι ο ηγέτης που πρόκειται να αναλάβει τον έλεγχο του Εσεκίμπο, να καταστήσει τη Βενεζουέλα δυνατή και να διορθώσει την «αδικία» που νιώθει ο λαός της Βενεζουέλας για ό,τι έχει συμβεί εις βάρος του λόγω αυτής της κατάστασης.
Προς το παρόν, η κατάσταση μεταξύ των δύο χωρών είναι εκρηκτική, αλλά φαίνεται ότι το σενάριο με τον Maduro να επιδιώκει μέσω αυτής της κατάστασης την αύξηση της δημοτικότητάς του και την επανεκλογή του στις επερχόμενες εκλογές να είναι το πιο λογικό από το ενδεχόμενο πολέμου, ιδιαίτερα σε συνδυασμό με το γεγονός ότι οι Η.Π.Α. δεν θα δείξουν ανοχή στις διεκδικήσεις μιας Κυβέρνησης που υποστηρίζει το Κρεμλίνο. Οι τελευταίες εξελίξεις δείχνουν ότι οι δύο χώρες, με την παρέμβαση του προέδρου Lula της Βραζιλίας και του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, António Guterres, θα συναντηθούν στις 14 Δεκεμβρίου για να συζητήσουν το ζήτημα. Ο ίδιος, ο Maduro φέρεται, επίσης, να έχει συμφωνήσει με τον Πρόεδρο της Γουιάνας, Irfaan Ali, να συναντηθούν χωρίς να έχει οριστεί ημερομηνία, και ο τελευταίος να είναι αποφασισμένος ότι η εδαφική ακεραιότητα της χώρας του δεν αποτελεί ζήτημα διαπραγματεύσεων.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Venezuela and Guyana agree to high-level meeting amid annexation fears, CNN, διαθέσιμο εδώ
- Venezuelans approve takeover of oil-rich region of Guyana. What happens next?, CNN, διαθέσιμο εδώ
