Του Γιάννη Περγαντή,
Μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, το Ισραήλ βάλθηκε να διεκδικήσει ένα ανικανοποίητο από την αρχαιότητα αίτημα των πανταχού Εβραίων, την ίδρυση ενός ανεξάρτητου κράτους. Παρ’ όλα αυτά, η κατάσταση που επικρατούσε στην Μέση Ανατολή (ξαφνική αποχώρηση των Βρετανών από τη περιοχή, διαχρονική έχθρα Αράβων-Εβραίων), έθετε μεγάλες δυσκολίες σε αυτό το εγχείρημα. Πολλοί σημαντικοί άνδρες έπαιξαν καίριο ρόλο στην διαμόρφωση του ισραηλινού κράτους, αλλά και στην επιβίωσή του τις επόμενες δεκαετίες. Ένας από αυτούς ήταν, ο «μονόφθλαμος» τολμηρός και ανορθόδοξος στρατηγός, Μοσέ Νταγιάν.
Ο Νταγιάν γεννήθηκε στις 20 Μαΐου του 1915 στο κιμπούτς Ντεγκάνια, τη πρώτη αγροτική σιωνιστική κοινότητα που ιδρύθηκε στην επαρχία της Παλαιστίνης της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Από πολύ μικρός, λαμβάνοντας υπόψιν και το μέρος γέννησης, είχε μυηθεί στον πόλεμο και τις συγκρούσεις, λόγω της όλο και αυξανόμενης κόντρας με τους αραβικούς πληθυσμούς της περιοχής. Σε μικρή ηλικία, στα 14, εντάχθηκε στις τάξεις της Χαγκανά, μιας εβραϊκής παραστρατιωτικής οργάνωσης που είχε ως στόχο την εκδίωξη των νέων αρχόντων της περιοχής (των Βρετανών) αλλά και την προστασία των εβραϊκών κοινοτήτων από τυχόν επιθέσεις των Αράβων.
Παρά την αρχική εκδίωξη της Χαγκάνα από τους Βρετανούς (μαζί και με την φυλάκιση των μελών της, συμπεριλαμβανομένου και του Νταγιάν), κατά το Β’ Παγκόσμιο οι δύο πλευρές συνεργάστηκαν για την αντιμετώπιση του κοινού τους εχθρού, που άκουγε στο όνομα Άξονας. Ο Νταγιάν, με μια σχετικά μεγάλη πολεμική πείρα, διακρίθηκε σε αρκετές μάχες, πληρώνοντας όμως και το αντίστοιχο τίμημα: το αριστερό του μάτι. Από αυτό το σημείο, μέχρι και το τέλος της ζωής, ο Νταγιάν ταυτίστηκε με το μαύρο κάλυπτρο, το οποίο κάλυπτε το χαμένο αριστερό μάτι του.
Με την αποχώρηση των Βρετανών το 1948, ξέσπασε ένας πόλεμος από όλες τις πλευρές, με σκοπό την επικράτηση και την εδραίωση στην περιοχή. Ο Νταγιάν κλίθηκε να υπερασπιστεί την κοιλάδα του Ιορδάνη από τις μαζικές επελάσεις των Συρίων, αποστολή η οποία στέφθηκε με μεγάλη επιτυχία. Μέχρι και το τέλος του πολέμου ένα χρόνο αργότερα, ο Νταγιάν διέπρεψε σε όλα τα πεδία των μαχών, οδηγώντας στην συνεχή αναρρίχηση του στα στρατιωτικά αξιώματα.
Το όνομα του Νταγιάν είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τις στρατιωτικές μεταρρυθμίσεις τις οποίες προώθησε στον ισραηλινό στρατό. Το 1953, ως αρχηγός του Επιτελείου Στρατού, επέβαλε κάποιες αλλαγές στον τρόπο οργάνωσης του στρατού, αλλά και στον στρατιωτικό δόγμα. Ο Νταγιάν υιοθέτησε μια πιο επιθετική και ανορθόδοξη στάση, δίνοντας έμφαση στην ταχύτητα των μηχανοκίνητων μονάδων. Τυχόν απώλειες στο πεδίο της μάχης δεν τον ενοχλούσαν, ενώ το καίριο και αποφασιστικό χτύπημα ήταν αυτό που σύμφωνα με αυτόν θα κέρδιζε τις μάχες.
Αυτή η τακτική, αν και κάπως οξύμωρη, έδωσε στο Ισραήλ δύο μεγάλες επιτυχίες: τον πόλεμο με την Αίγυπτο το 1956 και τον Πόλεμο των 6 Ημερών το 1967. Στο πλαίσιο των δύο αυτών πολέμων, ο ισραηλινός στρατός κατάφερε να επικρατήσει έναντι πολυάριθμων και καλύτερα εξοπλισμένων στρατών με μια σχετική ευκολία, στον πρώτο λόγω της γρήγορης επέλασης με τις μηχανοκίνητες μονάδες και στον δεύτερο λόγω της ξαφνικής και ολοκληρωτικής επιδρομής της ισραηλινής αεροπορίας. Αυτή η σχετικά εύκολη επικράτηση του Ισραήλ στους δύο πολέμους, του προσέφεραν ασφάλεια στα σύνορα, αλλά και τα μέγιστης στρατηγικής σημασίας Υψίπεδα Γκολάν, τα οποία κατάφερε να αποσπάσει από τη Συρία.
Ο Νταγιάν, ο οποίος κατά τον Πόλεμο των 6 Ημερών διατελούσε ως Υπουργός Άμυνας, έλαβε την αδιαμφισβήτητη αναγνώριση για τις στρατιωτικές του ικανότητες. Ταυτόχρονα όμως, του ασκήθηκε και κριτική λόγω των χωρίς προηγούμενο απωλειών που είχε το Ισραήλ κατά τις πρώτες μέρες του πολέμου, η οποία κριτική ανατροφοδοτούταν και από πολιτικές έριδες. Τελικά, ο Μοσέ Νταγιάν παραιτήθηκε από τη θέση του Υπουργού Άμυνας μετά το πέρας του πολέμου, επιδιώκοντας μια περαιτέρω πορεία στην πολιτική, η οποία θα ανακοπεί με τον θάνατο του στις 19 Οκτωβρίου του 1981.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Ο στρατηγός με το κάλυπτρο, που εκσυγχρόνισε τον στρατό του Ισραήλ, mixanitouxronou.gr, διαθέσιμο εδώ.
- Στρατηγός Μοσέ Νταγιάν: Ο εμβληματικός στρατιωτικός και πολιτικός του Ισραήλ, armynow.gr, διαθέσιμο εδώ.
- Μοσέ Νταγιάν, ο αντάρτης που έγινε στρατηγός και ήταν Νο 1 εχθρός των Αράβων, newsbeast.gr, διαθέσιμο εδώ.
