Της Αναστασίας Κούρλα,
Ο Νίκος Χουλιαράς ήταν ένας άνθρωπος των τεχνών και των γραμμάτων που ξεχώρισε κατά τα μέσα του 20ου και στις αρχές του 21ου αιώνα στον καλλιτεχνικό και πολιτισμικό χώρο. Γεννήθηκε στα Ιωάννινα τον Οκτώβριο του 1940. Σπούδασε γλυπτική και σκηνογραφία στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών, από την οποία κι αποφοίτησε το 1967. Παράλληλα, κατά το διάστημα 1965-1970 ασχολήθηκε με τη μουσική και τη σύνθεση. Ανέλαβε τις διασκευές δημοτικών τραγουδιών και παρουσίασε τα ηπειρωτικά στην Αθήνα. Στις επιτυχίες του κατατάσσονται: «Το τσιμεντένιο δάσος», «Θα σου το πω με Α», «Ο νοτιάς της ξενιτιάς» και η διασκευή του δημοτικού τραγουδιού «Γιάννη μου το μαντήλι σου».
Συνεργάστηκε με διάφορα έντυπα, δημοσιεύοντας πεζά και ποιήματα, καθώς και κείμενα γύρω από εικαστικά θέματα. Κατά το έτος 1969 συμμετείχε σε ομαδικές εκθέσεις εικαστικών έργων εντός και εκτός Ελλάδας, λαμβάνοντας μέρος στην VIII Biennale της Αλεξάνδρειας. Θα μπορούσε εκείνη η δουλειά να σχολιαστεί ως μια από τις ενδιαφέρουσες καλλιτεχνικές μαρτυρίες, στο πλαίσιο της εποχής που εκτέθηκε. Επιπλέον, τιμήθηκε με το Α’ Βραβείο Παρθένη για τη ζωγραφική του, μετά την έκθεσή του στην Αθήνα, την ίδια χρονιά. Έλαβε ακόμα το Α’ Βραβείο στη Διεθνή Έκθεση της Λειψίας για τον καλύτερο σχεδιασμό βιβλίου στον κόσμο, με τίτλο «Ζωγραφική-Κείμενα» το 1978 και το Γ’ Βραβείο στην ίδια έκθεση για το έργο «Το χιόνι που ήξερα» το 1983. Ασχολήθηκε, επίσης, με την εικονογράφηση εντύπων και φιλοτέχνησε εξώφυλλα βιβλίων και δίσκων.
Μέσα στη δεκαετία του ‘70, που συνιστά την «περίοδο των οριζόντων του», αποτύπωσε στη ζωγραφική του στοιχεία από την ιδιαίτερη πατρίδα του. Ωστόσο, αργότερα εστίασε την προσοχή του στην αποτύπωση της εικονιστικής αφήγησης σε πρώτο πρόσωπο. Οι πίνακές του κατακλύζονται από φιγούρες-πρόσωπα που περιγράφουν ανθρώπινες ιστορίες, τον καθημερινό βίο, αλλά και τις μελανές-δραματικές στιγμές της ζωής τους.
Το 1974 κυκλοφορεί το πρώτο του βιβλίο «Σαράντα Σχέδια». Όμως, ευρέως γνωστός γίνεται το 1979 με το μυθιστόρημα «Ο Λούσιας», που απέσπασε θερμές κριτικές και διαβάστηκε αρκετά. Ο ήρωάς του είναι ένα διανοητικά καθυστερημένο, αλλά κατά τα άλλα αγαθό και αγνό παιδί, που ξέρει να παρατηρεί τον κόσμο και να αντιλαμβάνεται τι γίνεται γύρω του. Δέκα χρόνια μετά, προβλήθηκε στην τηλεόραση, μέσω της ΕΤ-1.
Ακολούθησε η συλλογή διηγημάτων «Το Μπακακόκ» (1981), «Το άλλο μισό» (1987), «Η μέσα βροχή» (1991), «Στο σπίτι του εχθρού μου» (1995), «Μια μέρα πριν δύο μέρες μετά» (1998) και «Νερό στο πρόσωπο» (2005), τα μυθιστορήματα «Ζωή την άλλη φορά» (1985), «Μια ιστορία του μακρύ χειμώνα» (1990), «Το εργαστήριο του ύπνου» (2000) και «Νερό στο πρόσωπο» καθώς και οι ποιητικές συλλογές «Το χιόνι που ήξερα» (1983), «Ο χρόνος είναι πάντα με το μέρος του» (1989), «Οι λεπτομέρειες του μαύρου» (1993) και «Εικόνες στο ύψος της ζωής» (2000).
Το 1996 ήταν υποψήφιος για το Ευρωπαϊκό Αριστείο Λογοτεχνίας με το βιβλίο του «Στο σπίτι του εχθρού μου».
Τα τραγούδια του έχουν ερμηνευτεί από πολλούς καλλιτέχνες του «Νέου Κύματος», όπως η Αρλέτα («Η μέρα τελείωσε», «Τα πελαγίσια όνειρα», «Το πέτρινο χαμόγελο»), η Πόπη Αστεριάδη μόνη της («Η μικρή Νανώ») ή σε ντουέτο με τον Χουλιαρά («Ζαλιάρικο», «Το σπαθί», «Χαλασιά μου»), η Μαρίζα Κωχ («Άναψα κλωνί δαδί») και άλλοι. Το 1993 κυκλοφόρησε τον δίσκο «Η νύχτα που μας ξέρει», με τη συμμετοχή της Δήμητρας Γαλάνη και της Αφροδίτης Μάνου. Το 2006 εμφανίζεται ως στιχουργός στο «Τραγούδι», που περιλαμβάνεται στο δίσκο «… και με οδηγό μου ένα παιδί» του συγκροτήματος «Μικρές Περιπλανήσεις» και το 2008 κυκλοφορεί τον δίσκο «Τα νησιά τ’ ουρανού» με ερμηνεύτρια την Αλίκη Καγιαλόγλου, στον οποίο τραγουδά και ο ίδιος το κομμάτι «Της τρέλλας η ζητιανιά».
Διηγήματά του έχουν μεταφραστεί στα γαλλικά, στα ιταλικά, στα αγγλικά, στα σουηδικά και στα γερμανικά, ενώ έχουν εκδοθεί στα γαλλικά από τον εκδοτικό οίκο «Χατιέ» η συλλογή διηγημάτων «Το Μπακακόκ» και τα μυθιστορήματα «Ο Λούσιας» και «Ζωή την άλλη φορά».
Απεβίωσε στις 20 Ιουλίου του 2015, σε ηλικία 75 ετών, αφήνοντας πίσω του μια σπουδαία πολιτιστική κληρονομιά, που δυστυχώς λίγοι γνωρίζουν.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Χουλιαράς Νίκος, Ν. Χουλιαράς, Εκδόσεις «Το εργαστήρι της τέχνης», Αθήνα 1992
- Χουλιαράς Νίκος, Μια μέρα πριν δύο μέρες μετά, Εκδόσεις «Νεφέλη», Αθήνα 1997
