Της Αναστασίας Κούρλα,
Τα τάγματα ασφαλείας, κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκόσμιου πολέμου, διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο στη διχόνοια μεταξύ των Ελλήνων, δημιουργώντας, παράλληλα, έναν εμφύλιο. Οι Γερμανοί κατακτητές εξυπηρετούσαν τα συμφέροντα τους, μέσω των ταγμάτων ασφαλείας, αφού οι ιδέες τους έβρισκαν σύμφωνους αρκετούς ντόπιους. Το μίσος των ντόπιων εναντίον των κομμουνιστών, που είχαν σχηματίσει το ΕΛΑΣ και προσπαθούσαν με οποιονδήποτε τρόπο να εκδικηθούν για το ελληνικό αίμα που είχε χαθεί εξαιτίας τους, οδήγησε στη σύσταση των ταγμάτων ασφαλείας. Το πρώτο μαζικό τάγμα στην Πελοπόννησο συγκροτήθηκε σε ένα χωριό της Άνω Μεσσηνίας, το Μελιγαλά, στα μέσα Μαρτίου του 1944. Φυσικά και προϋπήρχαν σώματα ενόπλων που βοηθούσαν τα κατοχικά στρατεύματα, αλλά ποτέ οργανωμένα. Οι ταγματασφαλίτες δίνουν όρκο πίστης στον Χίτλερ, ο γνωστός «Όρκος του Ταγματασφαλίτη», λαμβάνοντας τη στήριξη των Γερμανών.
Ακολούθησαν διαρκείς επιθέσεις των ταγμάτων ασφαλείας στον απλό λαό. Η σταθερή αύξηση της δύναμής τους δεν πέρασε απαρατήρητη από τις οργανώσεις ΕΑΜ/ΕΛΑΣ, που δεν δίστασαν να εκφράσουν τη δυσαρέσκειά τους. Όλα ξεκινούν στις 7 Απριλίου του 1944 μετά από μια απροσδόκητη νίκη του τάγματος κατά του ΕΛΑΣ, που προσπάθησε να εκπορθήσει τον Μελιγαλά. Το ηθικό των ανδρών του Μελιγάλα ενισχύθηκε, ύστερα από αυτή κι εντάχθηκαν κι άλλοι στο τάγμα, από τις γύρω περιοχές. Ο συνολικός αριθμός τους ξεπερνούσε τα χίλια άτομα, περιλαμβανομένων στρατιωτικών και αξιωματικών. Στο διάστημα μεταξύ του Ιουνίου και Ιουλίου συμμετέχουν μαζικά στις γερμανικές εκκαθαριστικές επιχειρήσεις, στον Ταΰγετο, στον Πάρνωνα και στην ορεινή βόρεια Πελοπόννησο, αλλά και στις θηριωδίες που ακολούθησαν.
Στις 6 Σεπτεμβρίου του ίδιου έτους, οι Γερμανοί αποχωρούν οριστικά από την Καλαμάτα. Η εξουσία, πλέον, ανήκει στα χέρια των ταγμάτων ασφαλείας και της χωροφυλακής. Με την πρώτη ευκαιρία ο ΕΛΑΣ επιτίθεται στην Καλαμάτα και τη διεκδικεί. Στις 9 Σεπτεμβρίου η πόλη ανήκει στον ΕΛΑΣ. Στο πλευρό του, βρίσκονταν δυναμικά οι εξαγριωμένοι πολίτες που υπέφεραν τόσο καιρό από τις κακουχίες τους, αλλά και που ήθελαν να εκδικηθούν για τα χαμένα πρόσωπά τους. Αναφέρεται, μάλιστα, πως οι στρατιώτες του ΕΛΑΣ δυσκολεύονταν να συγκρατήσουν τον λαό από τις αποτρόπαιες πράξεις και το μένος που τους κυρίευε. Όσοι ταγμασφαλίτες επέζησαν, διέφυγαν αμέσως στο Μελιγαλά για να συνενωθούν με τους υπόλοιπους. Υπολογίζεται πως 100 με 120, πράγματι, τα κατάφεραν.
Ο ΕΛΑΣ μετά την απελευθέρωση της Καλαμάτας, όπως ήταν φυσιολογικό, κινήθηκε τα ξημερώματα της 13ης Σεπτεμβρίου, κατά του Μελιγαλά, με περίπου 1.200 άνδρες. Ο Μελιγαλάς, εξάλλου, ήταν το σύμβολο, το στρατηγείο, το αρχηγείο των Ταγμάτων Ασφαλείας. Έπρεπε να εξαφανιστεί. Ωστόσο, η διεκδίκηση δεν θα ήταν τόσο εύκολη, λόγω της ισχυρής οχύρωσης της πόλης. Η πολιορκία διήρκησε 3 μέρες με ατέρμονες μάχες, παρά τις προτάσεις για συμβιβασμό, όπως του Αρχιμανδρίτη Ιωήλ Γιαννακόπουλου, που πρότεινε την παράδοση των ταγμασφαλίτων με διασφάλιση της σωματικής τους ακεραιότητας. Ο Μελιγαλάς έπεσε, τελικά, στα χέρια των ανταρτών.
Οι εαμικές οργανώσεις της περιοχής είχαν εφοδιάσει τον ΕΛΑΣ με καταλόγους ονομάτων των επικεφαλής ταγματασφαλιτών, περίπου 60 άτομα κι έτσι ξεκίνησαν οι οργανωμένες εκτελέσεις. Οι υπόλοιποι θα έπρεπε ν’ αφεθούν ελεύθεροι. Μολαταύτα, η γραμμή παραβιάστηκε. Κανείς δεν γνωρίζει τον ακριβή αριθμό των εκτελεσθέντων, γιατί αυτός καλύφθηκε από τον μύθο, αλλά από καμία πηγή δεν προκύπτουν σφαγές γυναικόπαιδων. Στήθηκε ανταρτοδικείο με συνοπτικές διαδικασίες και τα κριτήρια εκτέλεσης ή απαλλαγής δεν ήταν πάντα ξεκάθαρα.
Ο Μελιγαλάς ήταν η άγρια εκδικητική απόδοση δικαιοσύνης των αγωνιστών και των θυμάτων της Κατοχής ενάντια στους συνεργάτες των Γερμανών και των Ιταλών. Έτσι τελείωσε η ιστορία της μάχης του Μελιγαλά. Το σύνθημα «ΕΑΜ-ΕΛΑΣ-Μελιγαλάς», με το οποίο τιμάται η συντριβή των ταγματασφαλιτών του χρησιμοποιείται ως σύμβολο αντιφασιστικής νίκης, μας προκαλεί μέχρι και σήμερα ανατριχίλα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Σπύρος Γ. Ξιάρχος (1982), Η αλήθεια για το Μελιγαλά, Καλαμάτα, Ιδιωτική Έκδοση.
- Γρηγόρης Κριμπάς (2006), Η Εθνική Αντίσταση στη Μεσσηνία και τους γύρω νομούς, Καλαμάτα, Ιδιωτική Έκδοση.
