Της Μαρίνας Γεωργουσάκη,
Το Capital Asset Pricing Model (C.A.P.M.) είναι ένα μοντέλο που χρησιμοποιείται στη χρηματοοικονομική για τον υπολογισμό του κόστους των κεφαλαίων (απόδοση) μιας εταιρείας. Προτάθηκε, αρχικά, από τους William Sharpe, John Lintner και Jan Mossin, τη δεκαετία του 1960, και αποτελεί ένα από τα κλασικά μοντέλα αποτίμησης ρίσκου.
Βασική θεωρία του C.A.P.M. είναι ότι συνδέει μαζί τον κίνδυνο και την απόδοση για όλα τα περιουσιακά στοιχεία. Ο συνολικός κίνδυνος που ενέχει ένα χρεόγραφο αποτελείται από δύο συστατικά μέρη. Το πρώτο μέρος αφορά τον μη συστηματικό (ή διαφοροποιήσιμο) κίνδυνο, ενώ το δεύτερο μέρος αφορά τον συστηματικό (ή μη διαφοροποιήσιμο) κίνδυνο. Ως μη συστηματικός κίνδυνος ορίζεται εκείνος ο κίνδυνος του χρεογράφου που συνδέεται με τυχαία γεγονότα, τα οποία, όμως, μπορούν να ελαχιστοποιηθούν μέσω της διαφοροποίησης του χαρτοφυλακίου. Τέτοια γεγονότα οφείλονται σε παράγοντες που επηρεάζουν την επιχείρηση, οπότε, κατ’ επέκταση, και τη μετοχή της. Στον αντίποδα βρίσκεται ο συστηματικός κίνδυνος, ο οποίος οφείλεται σε διάφορους παράγοντες της αγοράς, οι οποίοι επιδρούν σε όλες τις επιχειρήσεις και σε ολόκληρη την αγορά και είναι αδύνατον να ελαχιστοποιηθεί μέσω της διαφοροποίησης. Τέτοιοι παράγοντες μπορεί να είναι διάφορα διεθνή γεγονότα, πόλεμοι, πληθωρισμός, φορολογία, οικονομικές και πολιτικές κρίσεις κ.ά. Συνεπώς, ο μη συστηματικός κίνδυνος δύναται να εξαλειφθεί, έστω ένα μεγάλο μέρος του, μέσα από ένα χαρτοφυλάκιο, το οποίο απαρτίζεται από πολλά και διαφορετικά χρεόγραφα, εν αντιθέσει με τον συστηματικό που δεν μπορεί να εξαλειφθεί και επηρεάζει την αγορά, γι’ αυτό και συχνά συναντάται στη βιβλιογραφία ως κίνδυνος της αγοράς.
Κύριο συστατικό στοιχείο του μοντέλου αποτίμησης κεφαλαιουχικών αγαθών αποτελεί ο συντελεστής βήτα (β), ο οποίος χρησιμοποιείται, ουσιαστικά, για τη μέτρηση του μη διαφοροποιήσιμου κινδύνου. Εναλλακτικός τρόπος μέτρησης του κινδύνου είναι τόσο η διακύμανση όσο και η τυπική απόκλιση. Η καλύτερη στρατηγική που μπορεί να ακολουθήσει ένας επενδυτής, για να μειώσει τον κίνδυνο του χαρτοφυλακίου, είναι η διαφοροποίησή του, όπου μέσω αυτής προστίθενται χρεόγραφα, των οποίων οι αποδόσεις δεν σχετίζονται πλήρως θετικά μεταξύ τους.
Mία από τις βασικές υποθέσεις, κάτω από τις οποίες ισχύει το μοντέλο, είναι το προφίλ των επενδυτών. Πρόκειται, ουσιαστικά, για επενδυτές που αποστρέφονται τον κίνδυνο. Επομένως, ανάμεσα σε δύο θεωρητικά όμοια χαρτοφυλάκια θα προτιμήσουν εκείνο με τη μεγαλύτερη αναμενόμενη απόδοση και τη μικρότερη τυπική απόκλιση. Μία άλλη υπόθεση είναι ότι τα περιουσιακά στοιχεία είναι άμεσα ρευστοποιήσιμα, χωρίς συναλλακτικά κόστη. Πολύ σημαντικό, επίσης, είναι το γεγονός ότι οι επενδυτές είναι ορθολογικοί με ομοιογενείς προσδοκίες σχετικά με την απόδοση και τον κίνδυνο, καθώς, επίσης, και ότι κανένας επενδυτής δεν δύνανται να επηρεάσει την αγορά προς την επιθυμητή κατεύθυνση, αγοράζοντας ή πουλώντας περιουσιακά στοιχεία.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η επιτυχής χρήση του C.A.P.M. απαιτεί την κατανόηση και αξιολόγηση των δεδομένων που χρησιμοποιούνται για τον υπολογισμό του, καθώς και των περιορισμών του μοντέλου. Πράγμα που σημαίνει ότι ο χρηματοοικονομικός αναλυτής θα πρέπει να γνωρίζει σε βάθος τα διάφορα οικονομετρικά μοντέλα και εργαλεία, προκειμένου να πετύχει μία σωστή ανάλυση με όσο το δυνατόν μεγαλύτερο περιορισμό του κινδύνου.
Συνολικά, το C.A.P.M. προσφέρει ένα ισχυρό θεωρητικό πλαίσιο για την κατανόηση της σχέσης μεταξύ ρίσκου και απόδοσης, όμως οι επενδυτές οφείλουν να είναι προσεκτικοί και να λαμβάνουν υπόψη και άλλες μεθόδους αποτίμησης κινδύνου και απόδοσης για μια πλήρη εικόνα της χρηματοοικονομικής τους κατάστασης, διότι, συχνά, το εν λόγω μοντέλο είναι ευαίσθητο ως προς τις αλλαγές στις παγκόσμιες οικονομικές και πολιτικές συνθήκες, αλλά και σε άλλους παράγοντες που μπορεί να οδηγήσουν σε επηρεασμό του ρίσκου και της απόδοσης των επενδύσεων.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Capital Asset Pricing Model (CAPM) and Assumptions Explained, investopedia.com, διαθέσιμο εδώ
- Does the Capital Asset Pricing Model Work?, hbr.org, διαθέσιμο εδώ
