Του Λάμπρου Βέλλιου,
Η ΟΚΤΩΒΡΙΑΝΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΠΡΙΣΜΑ ΤΩΝ ΑΙΩΝΩΝ
«… Η χώρα πολλά χρόνια τώρα, βρίσκεται σε ανήσυχη κατάσταση ώστε οι εργάτες επωφελήθηκαν από τα πολυάριθμα επαναστατικά στοιχεία των μορφωμένων στρωμάτων της κοινωνίας που στράφηκαν προς την εργατική τάξη, επιδιώκοντας την πολιτική και κοινωνική αναγέννηση της Ρωσίας…»
Τζον Ριντ, «10 ημέρες που συγκλόνισαν τον κόσμο».
Οποιαδήποτε αναφορά επιχειρείται στον αιματηρό 20ο αιώνα, το μυαλό της ανθρωπότητας αυθόρμητα πηγαίνει στους δύο μεγάλους πολέμους, τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο (1914-1918) και τον Β΄ Παγκόσμιο, ο οποίος στιγματίστηκε από τα εγκλήματα των Ναζί που συγκλόνισαν την ανθρωπότητα. Για παραπάνω από 100 χρόνια, η παγκόσμια κοινότητα μνημονεύει και θυμάται με θλίψη αυτούς τους 2 πολέμους, στους οποίους άνθρωποι σφαγιάστηκαν, πόλεις λεηλατήθηκαν, ολόκληροι λαοί γίνανε πρόσφυγες ή βίωσαν την εθνοκάθαρση. Δεν είναι λίγοι όμως που ανακαλούν στην μνήμη τους, ένα άλλο κοσμοϊστορικό γεγονός που έλαβε χώρα στην Ρωσία. Την Οκτωβριανή Επανάσταση του 1917, στην οποία για πρώτη φορά μετά την Παρισινή Κομμούνα, η εξουσία πέρασε από τα χέρια της αστικής τάξης στο προλεταριάτο, μέσα από σκληρές μάχες που δόθηκαν και στις οποίες νικητές βγήκαν οι Μπολσεβίκοι. Τα ερωτήματα που προκύπτουν πολλά. Πώς οδηγηθήκαμε σ’ αυτήν την επανάσταση ιστορικά, ποιες ήταν οι αιτίες και το πλαίσιο, καθώς και τι απόπειρες έγιναν κατά την διάρκεια εφαρμογής της δυαδικής εξουσίας που ασκούνταν από τα Σοβιέτ και την Δούμα;
ΠΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΡΩΣΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΚΑΙ Η ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΤΟΥ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ ΤΟΥ 1905
Αναμοχλεύοντας τα γεγονότα, θεωρούμε αναγκαίο να γίνει μια μικρή και σύντομη αναφορά στην Επανάσταση του Φεβρουαρίου του 1905. Ένας γεγονός που αντανακλούσε τα πρώτα ψήγματα επαναστατικών διαθέσεων ενός λαού πολύ βασανισμένου, φτωχού και πεινασμένου, όπου το 70% ήταν αναλφάβητο χωρίς πρόσβαση στους εκπαιδευτικούς θεσμούς, με επιπλέον βαρίδι την επερχόμενη καταστροφική ήττα στον Ρωσοϊαπώνικο Πόλεμο. Η εργατική τάξη της Ρωσίας ήδη από το Δεκέμβριο του 1904 βρισκόταν σε αναβρασμό. Απεργίες συντάρασσαν τα μεγάλα βιομηχανικά κέντρα, παραλύοντας τη χώρα. Την Κυριακή 9 Ιανουαρίου, εκατοντάδες χιλιάδες απεργοί είχαν κατέβει στους δρόμους, πραγματοποιώντας πορεία στα Χειμερινά Ανάκτορα της Πετρούπολης με επικεφαλής τον ιερέα Γκεόργκι Γκαπόν. Τα αιτήματα με την πάροδο του χρόνου περιλάμβαναν, την καθιέρωση οκτάωρης ημερήσιας απασχόλησης, αυξήσεις μισθών, διαχωρισμό κράτους-εκκλησίας, αμνηστία στους αντιφρονούντες, πολιτικές ελευθερίες, σταδιακή μεταβίβαση της γης στο λαό, θέσπιση Συντακτικής Συνέλευσης με δικαίωμα καθολικής ψήφου και φυσικά τον τερματισμό του Ρωσοϊαπωνικού Πολέμου. Αιτήματα πολύ προωθημένα για την εποχή κι ενάντια στα θέσφατα της μοναρχίας και της φεουδαρχίας τόσο οικονομικά, όσο και πολιτικά. Ενώ η πορεία ήταν ειρηνική, η συμπεριφορά του τσάρου βάναυση και απάνθρωπη. Χωρίς δεύτερη σκέψη τα βασιλικά στρατεύματα άνοιξαν πυρ εναντίον άοπλων διαδηλωτών. Μέχρι το τέλος της ημέρας χιλιάδες νεκροί, ανάμεσα τους παιδιά και γυναίκες. Η ημέρα έμεινε γνωστή ως Ματωμένη Κυριακή. Η αντίστροφη μέτρηση για την ανατροπή της ρωσικής μοναρχίας είχε αρχίσει.
Η ΠΡΩΤΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1917
Η Επανάσταση του 1917 αποτέλεσε μια λαϊκή εξεγερτική διαδικασία που επανανοηματοδότησε το κίνημα του 1905 κι οδήγησε στον τερματισμό του Τσαρισμού μετά από μια μακρά περίοδο. Εκφράστηκε κατά κύριο λόγο μέσα από μαζικές διαδηλώσεις και τεράστιες απεργίες, με κύριες αιτίες την έλλειψη τροφίμων, τις εξαντλητικές και άθλιες συνθήκες εργασίας, την κυβερνητική διαπλοκή και διαφθορά η οποία δεν γνώριζε κανέναν έλεγχο, καθώς και την διαρκή καταπάτηση ενός κεκτημένου του ρωσικού λαού, την διάλυση της Δούμας, όταν πήγαινε αντίθετα προς τα συμφέροντα της βασιλικής οικογένειας. Βασικότερη και πιο καίρια αιτία της εξέγερσης του Φλεβάρη με έδρα το Πέτρογκραντ, ήταν η πολυδάπανη και με τεράστιες απώλειες στο έμψυχο ανθρώπινο δυναμικό, συμμετοχή στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο με την Αντάντ.
Στις 23 Φεβρουαρίου 1917 εκατοντάδες χιλιάδες διαδηλωτές μαζί με απεργούς εργάτες πλημμύρισαν τους δρόμους της Αγίας Πετρούπολης, με αιτήματα παρόμοια με αυτά της προηγούμενης επανάστασης του 1905. Στις 25 Φλεβάρη, το κλίμα ήταν τεταμένο. Γενναίοι ένοπλοι εργάτες και διαδηλωτές άρχιζαν να καταλαμβάνουν δημόσια κτίρια, τον σιδηρόδρομο. Στα εργοστάσια εκλέχτηκαν αντιπρόσωποι στα εργατικά συμβούλια (Σοβιέτ), ακολουθώντας ένα μοντέλο παρόμοιο με την προ 12 ετών επανάσταση και χτυπώντας σε καίρια σημεία τον θεσμό της βασιλική εξουσίας. Η ιστορία επαναλήφθηκε και οι άνδρες της φρουράς άνοιξαν πυρ δολοφονώντας εργάτες και διαδηλωτές χωρίς όμως αυτοί να πτοούνται από την καταστολή και τις ανοιχτές δολοφονίες που πραγματοποιούνταν. Ο τσάρος Νικόλαος δεν περίμενε αυτή την εξέλιξη καταφεύγοντας στη γνωστή λύση, της διάλυσης της Δούμας. Την επομένη μέρα, στις 27 Φεβρουαρίου, οι στρατιωτικές μονάδες όλου του Πέτρογκραντ (Αγ. Πετρούπολη) βλέποντας την πλάστιγγα να γέρνει στην πλευρά των εξεγερμένων, τους ακολούθησαν, ενώ παράλληλα το ευρύτερο στρατιωτικό σώμα στα περίχωρα της Πετρούπολης, περίπου 150.000 άνδρες, προχώρησαν στην εκλογή των δικών τους εκπροσώπων στα Σοβιέτ.
Ύστερα από την εξέλιξη αυτή, η κυβέρνηση υπό τον Νικόλα Γκολίτσιν παραιτήθηκε. Τότε, η Δούμα αποφάσισε τον σχηματισμό προσωρινής κυβέρνησης υπό την ηγεσία του πρίγκηπα Λβοφ, με την πολυσύνθετη συμμετοχή φιλελεύθερων, σοσιαλιστών και συντηρητικών. Ο αντίθετος πόλος συγκεντρωνόταν στα Σοβιέτ της Πετρούπολης, στη σύνθεση των οποίων υπήρχαν Έσσεροι, δηλαδή σοσιαλεπεναστάτες, σοσιαλδημοκράτες και κεντρώοι, μενσεβίκοι και φυσικά οι Μπολσεβίκοι. Την 1η Μαρτίου εκδόθηκε από το Σοβιέτ της Πετρούπολης η Διαταγή Νο. 1, με βάση την οποία καλούνταν οι ναύτες και στρατιώτες να υπακούν στις διαταγές του. Την επόμενη κιόλας ημέρα, ο τσάρος Νικόλαος ο Β΄ παραιτήθηκε προκείμενου να αναλάβει ως διάδοχός του ο αδερφός του ο Μιχαήλ, ο οποίος με τη στάση του σηματοδότησε το τέλος της μοναρχίας στην Ρωσία και την έναρξη μιας νέας σύγκρουσης στο εσωτερικό της, μεταξύ του επαναστατικού πόλου των Σοβιέτ γενικότερα και των Μπολσεβίκων ειδικότερα και του αστικού πόλου της Δούμας, του οποίου επικεφαλής τέθηκε ο Αλέξανδρος Κερένσκι και τα πιο συντηρητικά κομμάτια της ρώσικης κοινωνίας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Η ρωσική «Ματωμένη Κυριακή», sansimera.gr, διαθέσιμο εδώ
- Η ρωσική επανάσταση του 1905: όταν οι εργάτες «άγγιξαν» την εξουσία, xekinima.org, διαθέσιμο εδώ
- Η Ρωσική Επανάσταση του 1905, rizospastis.gr, διαθέσιμο εδώ
- Φεβρουαριανή Επανάσταση, sansimera.gr, διαθέσιμο εδώ
- ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ – 23 Φεβρουαρίου/8 Μαρτίου 1917: Επανάσταση του Φεβρουαρίου, το προανάκρουσμα της Ρωσικής Επανάστασης, flight.com.gr, διαθέσιμο εδώ
