Του Γρηγόρη Χατζή,
Η Νύχτα των Μακρών Μαχαιριών αποτελεί ένα από τα πιο σκοτεινά και βάναυσα επεισόδια στην ιστορία της Ναζιστικής Γερμανίας. Το γεγονός αυτό, που έλαβε χώρα από τις 30 Ιουνίου έως τις 2 Ιουλίου 1934, σηματοδότησε μια ανελέητη εκκαθάριση που ενορχήστρωσε ο Αδόλφος Χίτλερ και το ναζιστικό καθεστώς κατά των θεωρούμενων εσωτερικών απειλών. Τη νύχτα αυτή άπαντες έγιναν μάρτυρες μιας σειράς πολιτικών εκτελέσεων που προκάλεσαν σοκ στο έθνος, αλλά και στη παγκόσμια πολιτική σκηνή και εδραίωσαν την δικτατορία του Χίτλερ.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1930, το Ναζιστικό Κόμμα, με επικεφαλής τον Χίτλερ, είχε ανέλθει στην εξουσία της Γερμανίας, εκμεταλλευόμενο την γενικευμένη λαϊκή δυσαρέσκεια από το παγκόσμιο οικονομικό «κραχ» του 1929 αλλά και τις οδυνηρές συνέπειες που είχε ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος στη χώρα. H SA (Sturmabteilung), μία παραστρατιωτική οργάνωση που απαριθμούσε περίπου 4 εκατομμύρια μέλη είχε παίξει σημαντικό ρόλο στην άνοδο των Ναζί στην εξουσία και με επικεφαλής τον αξιωματικό Ernst Röhm, έγινε μια ισχυρή παράταξη με μεγάλη επιρροή μέσα στο ναζιστικό κίνημα. Ωστόσο, καθώς ο Χίτλερ εδραίωνε την εξουσία του, οι εντάσεις εντός του κόμματος αυξάνονταν και οι φιλοδοξίες του Röhm άρχισαν να συγκρούονται με το όραμα του Χίτλερ για το καθεστώς.
Ο Ernst Röhm, στενός σύμμαχος του από τις πρώτες μέρες του ναζιστικού κόμματος, οραματιζόταν ένα καθεστώς με ξεκάθαρη σοσιαλιστική πολιτική. H SA, η οποία αρχικά συνέβαλε καθοριστικά στην εξασφάλιση της ανόδου του Αδόλφου στην εξουσία, είχε γίνει πλέον βάρος στα μάτια του. Η επιθυμία του Röhm για την απορρόφηση της SA από τον γερμανικό στρατό και η έντονη κριτική του στα συντηρητικά στοιχεία εντός του Ναζιστικού Κόμματος τον καθιστούσαν αναμφίβολα μία απειλή για τα σχέδια του Χίτλερ για μια πιο συντηρητική κυβέρνηση.
H SA αποτελούσε αναμφίβολα ένα εμπόδιο για το πειθαρχημένο και στρατιωτικοποιημένο κράτος που οραματιζόταν ο Führer. Ήταν τέλος Ιουνίου 1934, όταν ο Χίτλερ, φοβούμενος ένα πιθανό πραξικόπημα και πιεζόμενος από τη συντηρητική ελίτ, τελικά αποφάσισε να εξαλείψει μια για πάντα την απειλή που συνιστούσαν οι «αντάρτικες» φωνές εντός του Ναζιστικού Κόμματος.
Τη νύχτα της 30ής Ιουνίου 1934, συνοδευόμενος από τη Γκεστάπο, ξεκίνησε μια σειρά συντονισμένων συλλήψεων και εκτελέσεων που έλαβαν χώρα κυρίως στο Μόναχο. Οι στόχοι δεν περιορίζονταν στον Röhm και στην ηγεσία της SA, αλλά επεκτάθηκαν και σε άλλους θεωρούμενους εχθρούς εντός του Ναζιστικού Κόμματος. Η επιχείρηση δεν περιορίστηκε μόνο σε εκείνη τη νύχτα, καθώς οι εκκαθαρίσεις συνεχίστηκαν και τις επόμενες ημέρες.
Στα θύματα δεν περιλαμβάνονταν μόνο ηγέτες των SA όπως ο Ernst Röhm, αλλά και εξέχουσες προσωπικότητες όπως ο Kurt von Schleicher, πρώην καγκελάριος της Γερμανίας, και ο Gregor Strasser, βασικός οργανωτής των Ναζί. Ο ακριβής αριθμός των θυμάτων παραμένει αβέβαιος, με τις εκτιμήσεις να θεωρούν ότι οι νεκροί κυμαίνονταν από μερικές δεκάδες έως και χίλιους.
Η Νύχτα των Μεγάλων Μαχαιριών είχε εκτεταμένες συνέπειες για τη Ναζιστική Γερμανία. Ο Χίτλερ βγήκε από την τραγική σειρά νυκτών με ενισχυμένη εξουσία, έχοντας εξαλείψει την εσωτερική αντιπολίτευση και έχοντας εξασφαλίσει την πίστη του στρατού καθώς τα μέλη του δίσταζαν πλέον να αμφισβητήσουν ή να αντιταχθούν στις αποφάσεις του. Σαφέστατα όμως, κατέστησε ξεκάθαρη και την επιθυμία του για επιβολή και διατήρηση της εξουσίας μέσω της βίας. Αυτό, αποτέλεσε και τον προάγγελο για τις μετέπειτα πράξεις βαρβαρότητας του καθεστώτος, προοιωνίζοντας τη φρίκη του Ολοκαυτώματος και του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Τα τραγικά γεγονότα του τριημέρου 30 Ιουνίου – 2 Ιουλίου 1934 αποτελούν ένα ανατριχιαστικό κεφάλαιο στην ιστορία της Ναζιστικής Γερμανίας, καταδεικνύοντας την αδίστακτη επιδίωξη του Χίτλερ για εξουσία. Η ολοκληρωτική σφαγή που διέπραξε ο Αδόλφος, μαζί με επίλεκτους ακόλουθούς του απέναντι σε υποτιθέμενους «αντιρρησίες» του καθεστώτος του, έθεσε τις βάσεις για το ολοκληρωτικό και αυταρχικό καθεστώς που θα βύθιζε τον κόσμο στο χάος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Τα γεγονότα εκείνων των μοιραίων νυχτών του 1934 λειτουργούν αδιαμφισβήτητα ως μία αυστηρή υπενθύμιση των κινδύνων που εγκυμονεί η ανεξέλεγκτη εξουσία.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Η Νύχτα των Μεγάλων Μαχαιριών, sansimera.gr, Διαθέσιμο εδώ
- Σαν σήμερα: 30 Ιουνίου 1934 – Η νύχτα των μεγάλων μαχαιριών, kathimerini.gr, Διαθέσιμο εδώ
