Της Χιόνας Οικονομάκη,
«Υπάρχουν πολύ λίγοι άνθρωποι σε αυτά τα μέρη […]. Είναι άγριοι και ντροπαλοί, και δεν είναι συνηθισμένοι να μιλάνε. Βλέπουν μόνο τον Θεό.» γράφει ο Πάτρικ Λη Φέρμορ στο βιβλίο του με τίτλο Μάνη, παραθέτοντας τη φράση που του είπε ένας Σπαρτιάτης, όταν του εξήγησε πως επιθυμούσε να φτάσει στην περιοχή της Μάνης. Μία φράση που συνοψίζει με μεστότητα τον χαρακτήρα μίας περιοχής αγέρωχης και αυτόνομης, μίας περιοχής που ήταν πάντα ελεύθερη, σκληρή και υπερήφανη. Το πέτρινο τοπίο της Μάνης, η απουσία βλάστησης σε αυτή και η αγριότητα που πηγάζει από μία σιωπή, σχεδόν ιερή, που την χαρακτηρίζει, αποτέλεσαν στοιχεία που διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο στη δημιουργία θρύλων που σχετίζονταν με την περιοχή. Θρύλοι για νεράιδες, φαντάσματα, πνεύματα και πειρατές που «τριγυρνούν» μέσα στους έρημους πύργους, τα βράχια και τα βουνά. Θρύλοι που γεννήθηκαν από την σπουδαία και αξιοθαύμαστη ιστορία του τόπου. Μία ιστορία που μπορούμε να συνοψίσουμε σε μία, μονάχα, λέξη: Ελευθερία.
- «Το πέταλο της βασιλοπούλας»
Στον όρμο του Μέζαπου, μέσα στη θάλασσα, βρίσκεται μία λωρίδα γης στενή και βραχώδης που έχει το σχήμα «λαβής τηγανιού». Πρόκειται για τη χερσονησίδα Τηγάνι, μία απολύτως ερειπωμένη παλαιά βυζαντινή πόλη. Στην περιοχή αυτή, γύρω στον 6ο μ.Χ. αιώνα, κτίστηκε το Κάστρο της Μαΐνης, το αρχαιότερο κάστρο της περιοχής. Κάπου εδώ, όμως, η ιστορία «σταματά» και δίνει τη θέση της στους θρύλους. Αναλυτικότερα, στη δυτική πλευρά του βράχου υπάρχει ένα σημάδι που μοιάζει με πέταλο αλόγου, ευρέως γνωστό ως «το πέταλο της βασιλοπούλας». Λέγεται, λοιπόν, πως στο κάστρο της περιοχής κατοικούσε μία νεαρή και όμορφη βασιλοπούλα που αγαπούσε τον τόπο της και την ιστορία του. Τα ξημερώματα της γιορτής της Αναλήψεως, όμως, φημολογείται πως κάποιοι Τούρκοι επιτέθηκαν στην όμορφη κοπέλα, η οποία προτίμησε να πεθάνει ελεύθερη, παρά να ζήσει μία ζωή υποταγμένη. Έτσι, ανέβηκε πάνω στο άλογό της και πήδηξε στο κενό. Ο θρύλος, επομένως, θέλει το σημάδι από το πέταλο να αντιστοιχεί στο συγκεκριμένο άλογο, αποτελώντας σύμβολο της ηρωικής πράξης της νεαρής βασιλοπούλας.
- «Το Ακρωτήριο Ταίναρο και η Πύλη του Άδη»
Το Ακρωτήριο Ταίναρο, σύμφωνα με τον ρήτορα και φιλόσοφο Απουλήιο, είναι το «πλατύ παράθυρο του Άδη, από το οποίο φαίνεται ένας δρόμος άγνωστος στους ανθρώπους που σε φέρνει κατευθείαν στο παλάτι του Πλούτωνα». Η ησυχία του μανιάτικου τοπίου, η απογύμνωση και η απομόνωσή του είναι στοιχεία που το καθιστούν, μάλλον, ιδανικό προορισμό για την περιδιάβαση των ψυχών. Σε ένα σπήλαιο, λοιπόν, στο επιβλητικό Ταίναρο, λέγεται πως βρίσκεται ο δρόμος για τον Άδη, το μέρος όπου επισκέφτηκε ο λυπημένος Ορφέας για να θρηνήσει την αγαπημένη του Ευρυδίκη. Σύμφωνα, μάλιστα, με τη μυθολογία, το μοιρολόι του Ορφέα λύγισε ως και τους θεούς του Κάτω Κόσμου, οι οποίοι αποφάσισαν να αφήσουν την Ευρυδίκη να φύγει, με την προϋπόθεση ο Ορφέας να μην κοιτάξει πίσω του μέχρι να αντικρύσει το φως του ήλιου. Ο άνδρας, όμως, δεν κατόρθωσε να επιβληθεί στον εαυτό του κι έστρεψε το βλέμμα του προς τα πίσω, σηματοδοτώντας το τέλος της ζωής της αγαπημένης του.
Το νήμα της μνήμης και της ιστορίας, λοιπόν, φαίνεται να πλέκεται με τη βοήθεια των θρύλων, οι οποίοι παραμένουν ζωντανοί μέσα από τους μύθους και τις παραδόσεις. Επιβλητικά πυργόσπιτα, νεράιδες, θρυλικοί πειρατές που μάχονται και κρύβουν τους θησαυρούς τους, βασιλοπούλες και γοργόνες που βρίσκουν καταφύγιο σε βράχια απόκρημνα είναι τα μαγικά αυτά στοιχεία που θα ακούσει κανείς να διέπουν τις διηγήσεις των ντόπιων. Οι Μανιάτες, λοιπόν, κυρίαρχοι στον τόπο τους, φροντίζουν να επαναφέρουν στη μνήμη τους όλες εκείνες τις ιστορίες που τους ανέθρεψαν. Η Μάνη, απόμερη, αλλά ηρωική, είναι ένας τόπος που «γεννά» τη δική του θαυμαστή ιστορία.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Πάτρικ Λη Φέρμορ (2019), Μάνη, Εκδόσεις Μεταίχμιο
