Της Δανάης Γαζή,
Αποτελεί καίριο γεγονός ότι η Ελλάδα είναι μια από τις ευρωπαϊκές χώρες που εμφανίζουν το μικρότερο ποσοστό αποταμίευσης. Αναλυτικότερα, στις πρώτες θέσεις βρίσκονται η Γερμανία και η Ολλανδία που αποταμιεύουν κατά μέσο όρο το 19,6% των ακαθάριστων εισοδημάτων τους. Στον αντίποδα, βέβαια, βρίσκεται η Ελλάδα που μαζί με άλλες ένδεκα χώρες σημείωσε κάτω από το 10% της αποταμίευσης το 2022. Ήδη το 2022 κατέγραψε -4%, λίγο παραπάνω, δηλαδή, από το ποσοστό που κατέγραψε η Πολωνία, φτάνοντας στο 0,8%, γεγονός που αποδεικνύει ότι τα νοικοκυριά των δύο αυτών χωρών σημείωσαν περισσότερα έξοδα από ό,τι προέβλεπε το ακαθάριστο διαθέσιμο εισόδημά τους. Συνεπώς, παρατηρείται μια παθογένεια, όσον αφορά την αποταμίευση, που καταφέρνει να συγκεντρώσει η χώρα μας.
Αρχικά, θα πρέπει να αναφερθεί το γεγονός ότι η αύξηση που σημειώθηκε δεν προέρχεται από τα ελληνικά νοικοκυριά, αλλά, αντίθετα, από την Κυβέρνηση και άλλες επιχειρήσεις. Σαφέστερα, η μείωση που αφορά το πλαίσιο των νοικοκυριών έγκειται στο ότι η αποταμίευση που είχε συγκεντρωθεί κατά τη διάρκεια της πανδημίας ξοδεύτηκε όλη το 2022, καθώς οι πολίτες επιθυμούσαν να καταναλώσουν αγαθά που είχαν στερηθεί την κρίσιμη εκείνη χρονική περίοδο. Το ίδιο, μάλιστα, συνέβη και το 2021, όταν και πάλι υπήρξε μείωση της αποταμίευσης των νοικοκυριών από το 1,5% στο -2,6%, γεγονός, βέβαια, που αποδεικνύει ότι στα δύο αυτά έτη τα νοικοκυριά όχι μόνο χρειάστηκαν να καλύψουν τις ανάγκες που ανέκυψαν μετά τον Covid-19, αλλά να αντιμετωπίσουν και τη μεταγενέστερη ακρίβεια που προέκυψε.
Παράλληλα, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και το γεγονός ότι μεγάλο ρόλο στην αποταμίευση παρουσιάζει ο τρόπος με τον οποίο είναι οργανωμένη η οικονομία κάθε χώρας. Όταν, λοιπόν, μια χώρα έχει κλειστή οικονομία, δεν στηρίζεται, δηλαδή, σε εμπορικούς και οικονομικούς μηχανισμούς με το εξωτερικό, τότε η δαπάνη που σημειώνεται αντιστοιχεί με την παραγωγή. Πρόκειται, συγκεκριμένα, για ισοδύναμα μεγέθη. Από την άλλη πλευρά, όταν μία χώρα έχει ανοιχτή οικονομία, όπως η Ελλάδα, τότε παρέχεται η δυνατότητα αυτή να δαπανά όχι μόνο όσα παράγει, αλλά και περισσότερα. Δεν υπάρχει, δηλαδή, σχέση ισοδυναμίας. Συνεπώς, το έλλειμμα που εμφανίζεται μπορεί να αναπληρωθεί με τυχόν εξωτερικούς δανεισμούς από την αλλοδαπή ή με άμεσες ξένες επενδύσεις.
Σε συνάρτηση των προηγουμένων, καθίσταται σαφές ότι για να θεωρείται καλή μια οικονομία θα πρέπει οι επενδύσεις να είναι ισοδύναμες με τις αποταμιεύσεις που συγκεντρώνονται σε μια χώρα, είτε αυτές προέρχονται από εθνικούς παράγοντες είτε από ιδιωτικούς. Στη χώρα μας, ωστόσο, επειδή είναι πιθανό τα δυο παραπάνω μεγέθη να μην τελούν σε αναλογία, ο μηχανισμός της εθνικής αποταμίευσης δεν επιφέρει πάντοτε θετικά αποτελέσματα. Συγκεκριμένα, η εθνική αποταμίευση, επειδή επηρεάζει άμεσα το ισοζύγιο των τρεχουσών συναλλαγών και μπορεί να υπολείπεται των επενδύσεων δημιουργώντας έλλειμμα, παρουσιάζει τη χώρα να είναι πάντα οφειλέτης σε σύγκριση με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες. Με λίγα λόγια, ο μηχανισμός της εθνικής αποταμίευσης αντανακλά την υστέρησή της απέναντι στην εγχώρια επενδυτική δαπάνη.
Η εθνική αποταμίευση, δηλαδή, παρόλο που είναι ένας μηχανισμός που μπορεί να φέρει ισορροπία όσον αφορά την οικονομία της χώρας μας, μπορεί αντίστοιχα να προκαλέσει και αρκετά προβλήματα, όσον αφορά την κατάσταση της χώρας απέναντι στις υπόλοιπες χώρες της Ε.Ε. Είναι γεγονός, άλλωστε, ότι πλέον η οικονομία μας εξαρτάται σημαντικά από τις εισαγωγές, οι οποίες εντοπίζονται σε τόσο μεγάλο βαθμό, ώστε πλέον να καταναλώνουμε περισσότερα από ό,τι μπορούμε να παράγουμε. Βέβαια, η αποταμίευση είτε γίνεται από το κράτος είτε από τους ιδιώτες, γιατί και οι ιδιώτες αποταμιεύουν και είναι εξίσου σημαντικό, καθώς αποτελεί ένα μέγεθος που συμβάλει στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας μέσω της αύξησης του Α.Ε.Π., αλλά και των εισοδημάτων.
Συμπερασματικά, λαμβάνοντας υπόψη όλα τα ανωτέρω, γίνεται αντιληπτό ότι η εθνική αποταμίευση είναι ένας μηχανισμός που επιτελεί σημαντική λειτουργία στη χώρα μας, καθώς όχι μόνο συμβάλει στην ανάπτυξη της οικονομίας, αλλά ρυθμίζει το γενικότερο πλαίσιο μέσα στο οποίο κινούνται οι συναλλαγές της χώρας. Αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί να λάβει αρνητικές διαστάσεις, ειδικά στη χώρα μας, η οποία έχει μια ανοιχτή οικονομία. Επομένως, οι επιδράσεις είναι περισσότερες και ο αριθμός των συναλλαγών δεν μπορεί ούτε να περιοριστεί ούτε να ελεγχθεί ευκολά, δημιουργώντας δυσαναλογία στα μεγέθη παραγωγής-δαπάνης. Πρόκειται, πάντως, για έναν τρόπο με τον οποίο η οικονομία της χώρας μπορεί να βελτιωθεί, εφόσον τηρηθούν όλες οι προϋποθέσεις, είτε αφορούν το κράτος είτε τον ίδιο τον πολίτη.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ουραγός η Ελλάδα στην αποταμίευση ως ποσοστό του ΑΕΠ, kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ
- Ο ρόλος της Εθνικής Αποταμίευσης στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας, rodiaki.gr, διαθέσιμο εδώ
- Τελευταία στην Ευρώπη η Ελλάδα σε ποσοστό αποταμίευσης στο ΑΕΠ, businessdaily.gr, διαθέσιμο εδώ
