Του Κωνσταντίνου Γκότση,
Χθες, σε δημοσίευμά του το πρακτορείο Reuters ανέφερε πως κατά τον επερχόμενο μήνα, και συγκεκριμένα στις 15 Δεκεμβρίου, η Ελληνική Κυβέρνηση για αποπληρώσει πρόωρα μέρος των δανείων της από χώρες της Ευρωζώνης, ύψους € 5,3 δις, σύμφωνα με πηγές από το Υπουργείο Οικονομικών της Ελλάδος. Ειδικότερα, θα αφορούν διμερή δάνεια του προγράμματος Greek Loan Facility (G.L.F.), το οποίο αποτελεί το πρώτο πρόγραμμα χρηματοδοτικής στήριξης για την Ελλάδα, που συμφωνήθηκε τον Μάιο του 2010. Περιλάμβανε διμερή δάνεια από χώρες της ζώνης του ευρώ, ύψους € 52,9 δις, και δάνειο € 20,1 δις από το Δ.Ν.Τ.
Είναι μια ενέργεια που η Ελλάδα την έχει επαναλάβει στο πρόσφατο παρελθόν, με στόχο να προσελκύσει επενδυτές, ιδιαίτερα στην αγορά κρατικών ομολόγων, καθώς μειώνονται οι τοκοχρεωλυτικές ανάγκες της ίδιας περιόδου και ο κίνδυνος αναχρηματοδότησης, ενώ, παράλληλα, πιέζεται περεταίρω (προς τα κάτω) ο δείκτης χρέους προς Α.Ε.Π. (ένας από τους βασικούς δείκτες βιωσιμότητας του χρέους).
Η Ελλάδα προσπαθεί με κάθε τρόπο να αφήσει πίσω, το συντομότερο, τα «βαρίδια» που της έχει αφήσει η υπερδεκαετής κρίση χρέους, ως κατάλοιπα. Ένα από αυτά είναι και το πρόσθετο χρέος. Η Τρόικα, μετά το ξέσπασμα της (εγχώριας) κρίσης (2009), μέσα στην περασμένη δεκαετία, είχε δανείσει στην Ελλάδα πάνω από € 260 δις για τη διάσωσή της.
Με την υπεραπόδοση της οικονομικής μεγέθυνσης της Ελλάδας σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρωζώνη, λόγω των υψηλών περιθωρίων ανάπτυξης που παρουσιάζει μετά τα πολλά χρόνια «καθίζησης» της αγοράς της, των «γενναίων» πακέτων χρηματοδότησης και της πολύ καλής -έως τώρα- διαχείρισης του χρέους από τον Ο.Δ.ΔΗ.Χ., με τις θέσεις αντιστάθμισης του επιτοκιακού κινδύνου (και όχι μόνο), η Κυβέρνηση κατάφερε να συγκεντρώσει σημαντικά έσοδα από τους φόρους και να παρουσιάσει ένα μη αναμενόμενο οριακό πρωτογενές πλεόνασμα για το 2022. Σύμφωνα και με τον κρατικό προϋπολογισμό για το 2024, το Υπουργείο Οικονομικών προβλέπει οικονομική ανάπτυξη 2,9% το 2024, έπειτα από την ανάπτυξη 2,4% για φέτος, (περισσότερο από το διπλάσιο του μέσου όρου της Ευρωζώνης) και στοχεύει, επίσης, να επιτύχει πρωτογενές δημοσιονομικό πλεόνασμα 2,1% του Α.Ε.Π. το 2024, με τη βοήθεια των προοπτικών της οικονομίας και των νέων φορολογικών μέτρων που αναμένεται να αυξήσουν τα φορολογικά έσοδα. Επιπλέον, τα αποθέματα ρευστότητας που διαθέτει ανέρχονται σε παραπάνω από € 35 δις, ως απόρροια των παραπάνω.
Μέχρι και το 2060, η Ελλάδα θα πρέπει να αποπληρώσει χρέος ύψους € 350 δις και (πρόσθετα) τόκους άνω του των € 160 δις, είτε με κανονική εξόφληση και είτε με αναχρηματοδότηση μέσω λήψης νέων δανείων από τις αγορές. Για να πραγματοποιηθούν οι στόχοι, η Ελλάδα θα πρέπει να σημειώσει κατά μέσο όρο μέχρι το 2060 πρωτογενές πλεόνασμα 2% σε ετήσια βάση, σε συνδυασμό με υψηλό ρυθμό ανάπτυξης του Α.Ε.Π., ώστε, μέχρι τότε, ο δείκτης χρέους προς Α.Ε.Π. να υποχωρήσει στο 25%. Προφανώς, αποτελούν επισφαλείς στόχοι οι παραπάνω και ιδιαίτερα αισιόδοξοι.
Προς το παρόν, βάσει κιόλας των συνθηκών που επικρατούν παγκοσμίως, σε μακροοικονομικό επίπεδo πετυχαίνει σημαντικές βελτιώσεις η ελληνική οικονομία, οι οποίες, όμως, οφείλονται αρκετά στον υψηλό πληθωρισμό που είχε σημειωθεί την περασμένη περίοδο, με αποτέλεσμα να «καλοπίζονται» τα δημοσιονομικά και να ενισχύεται η κερδοφορία πολλών, μεγάλων κυρίως, επιχειρήσεων. Μάλιστα, όσον αφορά τις επιχειρήσεις, ιδίως σε κλάδους που χαρακτηρίζονται από χαμηλό βαθμό ανταγωνισμού, στις τελικές τιμές των προϊόντων και των υπηρεσιών αποδείχθηκε (σε πανευρωπαϊκό κιόλας επίπεδο) πως υπήρξε «πληθωρισμός απληστίας», δηλαδή επέκταση των περιθωρίων κέρδους με αφορμή των προσδοκιών των καταναλωτών για τον πληθωρισμό, με αποτέλεσμα η ακρίβεια να κλιμακωθεί περισσότερο.
Επιστέφοντας στο θέμα της πρόωρης αποπληρωμής χρέους, η Ελλάδα ωφελείται από τέτοιες ενέργειας, καθώς επιταχύνεται ο ρυθμός συρρίκνωσης του δείκτη χρέους προς Α.Ε.Π. και η μείωση των τόκων, επιβεβαιώνονται οι μέχρι τώρα θετικές προοπτικές για την εξυγίανσή της και την πορείας της για μια μακρόπνοη ανάπτυξη στο σύνολό της. Είναι ένα «λιθαράκι» που λειτουργεί, ουσιαστικά, επικουρικά στις επερχόμενες αναβαθμίσεις της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας από τους μεγάλους οίκους αξιολόγησης και, κατ’ επέκταση, θα μας προσδώσει σταδιακά μεγαλύτερη εμπιστοσύνη προς τα πιο ποιοτικά (διεθνή) κεφάλαια, ώστε να εισέλθουν στην αγορά για επενδύσεις. Συγχρόνως, οι πρόωρες αποπληρωμές των παλιών χρεών, που σχετίζονται με τα πακέτα διάσωσης της χώρας πριν από 13 χρόνια, βοηθά στην ενίσχυση της διαπραγματευτικής ισχύς της χώρας εντός της Ε.Ε., για την οριστοκοποίηση των δημοσιονομικών κανόνων που θα τεθούν σε ισχύ από το 2024.
Ωστόσο, όπως προείπαμε, τέτοιες κινήσεις είναι απλά μικρά βοηθήματα, τα οποία τονώνουν θετικά σχετικά πρόσκαιρα την κατάσταση. Τα πιθανά μελλοντικά δημοσιονομικά ελλείμματα που θα χρειαστούν να υπάρξουν θα πρέπει να γίνουν με μεγάλη επιφυλακτικότητα. Με λίγα λόγια, τα επόμενα χρόνια πρέπει να υπάρξει δημοσιονομική συνέπεια από τις Κυβερνήσεις και αυστηρός έλεγχος από την Ε.Ε., για την τήρηση των δημοσιονομικών κανόνων. Απαραίτητη είναι, επίσης, και η επίτευξη αποτελεσματικής απορρόφησης των χρηματοδοτήσεων τόσο από το Ταμείο Ανάκαμψης όσο και από τα κονδύλια του Ε.Σ.Π.Α., που θα βοηθήσουν στην ενίσχυση της επέκτασης της επιχειρηματικής δραστηριότητας, κυρίως στις μικρομεσσαίες επιχειρήσεις, που συνήθως έχουν και τη μεγαλύτερη ανάγκη για χρηματοδότηση. Η σωστή διοχέτευση των πόρων, όπως έχει τονιστεί πολλάκις, είναι κρίσιμη για τη δόμηση στιβαρών θεμελίων της οικονομίας.
Βέβαια, η υψηλή αβεβαιότητα σε διεθνές επίπεδο, κυρίως λόγω των υψηλών επιτοκίων και των γεωπολιτικών ασταθειών, ώθησε την Κυβέρνηση να πάρει στο «κυνήγι» του φοροδιαφυγόντες, ώστε να αντισταθμιστούν οι όποιες απώλειες εσόδων από πιθανή στασιμότητα της ανάπτυξης (ή ακόμα χειρότερα συρρίκνωση). Το πρόβλημα, όμως, σε αυτό είναι ότι διάλεξε να κυνηγήσει τους μικρούς, δηλαδή τους αυτοαπασχολούμενους και τους ελεύθερους επαγγελματίας, που ναι μεν φοροδιαφεύγουν και μάλιστα σημαντικά σε πολλές περιπτώσεις, αλλά αρκετοί εξ αυτών έχουν κυριολεκτικά εισοδήματα κοντά στον κατώτατο μισθό (ας μην μιλήσουμε για το πραγματικό εισόδημα την τρέχουσα περίοδο…) και χρέη στα ύψη και ας τους χαρακτηρίζουμε «επιχειρηματίες», σκεπτόμενοι πως είναι (όλοι) άτομα με παχυλά εισοδήματα. Η πραγματική φοροδιαφυγή, όμως, γίνεται από μεγάλες πολυεθνικές, κυρίως μέσω του διασυνοριακού εμπορίου και όχι εγχώρια από τους μικρούς επιχειρηματίες, που απλά αποτελούν τον εύκολο στόχο. Ναι μεν πατάσουμε τη φοροδιαφυγή, αλλά χωρίς διακρίσεις.
Συνοψίζοντας, λοιπόν, θετικές είναι οι πρόωρες αποπληρωμές χρεών και οι επίτευξη των βραχυπρόθεσμων μακροοικονομικών και δημοσιονομικών στόχων, αλλά σημαντική είναι η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των μικρών επιχειρήσεων και ιδιωτών, που υστερούν σημαντικά σε σχέση των υπόλοιπων ευρωπαϊκών χωρών. Η αλήθεια είναι πως προσφέρονται σημαντικές χρηματοδοτήσεις για έργα και επενδύσεις, όπως και κίνητρα για επιχειρηματικές συμπράξεις και συνενώσεις, που λειτουργούν καταλυτικά για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητάς τους. Ωστόσο, αυτά αντισταθμίζονται από την επιχειρηματική κουλτούρα πολλών εταιρειών, που δεν θέτουν πολυετή στρατηγικά σχέδια για την ανάπτυξή τους και την εδραίωσή του στον κλάδο που δραστηριοποιούνται. Στη διαμόρφωση, όμως, μιας ορθότερης επιχειρηματικής κουλτούρας θα μπορούσε να συμβάλει ένα πιο ανταγωνιστικό και δίκαιο φορολογικό πλαίσιο, κάτι που δεν φαίνεται να είναι άμεσα στα σχέδια της Κυβέρνησης, αν αναλογιστεί κανείς πως οι τελευταίες της φορολογικές μεταρρυθμίσεις επιφανειακά στοχεύουν στην μεγαλύτερη φορολογική δικαιοσύνη, αλλά στην πραγματικότητα αποσκοπούν στο πώς θα βγάλει περισσότερα φορολογικά έσοδα η Κυβέρνηση για να πετύχει τους δημοσιονομικούς της στόχους.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Exclusive: Greece to repay more euro zone bailout loans ahead of schedule, reuters.com, διαθέσιμο εδώ
- Ο άθλος της αποπληρωμής χρέους 350 δισ. ευρώ ως το 2060, capital.gr, διαθέσιμο εδώ
- Στην τελική ευθεία η πρόωρη αποπληρωμή δημοσίου χρέους – Τι σημαίνει, capital.gr, διαθέσιμο εδώ
