Της Στέλλας Πετρακάκη,
Ανάμεσα στα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, από απαρχής της δημιουργίας της, εκτός της νομισματικής, πολιτικής και πολιτιστικής μορφής, πρωταρχική θέση κατέχει μια ακόμα μορφή: η ανθρώπινη, του πολίτη, του κατοίκου της Ευρώπης. Σε ένα ευρύ πλαίσιο, κάθε πολίτης, κάθε κράτους-μέλους της Ε.Ε., πρέπει να αισθάνεται και Ευρωπαίος πολίτης, πέραν της κύριας ιθαγένειάς του. Αυτός ήταν εξαρχής και ο στόχος της Ε.Ε., να δημιουργήσει στους πολίτες ένα αίσθημα ασφάλειας και ολοκλήρωσης, μέσα από τους θεσμούς και τις αξίες της. Ένα αίσθημα που θα προκαλέσει στο άτομο την πρόκληση και την ανάγκη να αυτοαποκαλείται, επιπρόσθετα, Ευρωπαίος πολίτης. Μέσα στις υποχρεώσεις της Ε.Ε. προς τους κατοίκους των κρατών–μελών της είναι κυρίως η ανάπτυξη της ενότητας, της αλληλοβοήθειας και της συμπόρευσης με τις απαιτήσεις για πρόοδο και ανάπτυξη. Είναι σημαντικά στοιχεία της ενδοκρατικής εξέλιξης τα τελευταία δύο, καθώς αυτά πλέον αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο της αγαστής συνεργασίας μεταξύ των κρατών–μελών της Ε.Ε.
Λαμβάνοντας σοβαρά υπόψη τα ανωτέρω στοιχεία, είναι η καταλληλότερη στιγμή να συζητηθεί το ζήτημα του περιορισμού των διασυνοριακών ελέγχων ανάμεσα στα κράτη–μέλη της Ε.Ε., καθώς, με τον φόβο των εξωτερικών εχθρικών εισβολών να αυξάνεται μήνα με τον μήνα, αυτή η λύση θεωρήθηκε από ορισμένα κράτη–μέλη η πιο συμφέρουσα. Ωστόσο, με αυτή την κίνηση επιστρέφουμε σε ένα καθεστώς όπου η αντίφαση ανάμεσα στην ύπαρξη της Ε.Ε. και στη διαστρεβλωμένη λειτουργία των κανόνων υπόστασής της είναι εμφανής. Πιο συγκεκριμένα, η επιστροφή των διασυνοριακών ελέγχων ανάμεσα στις ευρωπαϊκές χώρες καθιστά πολύ δύσκολη την απρόσκοπτη και ελεύθερη μετακίνηση προσώπων, αγαθών και πολιτισμικών οπτικών και τοποθετεί χρόνια πίσω την εξέλιξη της Ε.Ε., εγκαθιστώντας ξενοφοβικές τάσεις και αποκλεισμό του «Άλλου».
Για τους παραπάνω λόγους, συστήνεται προς τα κράτη-μέλη της ζώνης Σένγκεν ο περιορισμός των συστηματικών ελέγχων στα εξωτερικά σύνορα, και, αντ’αυτού, προτείνεται η χρήση σύγχρονων τεχνολογιών, χωρίς φυσικά να παραβιάζονται τα προσωπικά και ευαίσθητα δεδομένα των τουριστών και των μετακινούμενων ανάμεσα στα κράτη–μέλη της Ε.Ε. Είναι γεγονός πως την πλειοψηφία αποτελούν τα κράτη–μέλη που δεν είναι υπέρ των διασυνοριακών ελέγχων, στον τόσο έντονο βαθμό που αυτοί παρουσιάζονται τελευταία ως ανάγκη, οπότε με τη σειρά τους οφείλουν να συνεργαστούν με εκείνα τα κράτη που έχουν ορίσει τέτοιες μεθόδους ταυτοποίησης, ώστε να βρουν μια κοινή γραμμή και μια συμφέρουσα λύση για την επίτευξη της εσωτερικής ασφάλειας. Τα εναλλακτικά μέτρα που προτείνονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή καλύπτουν 8 τομείς και ως κύριος στόχος τους κρίνεται η ανταλλαγή πληροφοριών, στην έσχατη περίπτωση που αυτοί οι διασυνοριακοί έλεγχοι επανεισαχθούν στο προσκήνιο, ώστε όλα τα κράτη-μέλη να είναι προετοιμασμένα για τις εκάστοτε συνθήκες.
Η ευρύτερη επανεισαγωγή των διασυνοριακών ελέγχων, μέσα στον χώρο της Σένγκεν, αποτελεί αξιοπρόσεκτο γεγονός, καθώς υποβόσκει, με τον τρόπο αυτό, μια υπόνοια ευρωσκεπτικισμού, ο οποίος, εδώ και μερικά χρόνια (κι ειδικότερα ύστερα από την αποχώρηση της Μεγάλης Βρετανίας από την Ε.Ε.), αρχίζει να παίρνει σάρκα και οστά ανάμεσα στα κράτη–μέλη. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με τη σειρά της, επισημαίνει και τονίζει έντονα πως η επαναλειτουργία των διασυνοριακών ελέγχων οφείλει να παραμείνει μια μέθοδος έσχατης ανάγκης με περιορισμό στον χρόνο χρήσης της, μόνο σε περιπτώσεις που παρατηρηθεί απειλή προς την εσωτερική ασφάλεια και τη δημόσια τάξη. Όπως και να έχει, από τη μεταφορά των πολιτικών ιδεών σε ιδεολογίες των άκρων, μέχρι την παρατήρηση της ξενοφοβίας, ο θεσμός της Ε.Ε. φαίνεται πως αρχίζει να έχει ρωγμές και το μέλλον φαντάζει αρκετά αβέβαιο, καθώς η λαϊκή φράση «κάθε πέρσι και καλύτερα» έχει πλέον μια αμυδρή βάση στις ανησυχίες των κρατών–μελών που ακόμα διατηρούν την ελευθερία στις μετακινήσεις αγαθών, πολιτών και υπηρεσιών.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- ΕΕ: Σύσταση για περιορισμό των εσωτερικών συνοριακών ελέγχων στα κράτη μέλη της ζώνης Σένγκεν, CNN Greece, διαθέσιμο εδώ
- Schengen Zone: Are border controls making a comeback?, Euronews, διαθέσιμο εδώ
