Του Ιωάννη Περγαντή,
Η Ρώμη, κατά τη διάρκεια των αιώνων ύπαρξής της, έχει βιώσει αναρίθμητους εμφυλίους: φιλόδοξοι στρατηγοί διεκδικούν την εξουσία, άπληστοι αξιωματούχοι επιζητούν περαιτέρω δύναμη και άδικες/σκληρές νομοθεσίες προκαλούν εξεγέρσεις. Ένας όμως εμφύλιος, ο οποίος στιγμάτισε ριζικά την ιστορία και το μέλλον της Ρώμης, διαδραματίστηκε στα τέλη του πρώτου αιώνα π.Χ., μετά και τη δολοφονία του Ιουλίου Καίσαρα, όταν η γνωστή Τριανδρία (Μάρκος Αντώνιος, Οκταβιανός, Λέπιδος), αφού αντιμετώπισε τους δολοφόνους, αποτέλεσε πηγή ερίδων και στρατιωτικών επιχειρήσεων. Το τέλος αυτού του καταστροφικού και μακροσκελούς πολέμου (14 περίπου χρόνια), θα λάβει μέρος το 30 π.Χ., με τη μάχη της Αλεξάνδρειας.
Η Τριανδρία, αν και η επιδίωξή της ήταν αδιαμφισβήτητα ορθή, προκάλεσε μεγάλη αποδιοργάνωση στην Res Publica. Αποδείχθηκε αδύνατο για τρεις φιλόδοξους και διακεκριμένους στρατηγούς να μοιραστούν το κενό εξουσίας που προέκυψε, οπότε το μόνο φυσικό επακόλουθο ήταν ένας εμφύλιος. Οι δύο βασικοί πρωταγωνιστές του εμφυλίου, ο Μάρκος Αντώνιος και ο Οκταβιανός, πάτησαν πάνω στη μεγάλη δημοφιλία που είχαν ήδη στο ρωμαϊκό στράτευμα, με τον καθένα να συγκεντρώνει γύρω του πιστές σε αυτούς λεγεώνες. Το τέλος σε αυτή τη διαμάχη θα έρχονταν από μια τελική και ολοκληρωτική σύγκρουση, η οποία θα λάμβανε μέρος μια δεκαετία αργότερα.
Τον Οκτώβριο του 42 π.Χ., η Τριανδρία κατάφερε να εξαλείψει τις εναπομείναντες δυνάμεις του δολοπλόκου Βρούτου, με την τάξη να αποκαθίσταται στην Ρώμη. Αυτό που ακολούθησε ήταν 10 χρόνια κοινής διοίκησης των τριών ανδρών, με τον καθένα να βρίσκεται σε διαφορετικό σημείο του κράτους. Αν και το σύστημα αυτό αρχικά απέδιδε καρπούς, δεν άργησαν να φανούν οι πραγματικές επιδιώξεις του καθενός.
Μετά την ανανέωση της Τριανδρίας, το 38 π.Χ., ο Μάρκος Αντώνιος, μέσω μιας προμελετημένης κίνησης, αμφισβήτησε ανοιχτά το καθεστώς της Ρώμης και της Τριανδρίας: παράτησε τη σύζυγό του την Οκταβία την Νεότερη (αδελφή του Οκταβιανού), και μεταφέρθηκε μαζί με πιστές προς αυτόν λεγεώνες στην Αλεξάνδρεια, εκεί όπου έσμιξε με την ερωμένη του Κλεοπάτρα Ζ΄. Η κίνηση αυτή, σύμφωνα με την Σύγκλητο, έδειχνε τα σχέδια του Μάρκου Αντωνίου για τη συγκρότηση μιας νέας αυτοκρατορίας, προσεταιρίζοντας τις ανατολικές περιφέρειες της Ρώμης. Σε μια κίνηση περαιτέρω ενδυνάμωσης των διεκδικήσεών του, αυτός και η Κλεοπάτρα υιοθέτησαν τον Καισαρίωνα, γιο του Ιουλίου Καίσαρα και την Κλεοπάτρας, ανακηρύσσοντας τον ως «Βασιλιά των βασιλιάδων».
Η κίνηση αυτή έφερε την άμεση αντίδραση της Ρώμης: ανακήρυξη του Μάρκου Αντωνίου ως εχθρού της Ρώμης (παρά την υποστήριξή του από μέρος της Συγκλήτου) και την έναρξη ενός νέου κύκλου συγκρούσεων για την αποκατάσταση της τάξης. Εκδιώξεις πολιτικών, στρατιωτικές ετοιμασίες και διχασμοί στην Σύγκλητο όξυναν δραματικά την κατάσταση, η οποία μέρα με τη μέρα επιζητούσε μια λύτρωση, μια καταλυτική σύγκρουση η οποία θα έβαζε ένα τέλος σε αυτή τη βεντέτα.
Η πρώτη, και όπως αποδείχθηκε αποφασιστική μάχη, έλαβε μέρος στην θαλάσσια περιοχή του Άκτιου τον Ιούλιο του 31 π.Χ., όπου ο στόλος του Οκταβιανού επικράτησε κατά κράτος έναντι του συνασπισμού Μάρκου Αντωνίου-Κλεοπάτρας. Η νίκη αυτή, αν και προσέφερε στον Οκταβιανό τον απόλυτο έλεγχο της ανατολικής Μεσογείου, άφηνε πίσω μια μεγάλη εκκρεμότητα: την Αίγυπτο. Μετά το Άκτιο ήταν λίγες οι λεγεώνες που απέμειναν στον Μάρκο Αντώνιο, χωρίς όμως αυτό να υποβαθμίζει την επικινδυνότητά τους: ήταν λεγεώνες με ως επί το πλείστον βετεράνους πολεμιστές, με τους περισσότερους από αυτούς να πολεμούν υπό τον Μάρκο Αντώνιο για τα τελευταία 10 περίπου χρόνια.
Ο Οκταβιανός, γνωρίζοντας πως με τους Μάρκο Αντώνιο και Κλεοπάτρα ζωντανούς δεν θα έληγε ποτέ ο πόλεμος, κινήθηκε τον Ιούλιο του ίδιου έτους κατά της Αλεξάνδρειας, θέτοντας την υπό πολιορκία. Για το υπόλοιπο του μήνα, οι δυνάμεις του Οκταβιανού επιδόθηκαν σε απλές και μεμονωμένες επιθέσεις κατά των τειχών, προκαλώντας μηδαμινές φθορές. Η αποφασιστική έφοδος έλαβε μέρος στις 30 του μήνα, όταν οι στρατιώτες του κατάφεραν να διεισδύσουν στην πόλη, αλλά να απωθούνται από τις λεγεώνες του Μάρκου Αντωνίου, μετά από μια αιματηρή μάχη που έλαβε μέρος στον ιππόδρομο της Αλεξάνδρειας.
Παρά την πετυχημένη απόκρουση της επίθεσης, οι γραμμές του Μάρκου Αντωνίου είχαν σχεδόν εξαλειφθεί. Μετά την επίθεση του Οκταβιανού, αρκετοί ήταν οι στρατιώτες του Μάρκου Αντωνίου που αυτομόλησαν και εντάχθηκαν στο αντίπαλο στρατόπεδο, βλέποντας πως η ήττα βρίσκονταν στον ορίζοντα, λόγω των μεγάλων απωλειών. Αυτό το κατάλαβε γρήγορα ο Οκταβιανός, ο οποίος λίγες μέρες μετά από την πρώτη επίθεση, έδωσε εντολή για μια δεύτερη, η οποία αποδείχθηκε και η αποτελειωτική. Με τις λεγεώνες του Οκταβιανού να καταλαμβάνουν τη πόλη, ο Μάρκος Αντώνιος δεν έβρισκε κάποια άλλη επιλογή από το να αυτοκτονήσει, καθώς θεωρείται ότι κυκλοφορούσαν φήμες για τον θάνατο της Κλεοπάτρας από την επίθεση. Η πόλη της Αλεξάνδρειας, μετά από ώρες σκληρών μαχών, έπεσε.
Με τον θάνατο του Μάρκου Αντωνίου, όλη η επικράτεια της Αιγύπτου ενσωματώθηκε στο ρωμαϊκό κράτος, ως μια νέα επαρχία. Η Κλεοπάτρα, η οποία τελικά επιβίωσε από την επίθεση, αυτοκτόνησε και αυτή 9 μέρες μετά τον θάνατο του αγαπημένου της. Τον θάνατο βρήκαν και οι δύο γιοί του Μάρκου Αντωνίου, ο Καισαρίων και ο Άντυλλος (ο βιολογικός του γιος), για την εξασφάλιση της ευταξίας και την αποτροπή τυχόν αντιποίνων στο μέλλον. Η επομένη της επίθεσης βρήκε τον Οκταβιανό ως τον απόλυτο εξουσιαστή της Ρώμης, με τα δρώμενα και γεγονότα να οδηγούν προς μια μόνο κατεύθυνση: την κατάλυση της Res Publica και την επικράτηση του διοικητικού μοντέλου της αυτοκρατορίας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Battle of Alexandria in 30 BC: History, Major Facts & Timeline, worldhistoryedu.com, Διαθέσιμο εδώ
- The fall of Mark Anthony and Cleopatra, heritagedaily.com, Διαθέσιμο εδώ
- Battle of Alexandria (30 BC), military-history.fandom.com, Διαθέσιμο εδώ
