Του Κωνσταντίνου Γκότση,
Είναι γνωστό πως, ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του ’90 (ίσως και νωρίτερα), η συμμαχία του OPEC+, του μεγαλύτερου «καρτέλ» πετρελαίου, έχει χάσει σε σημαντικό βαθμό την επιρροή του στην αγορά, γεγονός που οφείλεται σε αρκετούς λόγους. Οι τρεις προφανείς, που είναι σχετικοί με τον γενικότερο βαθμό ανταγωνισμού και αποτελούν ίσως τους πιο επιφανείς και κλασικούς παράγοντες που χρειάζεται να εξετάσει κάποιος ιδιώτης ή μια επιχείρηση σε έναν κλάδο για να εισέλθει σε αυτόν, να αναπτύξει τη στρατηγική του ή να εξέλθει, εφόσον δραστηριοποιείται ήδη σε αυτόν, είναι: ο ανταγωνισμός μεταξύ των επιχειρήσεων που ήδη δραστηριοποιούνται στον κλάδο, η απειλή εισόδου νέων επιχειρήσεων και η απειλή από υποκατάστατα προϊόντα.
Ειδικότερα, από τη μία πλευρά, μπορεί τα μέλη του και οι «εξωτερικοί» του σύμμαχοι να έχουν αυξηθεί αρκετά με το πέρασμα των χρόνων από την ίδρυσή του (τη δεκαετία του ’60), αλλά, παράλληλα, από τότε έχουν αυξηθεί σημαντικά οι χώρες παραγωγοί και η επιρροή που ασκούν σε πολλές από αυτές οι Η.Π.Α. και ευρύτερα η Δύση, με αποτέλεσμα να έχει ενισχυθεί η δυνητική παραγωγή. Επίσης, η διεθνής τάση προς πιο «πράσινες» πηγές ενέργειας και τεχνολογίες εξοικονόμησης ενέργειας που έχουν αναπτυχθεί όλα αυτά τα χρόνια έχουν ενισχύσει την καταναλωτική ισχύ από την πλευρά των καταναλωτών, ενώ, συγχρόνως, έχουν μειώσει τη δυνητική ζήτηση για πετρέλαιο. Επιπλέον, η ανάπτυξη των κλάδων των εναλλακτικών πηγών ενέργειας έχει οδηγήσει και στη διαμόρφωση και τη σταδιακή ισχυροποίηση των επιχειρηματικών lobbies, ειδικά αν αφορούν καθαρές πηγές ενέργειας. Τα παραπάνω αποτελούν μερικούς από τους βασικούς και αρκετά γενικούς παράγοντες.
Ένας ακόμα κύριος παράγοντας που έχει αποδυναμώσει τον OPEC είναι η απώλεια ισχύος της Σαουδικής Αραβίας μέσα στον ίδιο τον οργανισμό. Η Σαουδική Αραβία ανέκαθεν κατείχε τον ρόλο της δεσπόζουσας χώρας με ηγεσία ως προς την τιμή, καθορίζοντας, ουσιαστικά, η ίδια τις τιμές αγοράς του αργού πετρελαίου και ικανοποιώντας τα συμφέροντά της. Με τα χρόνια, όμως, αρκετά μέλη του OPEC δεν ακολουθούν τη γραμμή της Σαουδικής Αραβίας, εφόσον κρίνουν πως δεν ταυτίζεται με τα δικά τους συμφέροντα, σημάδι που υποδηλώνει αναντίρρητα την αποδυνάμωσή της ως χώρας παραγωγού. Παράλληλα, η Ρωσία, παρότι δεν αποτελεί (επίσημο) μέλος τους OPEC, ασκεί σημαντική επιρροή στον πετρελαϊκό οργανισμό, «κλέβοντας», εν μέρει, τον ρόλο των Αράβων, ειδικά από το 2016 και έπειτα. Να επισημανθεί, βέβαια, πως η Σαουδική Αραβία συνεχίζει να διατηρεί ηγετική θέση στην παγκόσμια αγορά του πετρελαίου, με τη Saudi Aramco να θεωρείται ως η –διαχρονικά– μεγαλύτερη πετρελαϊκή εταιρεία διεθνώς, χωρίς καμία αμφισβήτηση και υπό πολλές παραμέτρους.
Το τελευταίο διάστημα, λοιπόν, με τις πτωτικές πιέσεις που έχουν δεχθεί οι τιμές του πετρελαίου, οι Σαουδάραβες έχουν εφαρμόσει αρκετές (περιοριστικές) ποσοστώσεις στην παραγωγή των βαρελιών και πιθανόν θα συνεχίσουν να το κάνουν, εφόσον δεν θεωρούν πως δεν ήταν αρκετή η έως τώρα στήριξη των τιμών. Σύμφωνα με αναλυτές, αναμένεται έως και διπλασιασμός των περικοπών στην παραγωγή του πετρελαίου από τη Σαουδική Αραβία. Ωστόσο, από μόνη της αυτή η συρρίκνωση της προσφοράς δεν θα ήταν αρκετή για να πιέσει αρκετά τις τιμές ανοδικά και, ταυτόχρονα, να είναι επικερδής για τη Σαουδική Αραβία. Συνεπώς, χρειάζονται και άλλα μέλη της συμμαχίας να συμμετάσχουν στη σκόπιμη μείωση της παραγωγής, για να υπάρξει ουσιαστικός αντίκτυπος στην αγορά.
Αυτός είναι ο λόγος της αναβολής της συνάντησης των μελών του OPEC+, που κανονικά ήταν για αυτό το Σαββατοκύριακο, για την επόμενη εβδομάδα, καθώς χρειάζονται να γίνουν περαιτέρω διαπραγματεύσεις μεταξύ των μελών (κυρίως μεταξύ Σαουδικής Αραβίας και αφρικανικών χωρών), για μια πιο κοινή πολιτική. Ο «ενωμένος» OPEC (μαζί με τη Ρωσία) κράτησε τις τιμές σε υψηλά επίπεδα τα τελευταία δύο χρόνια, ωστόσο ήδη από φέτος αδυνατεί να συνεχίσει προς αυτήν την κατεύθυνση, καθώς κυριεύεται από διαίρεση. Επικρατέστερο σενάριο παραμένει η μείωση της παραγωγής, απλά θεωρείται πλέον πιο αβέβαιο. Όπως επισημαίνουν μεγάλοι αναλυτές, μια μείωση στην παραγωγή μέχρι τουλάχιστον και το α’ τρίμηνο του 2024 θα ήταν συμφέρουσα για όλους, αλλά οι διαφωνίες εντοπίζονται στο πώς θα μοιραστούν οι ποσοστώσεις στην παραγωγή μεταξύ των μελών του OPEC+. Ακόμα κι αν ο OPEC καταλήξει να μειώσει την παραγωγή και να ενισχύσει τις τιμές, οι επαναλαμβανόμενες περικοπές παραγωγής είναι κακό σημάδι για τη ζήτηση. Τα αποθέματα πετρελαίου τείνουν να διαπραγματεύονται με βάση το ποιες θα ήταν οι τιμές του πετρελαίου, εάν εξαλείφονταν οι περικοπές της προσφοράς.
Επομένως, εάν η Σαουδική Αραβία δεν λάβει την υποστήριξη που χρειάζεται από τις άλλες χώρες παραγωγούς μετά από όλες τις μονομερείς προσπάθειες που κατέβαλε, ενδεχομένως να οδηγηθεί στην επιλογή να εγκαταλείψει την ιδέα του διπλασιασμού της περικοπής της προσφοράς της. Να σημειωθεί πως αυτή η καθυστέρηση για τη διεξαγωγή της συνάντησης των μελών του OPEC, με σκοπό να γίνουν κι άλλες διαπραγματεύσεις «κάτω από το τραπέζι», δεν εκλήφθηκε θετικά από τους επενδυτές, με αποτέλεσμα να βυθιστεί η τιμή του αργού. Αυτό λειτούργησε επικουρικά στο γενικότερο απαισιόδοξο κλίμα στην αγορά πετρελαίου, εν αναμονή περαιτέρω επιβράδυνσης της παγκόσμιας ανάπτυξης, του αυξημένου κόστους εξυπηρέτησης χρεών, της ακρίβειας σε βασικά αγαθά και, κατ’ επέκταση, της ζήτησης για πετρέλαιο (ο βασικότερος παράγοντας που στηρίζει κάπως την τιμή είναι οι ανησυχίες για την περιφερειακή επέκταση του πολέμου στη Μέση Ανατολή και συγκεκριμένα της εμπλοκής του Ιράν). Ενδεικτικό είναι το γεγονός πως οι προβλέψεις για την ανάπτυξη της γερμανικής οικονομίας, αλλά και ευρύτερα της Ευρώπης, το 2024 αναθεωρούνται συνεχώς προς τα κάτω, ιδιαίτερα μετά τα δημοσιονομικά κολλήματα που έχουν προκύψει και εμποδίζουν την εφαρμογή κάποιων κυβερνητικών δαπανών στη Γερμανία για την τόνωση της οικονομικής δραστηριότητας. Οι προοπτικές, λοιπόν, αυτές αντισταθμίζουν τον όποιο φόβο για περιορισμό της προσφοράς, για αυτό και η Σαουδική Αραβία αυτήν τη φορά επιμένει για μια πιο συλλογική επιβολή ποσοστώσεων.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- OPEC Meeting’s Delay Is Not a Good Sign for Oil Bulls, investing.com, διαθέσιμο εδώ
- Oil Prices Fall After OPEC Meeting Gets Delayed. Disagreements Are Bad News for Bulls., barrons.com, διαθέσιμο εδώ
- How we think the Opec+ meeting will play out, ft.com, διαθέσιμο εδώ
