Του Παντελή Σιμώτα,
Είναι ευρέως διαδεδομένο, πως η ελληνική μυθολογία είναι πλούσια σε ιστορίες, άθλους και ταξίδια. Μια από τις σημαντικότερες και πιο ξακουστές περιπέτειες είναι η Αργοναυτική Εκστρατεία. Πρόκειται για το ταξίδι του Ιάσωνα που ξεκίνησε από την Αρχαία Ιωλκό, τον σημερινό Βόλο, για την Κολχίδα, στο όνομα της αναζήτησης του χρυσόμαλλου δέρατος. Πρόκειται για ένα από τα πιο αξιοσημείωτα ταξίδια της ελληνικής μυθολογίας, το οποίο περιείχε όλων των ειδών τα στοιχεία, την δράση, τον έρωτα και άλλα πολλά. Πόσα όμως γνωρίζουμε για το ίδιο το ταξίδι της Αργούς; Ποιες περιοχές επισκέφθηκε; Που βρίσκονται γεωγραφικά στον χάρτη; Ήταν πιστή η αναπαράσταση;
Αρχίζοντας αυτή την αναζήτηση, οφείλουμε να παρουσιάσουμε την Αργώ. Πρόκειται για ένα πλοίο που κατασκευάστηκε στο λιμάνι των Παγασών που βρίσκονταν κοντά στην πόλη της Ιωλκού. Κατασκευάστηκε από τον Άργο με την συμβολή της θεάς Αθηνάς. Η ίδια η Αθηνά δε, τοποθέτησε στην πλώρη ένα κλαδί από την δωδωναία δρυ, το οποίο είχε μαντικές ικανότητες, μιλούσε με φωνή ανθρώπου και προειδοποιούσε τους Αργοναύτες για τους κινδύνους που θα αντιμετώπιζαν στο μέλλον. Η παράδοση την θέλει να έχει κατασκευαστεί με δέντρα του Πηλίου, εξού και το προσωνύμιο Πηλιάδα Αργώ. Πήρε το όνομά της από τον δημιουργό της. Επιπλέον, ήταν ένα πλοίο πολύ γρήγορο και ελαφρύ, με σκοπό να μπορεί να μεταφέρεται από τους Αργοναύτες και στην στεριά. Είχε πενήντα κουπιά και ήταν ένα πολύ γερό σκαρί. Βέβαια, το τελευταίο ήταν αντίθετο με τις οδηγίες του Πελία, ο οποίος αποζητούσε το «ναυάγιο» του πλοίου και τον θάνατο του Ιάσωνα, καθώς διεκδικούσε και αυτός τον θρόνο.
Αναφορικά με το ταξίδι, σύμφωνα με τον μύθο, ο Κένταυρος Χείρωνας είπε στον Ιάσωνα πως η Κολχίδα βρίσκονταν τρείς θάλασσες μακριά, ίσως στον Καύκασο, που σύμφωνα με άλλο μύθο, εκεί είχε τιμωρήσει ο Δίας τον Προμηθέα. Η ακριβής τοποθεσία της , λέγεται πως , ήταν το Πότι της σημερινής Γεωργίας. Ξεκινώντας, η Αργώ έπλευσε βορειοανατολικά και έφτασε στο νησί της Λήμνου, το οποίο κατοικούνταν μόνο από γυναίκες που είχαν αφανίσει όλους τους άνδρες. Με προτροπή του Ηρακλή οι Αργοναύτες συνέχισαν το ταξίδι τους και, τελικά, κατέληξαν στο νησί της Ίμβρου. Εκεί, πληροφορήθηκαν από τους κατοίκους ότι ο βασιλιάς της Τροίας Λαομέδοντας δεν επέτρεπε σε κανένα πλοίο να περάσει από τα στενά του Ελλήσποντου. Όμως, χάρη στον Λυγκέα διέσχισαν τα στενά, παρόλο που υπήρχε φύλαξη από έναν πανίσχυρο στόλο. Με τη βοήθεια του ανέμου, πέρασαν και έφτασαν στη δεύτερη θάλασσα, την Προποντίδα. Έδεσαν σε ένα ήρεμο λιμάνι στην βορειοδυτική Μικρά Ασία, στο οποίο κατοικούσαν οι Δολίονες. Οι Αργοναύτες απάλλαξαν τους Δολίονες από τους γίγαντες με τα έξι χέρια που ταλαιπωρούσαν την πόλη τους και αναχώρησαν με πολλές προμήθειες και δώρα.
Επόμενη στάση ήταν η Μυσία. Τοποθετούνταν στην νότια πλευρά της Θάλασσας του Μαρμαρά. Ήταν σημαντικό σημείο του ταξιδιού, καθώς εκεί λέγεται πως κατέβηκε από το πλοίο ο Ηρακλής για να συνεχίσει τους άθλους του. Από εκεί, συνέχισαν προς τις ακτές της Βιθυνίας, όπου και σταμάτησαν για προμήθειες. Πρόκειται για τη σημερινή τουρκική πόλη, Ιζνίκ (Νίκαια) που από τα αρχαία χρόνια αποτελούσε αποικία των Ελλήνων. Σειρά έλαβε η Σαλμυδησσός της Θράκης, όπου έλαβαν χώρα τα γεγονότα με τον μάντη Φινέα. Η τοποθεσία αυτή, αποτελεί το χωριό Κιγικιόι που είναι μέρος της Ευρωπαϊκής Τουρκίας. Αναχωρώντας από εκεί, διήλθαν από τις Συμπληγάδες Πέτρες και φτάνοντας στην άγνωστη θάλασσα μπήκαν στην χώρα των Αμαζόνων και από εκεί κατέπλευσαν για τη Σινώπη και τη νήσο Άρης, όπου και δέχθηκαν την επίθεση από τις Στυμφαλίδες Όρνιθες. Τέλος, το ταξίδι προς την Κολχίδα ολοκληρώνεται με την είσοδο στον ποταμό Φάσι, ο οποίος εντοπίζεται στην σημερινή Γεωργία.
Το ταξίδι της επιστροφής ήταν πιο περίπλοκο λόγω όλων των γεγονότων που συνέβησαν εκεί. Ο ήρωας αποφάσισε να μην περάσει ξανά από τα στενά του Ελλήσποντου, καθώς είχε προκαλέσει την οργή του Αψύρτη. Έτσι, αποφάσισε να μπει στον ποταμό Ίστρο, τον γνωστό σε όλους, Δούναβη, ο οποίος βρισκόταν βορειοδυτικά της τοποθεσίας τους. Κατόπιν, ο χώρος των περιπετειών τους μεταφέρθηκε στο λιμάνι «Τόμοι» που τοποθετείται στην σημερινή πόλη της Κωστάντζα της Ρουμανίας. Η μετακίνησή τους προς την Ευρώπη ήταν κουραστική, καθώς υπήρχε αντίθετος άνεμος. Όταν έφτασαν κοντά στον ποταμό Ροδανό μετέφεραν το πλοίο μέσω της στεριάς και πέρασαν στην Αδριατική Θάλασσα. Σειρά έλαβαν το νησί της Κίρκης, ανατολικά της Κορσικής και τα νησιά των Σειρήνων και, στη συνέχεια, το πλήρωμα βρέθηκε στα στενά της Σκύλας και της Χάρυβδης, δηλαδή στο στενό Νότιας Ιταλίας και Σικελίας. Η επιστροφή στην Ιωλκό φαινόταν να πλησιάζει όταν έφτασαν στο λιμάνι του Νησιού των Φαιάκων, την Κέρκυρα. Ωστόσο, αντιμετωπίζοντας την οργή της Ήρας, παρασύρθηκαν και ξεβράστηκαν στην Βόρεια Αφρική και την Λιβύη. Αφού, κατάφεραν να ξαναβάλουν την Αργώ στη θάλασσα έπλευσαν προς την κατεύθυνση της Κρήτης. Τελευταίοι σταθμοί ήταν η Ανάφη και το νησί της Καλλίστης, δηλαδή η Σαντορίνη και από εκεί η πατρίδα Ιωλκός. Το ταξίδι της ολοκληρώθηκε σε τρία χρόνια και τρείς μήνες.
Περίπου 3.500 χρόνια μετά από το παραπάνω ταξίδι, έγινε μια προσπάθεια αναπαράστασής του. Με ένα σύγχρονο αντίγραφο του μυθικού πλοίου, οι σύγχρονοι Αργοναύτες επιθυμούσαν να φτάσουν στην τοποθεσία που λέγεται ότι βρίσκονταν η Κολχίδα. Ωστόσο, αποφασίστηκε να ακολουθήσουν μια πορεία αντίθετη με αυτή που περιεγράφηκε παραπάνω. Η σύγχρονη Αργώ, ξεκίνησε από τον Βόλο και από εκεί πέρασε στην Αταλάντη, τη Χαλκίδα, τον Ευβοϊκό Κόλπο, τον Πειραιά, τον Ισθμό, την Πάτρα και βγήκε στο Ιόνιο Πέλαγος. Το ταξίδι σταμάτησε στους Αγίους Σαράντα της Αλβανίας λόγω διαδικαστικών προβλημάτων. Επίσης, η συγκεκριμένη διαδρομή επιλέχθηκε ελέω της απαγόρευσης των τουρκικών αρχών στο πέρασμα του πλοίου από τα Στενά, καθώς θεωρήθηκε πως δεν μπορούσε να εξασφαλιστεί η ακεραιότητα ούτε του σκάφους ούτε του πληρώματος. Το σύγχρονο ταξίδι ξεκίνησε στις 14 Ιουνίου 2008 και ολοκληρώθηκε στις 8 Αυγούστου του ίδιου έτους. Αξίζει να αναφερθεί, πως η σύγχρονη Αργώ θα βρίσκεται σε λίγο καιρό στο δικό της μουσείο.
Υπό το πρίσμα των προαναφερθέντων, αντιλαμβάνεται κανείς την δυσκολία του ταξιδιού και τις υπεράνθρωπες προσπάθειες που θα χρειαζόταν ακόμη και σήμερα για να υλοποιηθεί. Συζητάμε για ένα ταξίδι που ξεκίνησε από την Ιωλκό και συνεχίστηκε στη Λήμνο, στην Ίμβρο και από εκεί στην Προποντίδα, στην Νίκαια, στο Κιγικιόι και τέλος, στο Πότι της Γεωργίας, τη μυθική Κολχίδα. Το ταξίδι της επιστροφής ήταν ακόμη δυσκολότερο, καθώς η Αργώ πέρασε από τον Δούναβη, στην Κωστάντζα, στον Ροδανό και από εκεί στην Αδριατική Θάλασσα. Το τελευταίο μέρος του ταξιδιού περιλάμβανε σταθμούς όπως η Κορσική, η Νότια Ιταλία, η Κέρκυρα, η Λιβύη, η Κρήτη, η Σαντορίνη για να επιστρέψει στην Ιωλκό. Το σύγχρονο ταξίδι παρουσιάζει σαφείς διαφορές με το μυθικό, ωστόσο δεν θα πρέπει να θεωρείται αποτυχημένο καθώς αποτέλεσε μια αναβίωση του μύθου και δημιούργησε ένα αίσθημα ενθουσιασμού και στους πολίτες του Βόλου και του Πηλίου, καθώς και σε όλους τους υπόλοιπους Έλληνες. Ίσως στο μέλλον να επιτευχθεί ένα ακριβές ταξίδι , σύμφωνα με τα στοιχεία που πηγάζουν από τη μυθολογία.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Δημήτριος Γεωργαντάς & Ιωάννα-Θεοδοσία Γεωργαντά, Αργοναυτική Εκστρατεία: Είναι μύθος;, elinis.gr, Διαθέσιμο εδώ
- Δήμητρα, Μήττα, Μορφές και Θέματα της Αρχαίας Ελληνική Μυθολογίας: Αργώ, greek-language.gr, Διαθέσιμο εδώ
- Παρατηρητής της Θράκης, (2008), Το Ταξίδι για την Σύγχρονη Αργώ, paratiritis-news.gr, Διαθέσιμο εδώ
- Αναστασία, Φύσσα, Στην τελική ευθεία το Μουσείο της Αργούς, Εφημερίδα Θεσσαλία, e-thessalia.gr, Διαθέσιμο εδώ
- Dixon-Kennedy, M., (1998), Encyclopedia of Greco-Roman Mythology, California: ABC-CLIO Inc.
