Της Σπυριδούλας Βλάχα,
Συχνά, λέμε πως το μόνο που μας έχει απομείνει στον κόσμο είναι η ανθρωπιά. Και πράγματι, αν κάτι δεν έχει χαθεί τελείως μέχρι σήμερα είναι η ανθρωπιά και η αλληλεγγύη. Αυτό αποδεικνύεται από όλες τις δράσεις που πραγματοποιούνται προς όφελος του άλλου, είτε αυτές είναι ατομικές είτε συλλογικές. Όσον αφορά το συλλογικό κομμάτι, από την περίοδο που ξεκίνησε η οικονομική κρίση στη χώρα μας, πραγματοποιούνται προσπάθειες για ενίσχυση ευάλωτων ομάδων. Ένα τέτοιο παράδειγμα αποτελούν τα κοινωνικά παντοπωλεία και οι κοινωνικές κουζίνες. Τα κοινωνικά παντοπωλεία είναι παντοπωλεία, τα οποία προσφέρουν δωρεάν σε άτομα και οικογένειες με σοβαρές οικονομικές δυσκολίες, είδη που προμηθεύεται κάποιος στο σούπερ μάρκετ, όπως τρόφιμα, απορρυπαντικά, είδη σπιτιού, παιχνίδια, νερό και αναψυκτικά. Η λειτουργία τους ξεκίνησε από τη μεγάλη γαλλική εταιρεία λιανικής πώλησης, Carrefour, όταν εδραίωσε τα πρώτα κοινωνικά παντοπωλεία στο Βέλγιο και στη Γαλλία, ενώ στην Ελλάδα πρωτοεμφανίστηκαν την εποχή της κρίσης.
Τα προϊόντα που προσφέρονται σε αυτά τα παντοπωλεία προέρχονται από συγκεκριμένες εταιρείες και προμηθευτές ως εθελοντική προσφορά. Επομένως, τηρούν όλα τα μέτρα υγιεινής και ασφαλείας που απαιτείται από τον νόμο να διαθέτει ένα προϊόν προς πώληση. Ωστόσο, δεν μπορούν όλοι να προμηθευτούν προϊόντα από αυτά τα παντοπωλεία, καθώς οι δικαιούχοι καθορίζονται από τις Κοινωνικές Υπηρεσίες των Δήμων με βάση τα κοινωνικά και οικονομικά χαρακτηριστικά των ατόμων. Επιπλέον, εγγραφή σε ένα κοινωνικό παντοπωλείο διαρκεί από 3 έως 12 μήνες (ανάλογα την περιοχή), και έπειτα από το πέρας αυτού του διαστήματος, η Κοινωνική Υπηρεσία και οι υπεύθυνοι του παντοπωλείου επαναξιολογούν την ανάγκη του ατόμου για συμμετοχή σε αυτό.
Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν και οι κοινωνικές κουζίνες. Πρόκειται για μία οργανωμένη προσπάθεια ατόμων διαφόρων ηλικιών, φύλου και καταγωγής που μαγειρεύουν και γευματίζουν όλοι μαζί. Η εμφάνισή τους ξεκίνησε κι εκείνη τα έτη της οικονομικής κρίσης, όταν ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι αδυνατούσαν να καλύψουν βασικές ανάγκες. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με έρευνα της ΕΛΣΤΑΤ του 2017, από το 2009 και μετά, προέκυψε ότι το 51.6% των ατόμων δεν έχει τη δυνατότητα για επαρκή θέρμανση, το 80.7% δεν μπορεί να ανταπεξέλθει σε έκτακτα αναγκαία έξοδα και το 53.2%, δεν έχει τη δυνατότητα για διατροφή που εμπεριέχει κάθε δεύτερη μέρα ψάρι, κοτόπουλο, κρέας, ή λαχανικά παρόμοιας διατροφικής αξίας.
Με μια πλειάδα κοινωνικών κουζινών στην περιοχή της Αττικής, των οποίων το έργο είναι αξιοθαύμαστο, δύο πολύ γνωστές και μεγάλες κοινωνικές κουζίνες αποτελούν «Ο άλλος άνθρωπος» και οι “Mano Aperta”. Η κουζίνα του «άλλου ανθρώπου» ξεκίνησε το 2011, όταν ο εμπνευστής της, Κώστας Πολυχρονόπουλος, έμεινε έπειτα από 25 χρόνια εργασίας άνεργος και αποφάσισε να ξεκινήσει αυτή τη δράση. Πλέον, αυτή η πρωτοβουλία αποτελεί μια μεγάλη ομάδα εθελοντών που προσφέρει φαγητό σε 3.000 κατοίκους της Αθήνας καθημερινά, ενώ έχει επεκταθεί και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας, αλλά και του εξωτερικού (Βαρκελώνη και Μπόντρουμ). Ακόμα, η συμβολή της σε κρίσιμες στιγμές είναι ιδιαίτερα μεγάλη και σημαντική. Παράλληλα, η κουζίνα “Mano Aperta” (=ανοικτό χέρι, στα ιταλικά) ξεκίνησε τη δράση της το 2015, όταν η προσφυγική κρίση βρισκόταν σε κρίσιμο στάδιο και η ελληνική κοινωνία προσπαθούσε να τους στηρίξει με όποιον τρόπο μπορούσε. Έτσι, το blog και η σελίδα του Facebook, “The Three Mooges” αποφάσισαν να δημιουργήσουν μια αυτοοργανωμένη δομή υποστήριξης των προσφύγων. Έκτοτε, όπως και οι ίδιοι αυτοκαθορίζονται, αποτελούν πρώτα μια κοινωνική κουζίνα και δευτερευόντως μια ομάδα δημιουργικής απασχόλησης παιδιών.
Κλείνοντας, η οικονομική και η προσφυγική κρίση έφερε στο προσκήνιο μια σειρά θεμάτων προς επίλυση, τα οποία έχουν να κάνουν με βασικές ανάγκες των ανθρώπων. Οι προσπάθειες που συμβαίνουν από τότε, όπως οι κοινωνικές κουζίνες και τα κοινωνικά παντοπωλεία, αποτελούν «ισχυρές» ενδείξεις αλληλεγγύης και ενδιαφέροντος για τον συνάνθρωπο και το έργο που παράγουν είναι ιδιαίτερα σημαντικό.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΑΝΤΟΠΩΛΕΙΑ: Τι είναι, πώς λειτουργούν και σε ποιους απευθύνονται, noesi.gr. Διαθέσιμο εδώ
- Κοινωνικό Παντοπωλείο-Τι είναι;, ierapetra.gov.gr. Διαθέσιμο εδώ
- Αφιέρωμα: Οι κοινωνικές κουζίνες στην Αθήνα που διδάσκουν την αλληλεγγύη, luben.tv. Διαθέσιμο εδώ
