Του Μανώλη Κουφόπουλου,
Είναι καλοκαίρι. Έξω ζέστη και υγρασία. Τι καλύτερο από ένα κρύο ποτήρι νερό ή ένα ρόφημα; Για κάποιους το ιδανικό καλοκαίρι περιλαμβάνει ένα δροσερό ποτό στην παραλία, ενώ για άλλους το παγωμένο νερό τους κρατά ενυδατωμένους στις ζεστές προπονήσεις. Είναι βέβαιο ότι η κατανάλωση κρύων υγρών είναι συνδεδεμένη άρρηκτα με την καθημερινότητα πολλών από εμάς. Επίσης, βέβαιο είναι ότι, παρά τα ορισμένα θετικά χαρακτηριστικά τους, μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά την υγεία μας. Στο άρθρο αυτό, λοιπόν, θα αναφερθούμε στον τρόπο που τα κρύα υγρά επιδρούν στο σώμα μας.
Επηρεάζει την απορρόφηση θρεπτικών συστατικών
Το κρύο στερεοποιεί τα συστατικά της τροφής και κυρίως τα λίπη, με αποτέλεσμα να επιβαρύνει τη διαδικασία διάσπασής τους και επομένως την απορρόφησή τους. Ακόμα, να σημειώσουμε ότι ένας βασικός μηχανισμός του γαστρεντερικού σωλήνα για τη διαχείριση της τροφής είναι ο περισταλτισμός, δηλαδή η κίνηση του τοιχώματός του. Ο στόχος είναι η μετακίνηση της τροφής κατά μήκος του σωλήνα και η ανάμειξή της. Αν δεν συνέβαινε αυτό, η τροφή θα δυσκολευόταν να μετακινηθεί από το στόμα προς το στομάχι και από το στομάχι στο έντερο, με συνέπεια να αυξανόταν ο κίνδυνος να κολλήσει και να μην μπορεί να προωθηθεί.
Για παράδειγμα, η μείωση των κινήσεων αυτών στον οισοφάγο θα οδηγούσε σε αίσθημα πνιγμού ή ότι κάτι έχει κολλήσει και δεν μπορεί να κατέβει προς τα κάτω. Επικουρικά στην προώθηση της τροφής δρα ένα στρώμα βλέννης, που υπάρχει κατά μήκος του σωλήνα και έχει τον ρόλο λιπαντικού. Γιατί, όμως, ανοίξαμε αυτήν την παρένθεση; Η απάντηση είναι ότι το κρύο νερό διαταράσσει και τους δύο παράγοντες. Μειώνει τον περισταλτισμό και αυξάνει το ιξώδες της βλέννης (δηλαδή το πόσο πηκτή είναι). Συνεπώς, όχι μόνο η τροφή είναι πιο δύσκολο να διασπαστεί, αλλά και να προωθηθεί κατά μήκος του γαστρεντερικού μας σωλήνα.
Στο ίδιο πλαίσιο, το κρύο ενεργοποιεί τους μηχανισμούς θερμορύθμισης του οργανισμού. Δεδομένου ότι το εσωτερικό του οργανισμού είναι ζεστό, η είσοδος του κρύου υγρού στο στομάχι μπορεί να προκαλέσει ένα μικρό σοκ. Επειδή θα ακολουθήσει μία προσπάθεια ρύθμισης της διαφοράς θερμοκρασίας, ένα μέρος του αίματος που θα κατευθυνόταν στο γαστρεντερικό σύστημα θα χρησιμοποιηθεί για τον παραπάνω σκοπό.
Είναι, επίσης, αξιοσημείωτο ότι σε ασθενείς που παραπονιούνται για δυσφορία με το έντερό τους, όπως στο σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, φαίνεται ότι τα συμπτώματα αυξάνονται με την κατανάλωση κρύου νερού. Γενικά, τα άτομα που έχουν προδιάθεση για προβλήματα στο γαστρεντερικό τους καλό είναι να αποφεύγουν τη λήψη κρύων τροφίμων, μιας και μπορεί να τους επηρεάσει αρνητικά. Συνοπτικά, το τελικό αποτέλεσμα των παραπάνω είναι η επιβράδυνση του καταβολισμού της τροφής και η αίσθηση πρηξίματος, ίσως και πόνου.
Πονόλαιμος και πονόδοντος
Όπως αναφέραμε παραπάνω, το κρύο νερό μπορεί να αλλάξει το ιξώδες της βλέννης. Εκτός, βέβαια, από τη δράση της ως λιπαντικό, αυτή βοηθάει στην προστασία από τραυματισμό και μόλυνση. Ταυτόχρονα, το ίδιο το κρύο συνιστά επιβαρυντικό παράγοντα για την υγεία του βλεννογόνου (δηλαδή του επιφανειακού τμήματος) στο εσωτερικό του λαιμού μας. Το κρύο, λοιπόν, όχι μόνο μπορεί να ερεθίσει, αλλά αυξάνει την πιθανότητα μόλυνσης. Φυσικά, ένα ποτήρι νερό από μόνο του δεν αρκεί για κάτι τέτοιο, αλλά όταν γίνεται διαρκώς μπορεί να συμβάλει στην εμφάνιση ερυθρότητας, φλεγμονής ή και λοίμωξης.
Σχετικά με τον πονόδοντο, πολλοί από εμάς θα έχουμε παρατηρήσει ότι εάν πιούμε κρύο νερό ή φάμε κάτι παγωμένο όπως ένα παγωτό, ένα ή περισσότερα δόντια μπορεί να μας πονάνε. Από την μία το ίδιο το κρύο μπορεί να προκαλέσει μικροραγίσματα στα δόντια, εάν η διαφορά θερμοκρασίας είναι μεγάλη, όπως όταν καταναλώνουμε ένα ζεστό ρόφημα και μετά κάτι κρύο. Συνήθως, όμως, το πρόβλημα οφείλεται σε προϋπάρχοντα ραγίσματα ή βλάβες στο δόντι που καταστρέφουν την αδαμαντίνη και αποκαλύπτουν την οδοντίνη που υπάρχει από κάτω. Δεδομένου ότι ακριβώς κάτω από την οδοντίνη υπάρχουν τα νεύρα του δοντιού, μπορούμε να καταλάβουμε γιατί αυτά ερεθίζονται ευκολότερα από το κρύο. Συνήθως, η ευαισθησία στο κρύο υποδηλώνει μία βλάβη που υπήρχε και δεν σημαίνει ότι η ίδια η τροφή προκαλεί ζημιά. Παρόλα αυτά, καλό είναι να αποφεύγουμε το κρύο όσο μπορούμε στην περίπτωση που υπάρχει ευαισθησία σε αυτό.
Φρένο στην άσκηση
Παρόλο που οι περισσότεροι θα θεωρήσουμε ότι το κρύο νερό αρμόζει κατά τη διάρκεια της προπόνησης, αλλά και μετά από αυτή, στην πραγματικότητα θα μπορούσε να μας επηρεάσει αρνητικά με διάφορους τρόπους. Από τη μία, απορροφάται πιο δύσκολα και αν αναλογιστούμε την ποσότητα των υγρών που χρειαζόμαστε σε μία προπόνηση, μπορούμε να καταλάβουμε ότι το νερό θα παραμείνει στο στομάχι. Για αυτό άλλωστε, όταν καταναλώνουμε απότομα παγωμένο νερό νιώθουμε την κοιλιά μας να πονάει, κάτι που μπορεί να κρατήσει και για μερικά λεπτά.
Ταυτόχρονα, η εσωτερική θερμοκρασία του σώματος έχει ανέβει λόγω της άσκησης, οπότε θα ήταν αναμενόμενο να θεωρήσουμε ότι το κρύο νερό θα βοηθήσει να την μειώσει. Παρόλο που αυτό ισχύει, υπάρχουν ορισμένες προϋποθέσεις που πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας. Πρώτον, το νερό δεν πρέπει να είναι παγωμένο αλλά δροσερό. Δεύτερον, η κατανάλωσή του πρέπει να γίνεται σταδιακά και όχι μονομιάς, ώστε να μην υπερφορτώνουμε το στομάχι μας. Αν δεν ακολουθήσουμε το μέτρο, αντί να βοηθήσουμε στην πτώση της εσωτερικής θερμοκρασίας θα αντιμετωπίσουμε ορισμένες παρενέργειες, όπως είναι ο πονοκέφαλος, η παροδική μείωση της αθλητικής επίδοσης, ακόμα και ο αποσυντονισμός μας.
Πονοκέφαλος και brain freeze
Όλοι είμαστε εξοικειωμένοι με το επονομαζόμενο brain freeze. Ξέρουμε πρακτικά ότι όταν κάτι κρύο ακουμπάει την οροφή του στόματός μας (υπερώα) μπορεί να οδηγήσει σε πονοκέφαλο, συχνότερα προς το κούτελο (μετωπιαία). Συνήθως κρατάει μερικά δευτερόλεπτα, αλλά σε κάποιους πιο άτυχους μπορεί να κρατήσει λίγα λεπτά. Ως προς τους τελευταίους, ο πόνος δύναται να είναι εντονότερος και να μοιάζει με ημικρανία. Αυτό συμβαίνει, μάλιστα, σε άτομα που βασανίζονται ήδη από ημικρανίες και το κρύο νερό αποτελεί αφορμή για έναρξη των ενοχλητικών συμπτωμάτων. Τα αίτια δεν είναι ακόμα γνωστά, αλλά τα ερευνητικά στοιχεία δείχνουν ότι τα άτομα με συχνούς πονοκεφάλους έχουν ευαισθησία στο κρύο και είναι καλό να αποφεύγουν το παγωμένο νερό (ειδικά αυτό κάτω από 4οC). Στους υπόλοιπους τα συμπτώματα είναι αθώα και δεν πρέπει να μας ανησυχούν, εκτός και αν επιμένουν ή συμβαίνουν κάθε φορά που καταναλώνουμε κάτι κρύο.
Το μήνυμα που μπορούμε να θυμόμαστε από το παρόν άρθρο είναι ότι το κρύο νερό και τα ροφήματα, παρόλο που μπορεί να μας προσφέρουν ευχαρίστηση, οφείλουν να καταναλώνονται με προσοχή, ειδικά αν προϋπάρχει κάποια ευαισθησία στο κρύο. Που και που μπορεί να εμφανιστούν ορισμένα συμπτώματα που συνήθως είναι αθώα, οπότε δεν πρέπει να μας ανησυχήσουν. Ωστόσο, στην περίπτωση που τα συμπτώματα είναι έντονα ή επιμένουν, οφείλουμε να διερευνήσουμε το τι συμβαίνει.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Headache caused by drinking cold water is common and related to active migraine, journals.sagepub.com. Διαθέσιμο εδώ
- Response of esophagus to high and low temperatures in patients with achalasia, PubMed. Διαθέσιμο εδώ
- Visceral hypersensitivity following cold water intake in subjects with irritable bowel syndrome, link.springer.com. Διαθέσιμο εδώ
- What Are the Risks and Benefits of Drinking Cold Water?, healthline.com. Διαθέσιμο εδώ
