Της Ξένης Μουστάκα,
Τα κινούμενα σχέδια μπορούν να αποτελέσουν μια εξαιρετική πηγή ψυχαγωγίας και απόδρασης για τους ανθρώπους όλων των ηλικιών, παρέχοντας ένα διάλειμμα από την πραγματικότητα. Πολλά κινούμενα σχέδια έχουν γίνει εμβληματικά και αγαπημένα, δημιουργώντας μια διαρκή επίδραση σε σχέση με τη λαϊκή κουλτούρα. Είτε πρόκειται για κλασικά καρτούν, όπως το Tom και Jerry και το Looney Tunes, είτε για μοντέρνες επιτυχίες όπως το SpongeBob SquarePants και το Adventure Time, τα κινούμενα σχέδια συνεχίζουν να αιχμαλωτίζουν τις καρδιές των θεατών σε όλο τον κόσμο. Τι συμβαίνει, ωστόσο, όταν μερικά από αυτά «κρύβουν» βαθύτερα μηνύματα και χρήζουν εκτενέστερης ανάλυσης και ερμηνείας;
Πολύ συχνές είναι οι αναφορές σχετικά με το ότι αγαπημένα παιδικά ανά τον κόσμο σχετίζονται με θέματα ψυχολογίας και αντικατοπτρίζουν διάφορες ψυχολογικές παθήσεις. Ένα από αυτά και ίσως το πιο διάσημο είναι ο Μπόμπ Σφουγγαράκης. Ο υπερβολικά επιτυχημένος τόνος του Μπόμπ Σφουγγαράκη έχει οδηγήσει σε μια πληθώρα θεωριών πίσω από τους χαρακτήρες. Μερικοί υποστηρίζουν ότι τα πραγματικά θέματα της εκπομπής περιστρέφονται γύρω από διάφορες πτυχές της ψυχικής αστάθειάς του, καθώς ο Μπόμπ έχει μια ξεχωριστή αίσθηση του χιούμορ που δεν έχει εκτιμηθεί από όλους. Αν και υπάρχουν πολλές διαφορετικές ερμηνείες της ίδιας θεωρίας, οι περισσότεροι θεατές συμφωνούν ότι ο ασήμαντος Μπομπ Σφουγγαράκης μπορεί να είναι μια πιθανή εκπροσώπηση της Διαταραχής Υπερκινητικότητας με Ελλειμματική Προσοχή (ADHD), επειδή σπάνια μένει ακίνητος και μπορεί να μείνει συγκεντρωμένος σε ό,τι κάνει για μικρά χρονικά διαστήματα.
Σύμφωνα με την υπόθεση για τις ψυχικές ασθένειες της σειράς, η Σάντι πάσχει από διαταραχή προσωπικότητας οριακής γραμμής, ενώ ο Πάτρικ είναι η ενσάρκωση μιας διανοητικής αναπηρίας. Η παρορμητικότητα της Σάντι και οι σοβαρές διακυμάνσεις της διάθεσής της, που την κάνουν να ασχολείται με ανασφαλείς συμπεριφορές, είναι η βάση για τη «διάγνωση». Επόμενος είναι ο Καλαμάρης, ο οποίος μπορεί να έχει ναρκισσισμό, κατάθλιψη, ή κοινωνική αγχώδη διαταραχή που βασίζεται στο «εγώ» του, την τάση να απομονώνει τον εαυτό του και την αποξένωση από τα περισσότερα πράγματα και τους ανθρώπους. Ο κύριος Καβούρης μπορεί να είναι εκπρόσωπος τόσο του OCD, όσο και δεδομένης της υπερβολικής εστίασής του στο χρήμα και της τάσης του να το θέτει ως προτεραιότητα. Τελευταίο, αλλά όχι λιγότερο σημαντικό πρόσωπο, η κυρία Παφ πάσχει από μετατραυματική διαταραχή στρες και γενικευμένο άγχος εξαιτίας του Μπομπ, ενώ ο Πλακτόν έχει Αντικοινωνική Διατάραξη Προσωπικότητας.
Το ίδιο φαινόμενο παρατηρείται και στις πριγκίπισσες της Disney. Η Άννα είναι ένα εξαιρετικό παράδειγμα για το πώς μοιάζει η ADHD. Σε όλη την ταινία, δείχνει ότι είναι εξαιρετικά παρορμητική και ανυπόμονη προσωπικότητα που, όμως, ταυτόχρονα απολαμβάνει τα απλά πράγματα. Νωρίς στην ταινία, δείχνει σημάδια υπερκινητικότητας, προβλήματα ύπνου, γρήγορη ομιλία, και εύκολα αποσπάται από τα πράγματα γύρω της. Την ημέρα της στέψης της αδελφής της τρέχει συνεχώς, παρόλο που έχει ξυπνήσει νωρίς το πρωί με ένα συγκεκριμένο καθήκον: να φτάσει στη στέψη εγκαίρως. Η Έλσα είναι μια ακόμα πριγκίπισσα της Disney, στην οποία οι δυσπροσαρμοστικές συμπεριφορές είναι εύκολο να εντοπιστούν και ήταν εμφανείς σε αυτήν τόσο ως παιδί, όσο και ως ενήλικας. Παλεύει με αυτοαμφιβολίες και συναισθηματική απομόνωση από τότε που ήταν παιδί και εμπλεκόμενη σε ένα ατύχημα που οδήγησε τη νεότερη αδερφή της σε μια εμπειρία κοντά στον θάνατο.
Μετά από το ατύχημα, πέρασε το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου της στο δωμάτιό της. Έχει έναν ελαφρύ φόβο που σχετίζεται με την προσαρμογή, κι έτσι μιλάει μόνο με τους γονείς της. Συνεχίζει να ελέγχει και να κρύβει τις μαγικές δυνάμεις της, γεγονός που την έχει απομονώσει από τους άλλους και μπορεί να θεωρηθεί ως μια μεταφορά για την απόκρυψη των προβλημάτων της σχετικά με την ψυχική υγεία. Η ηρωίδα αποφεύγει τη σωματική επαφή, κάτι που έχει επίσης αρνητική επίδραση στην ψυχική της υγεία, επειδή η φυσική επαφή είναι ένα ουσιαστικό μέρος για να αισθάνεται ασφαλής, και άνετη.
Ένας από τους λίγους φανταστικούς χαρακτήρες που παρουσιάζουν συμπτώματα διπολικής διαταραχής είναι η πριγκίπισσα της Disney, Γιασμίν. Επιδεικνύει επικίνδυνη συμπεριφορά και είναι πολύ παρορμητική. Κλέβει ένα μήλο, φεύγει από το σπίτι, και πηγαίνει σε ένα ταξίδι με ένα «μαγικό» χαλί κι έναν ξένο, με τον οποίο ερωτεύεται. Επειδή το καταθλιπτικό επεισόδιο της Γιασμίν είναι σύντομο, το μεγαλύτερο μέρος του απεικονίζεται μόνο στις σκηνές έναρξης της αφήγησης.
Η Πριγκίπισσα Μπελ επιδεικνύει τη βιβλιομανία, ένα είδος εμμονικής και καταναγκαστικής διαταραχής. Η βιβλιομανία είναι μια διαταραχή που χαρακτηρίζεται από μια ανθυγιεινή εμμονή με τα βιβλία. Ένα άτομο με βιβλιομανία έχει βιβλία γεμάτα παντού, μπορεί να έχει πολλαπλά αντίγραφα του ίδιου βιβλίου, τα οποία μπορεί να μην έχει την επιθυμία να διαβάσει. Η βιβλιομανία μπορεί να διαταράξει τις καθημερινές δραστηριότητες ενός ατόμου και να οδηγήσει σε άγχος και κατάθλιψη με την πάροδο του χρόνου. Αν και δεν είναι μια ψυχική διαταραχή, η Μπελ εμφανίζει εξίσου συμπτώματα του συνδρόμου της Στοκχόλμης. Ερωτεύεται το θηρίο που την κρατά αιχμάλωτη, έναν χαρακτήρα που δεν έχει την κατάλληλη εθιμοτυπία, κρατά σκλάβους, έχει κακή διάθεση και μπορεί ή όχι να είναι επίσης καταχρηστικός. Το σύνδρομο της Στοκχόλμης αναπτύσσεται συνήθως σε εχθρικές καταστάσεις, ως ένστικτο επιβίωσης.
Η Μουλάν πάσχει από ατελοφοβία ή από το φόβο ότι δεν είναι αρκετά καλή, αισθάνεται ανεπαρκής και πιστεύει ότι όλα όσα κάνει είναι λάθος. Παλεύει με αυτό σε όλη την ταινία, και σε αντίθεση με πολλές άλλες πριγκίπισσες της Disney, μέχρι το τέλος της ταινίας, η ψυχική της υγεία δεν έχει βελτιωθεί σημαντικά. Αισθάνεται βαθιά ντροπή για τις επιλογές της και βλέπει τον εαυτό της ως μια αποξενωμένη προσωπικότητα, δεδομένου ότι δεν θέλει να είναι μια υποτακτική σύζυγος.
Επομένως, τα κινούμενα σχέδια αρκετές φορές περιέχουν κρυφές έννοιες και μηνύματα που δεν γίνονται άμεσα αντιληπτά από τους θεατές. Αυτές οι έννοιες μπορεί να κυμαίνονται από το κοινωνικό σχόλιο έως την πολιτική σάτιρα. Γενικά, τα κρυφά νοήματα στα κινούμενα σχέδια επιτρέπουν στους δημιουργούς να προσελκύουν το μεγαλύτερο κοινό και να απευθύνονται σε πιο περίπλοκα και σοβαρά θέματα που μπορεί να μην είναι κατάλληλα για νεότερους θεατές.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Is SpongeBob SquarePants Secretly About Mental Illness?, screenrant.com, διαθέσιμο εδώ
- Disney Princess and Mental Disorders, rachelbethhines.tumblr.com, διαθέσιμο εδώ
