Της Μαρίας Πολίτου,
Ως αλαζονεία θα μπορούσε κανείς να ορίσει το προσωπείο της ανθρώπινης ψυχής, το οποίο «διαμορφώνεται» και «θρέφεται» από τον φθόνο. Πολλές φορές, η αλαζονεία και η έπαρση είναι χαρακτηριστικά της προσωπικότητας, σύμφωνα με την οποία ένα άτομο έχει μια αντιπαθητικά αυξημένη αυτοεκτίμηση. Πρόκειται για μια υπερβολικά υπεροπτική αντίληψη για τον εαυτό κάποιου, συνήθως με υψηλή άποψη για τις ικανότητές του ή με έλλειψη σεβασμού προς τους άλλους.
Στη σύγχρονη εποχή, έχει ήδη ξεκινήσει η υποβάθμιση του ανθρώπινου είδους, ο εξευτελισμός κάθε ηθικής, ακόμα και η σπίλωση της ίδιας της ύπαρξης του ανθρώπου με κάθε τρόπο. Γι’ αυτό, η αλαζονεία είναι ένα φαινόμενο το οποίο παρατηρείται και κατακρίνεται σε πολύ μεγάλο βαθμό πλέον και έχει κυριαρχήσει στον τομέα των ανθρωπίνων σχέσεων. Η αλαζονεία δύναται να επηρεάσει τις σύγχρονες ανθρώπινες σχέσεις, δημιουργώντας αποστάσεις ή σύγκρουση μεταξύ των ατόμων. Επιπλέον, έχει τη δύναμη να δημιουργήσει αρνητικές επιπτώσεις στους δεσμούς. Όταν κάποιος είναι αλαζονικός, μπορεί να δυσκολεύεται να ακούσει τις απόψεις των άλλων, να μην εκτιμήσει τις συναισθηματικές ανάγκες ή να μη συμμετέχει σε αμοιβαίες συνεργασίες. Χαρακτηριστικά έπαρσης μπορούν να δημιουργήσουν απόσταση, σύγκρουση ή έλλειψη εμπιστοσύνης, «αναστατώνοντας» την επικοινωνία και την αλληλεπίδραση μεταξύ των ανθρώπων.
Ανάλογα με την κάθε κατάσταση, η έπαρση δε συμβάλλει στην ανάπτυξη βαθύτερων και πιο ουσιαστικών σχέσεων, επηρεάζοντας έτσι την προσωπική και κοινωνική ευημερία. Όσον αφορά το κομμάτι της προσωπικής ευημερίας, ένας υπερβολικά αλαζονικός χαρακτήρας χάνει τη μαγεία της αποτελεσματικής επικοινωνίας, αντιμετωπίζει προβλήματα στην ανάπτυξη δεσμών ή και μεγαλύτερες δυσκολίες στην απόλαυση θετικών σχέσεων με τους άλλους. Αυτό μπορεί να μειώσει την αυτοεκτίμηση ή την αυτοπεποίθηση του ατόμου και να δημιουργήσει αισθήματα μόνιμης ανασφάλειας. Ένας άλλος τομέας, ο οποίος μπορεί να επηρεαστεί σε μεγάλο βαθμό από αλαζονεία, είναι η κοινωνία.
Αρχικά, δημιουργείται απόσταση και συγκρούσεις μεταξύ των πολιτών, επιδρώντας αρνητικά στην αμοιβαία κατανόηση και υποστήριξη. Αυτό μπορεί να προκαλέσει προβλήματα ακόμα και σε έναν εργασιακό χώρο, όπου μπορούν να δημιουργηθούν έντονες εργασιακές συγκρούσεις, έλλειψη δημιουργικότητας και να εμποδίζεται η αποτελεσματική ομαδική εργασία. Υπάρχει ένας υπερβολικός ανταγωνισμός, καθώς ο ένας υποβλέπει τον άλλον και τον φθονεί.
Παράλληλα, η έπαρση και η αλαζονεία οδηγούν σε κακοποιητικές συμπεριφορές και σε έλλειψη ενσυναίσθησης. Όταν κάποιος είναι υπερβολικά αλαζόνας δύναται να εμφανίσει συμπεριφορές που να υποτιμούν ή να προσβάλλουν τους άλλους. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει εκφράσεις ανωτερότητας, εξουσιολατρείας και επιθετικότητας εις βάρος των άλλων ανθρώπων. Συνήθως, αυτά τα άτομα επικεντρώνονται μόνο στον εαυτό τους, αγνοώντας τα συναισθήματα και τις ανάγκες των υπολοίπων. Αυτή η στάση μπορεί να δημιουργήσει έλλειψη ευαισθησίας προς τους άλλους και έλλειψη ενδιαφέροντος για τα προβλήματα ή τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν.
Η φράση κόμπλεξ ανωτερότητας χρησιμοποιήθηκε πρώτη φορά από τον Άλφρεντ Άντλερ, ο οποίος υπήρξε μαθητής του Φρόυντ και δεν χρησιμοποίησε καθόλου τυχαία τη συγκεκριμένη έκφραση. Το σύμπλεγμα υπεροχής ή ανωτερότητας συνδέεται άρρηκτα με το σύμπλεγμα κατωτερότητας, με μόνη διαφορά ότι το άτομο που διακατέχεται από σύμπλεγμα ανωτερότητας προσπαθεί να «συγκαλύψει» τα αισθήματα μειονεξίας που νιώθει. Κρύβουν με κάθε τρόπο και προσπαθούν να αντισταθμίσουν ό,τι τους λείπει με συμπεριφορές που πιστεύουν ότι τους «ανεβάζουν» στα μάτια των άλλων. Πρόκειται για ένα είδος αντίστροφης ψυχολογίας, δηλαδή επιζητούν συνεχώς την αποδοχή των άλλων ανθρώπων, μειώνοντάς τους και ταπεινώνοντάς τους, προκειμένου οι ίδιοι να αισθανθούν καλύτερα με τον εαυτό τους και να προκαλέσουν το θαυμασμό των υπολοίπων.
Επομένως, η έπαρση στην εποχή μας είναι ένα φαινόμενο που παρατηρείται συχνά. Η σεμνότητα, η απλότητα και η ταπεινοφροσύνη είναι γνωρίσματα που διακρίνουν τους νουνεχείς ανθρώπους και δεν υφίστανται στους πολλούς. Γίνονται υπεράνθρωπες προσπάθειες μέσω ψυχολόγων να ξεπεραστεί όλη αυτή η έπαρση που «διακατέχει» την ανθρωπότητα, ωστόσο τα αποτελέσματα δεν είναι ακόμη ορατά.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Τσάβαλος, Κ. (2023), Είναι η αλαζονεία ο πλέον κατάλληλος τρόπος να ”πουλάς” τον εαυτό σου;, olafaq.gr. Διαθέσιμο εδώ
- Ζαίρης, Α., Διελλάς, Γ. (2019), Ο κίνδυνος της τεχνοκρατικής αλαζονείας στη Δύση, kathimerini.gr. Διαθέσιμο εδώ
- Ελληνιάδης, Σ. (2022), Η αλαζονεία τυφλώνει τους Ευρωπαίους, edromos.gr. Διαθέσιμο εδώ
