Της Χριστίνας Μπουέτι,
1302: Στις 24 Δεκεμβρίου 1294 ανέρχεται στον παπικό θρόνο ο Πάπας Βονιφάτιος Η΄, γνωστός με το κοσμικό του όνομα Benedetto Caetani. Διατήρησε το αξίωμά του έως τον θάνατό του το 1303. Κατά τη διάρκεια της θητείας του διακήρυξε ότι οι βασιλείς ήταν υποτελείς του Πάπα, ο οποίος, μάλιστα, είχε στη δικαιοδοσία του τόσο κοσμικές όσο και πνευματικές αξιώσεις επάνω τους.
Καταγόμενος από εύπορη οικογένεια στην Ανάνι ήρθε στη ζωή το 1230. Ολοκλήρωσε τις σπουδές του στη Νομική και το Εκκλησιαστικό Δίκαιο στο Παρίσι, γεγονός που του επέτρεψε να λάβει σημαντική θέση στην Παπική Αυλή. Μάλιστα, καθ’ όλη την παραμονή του εκεί ανέπτυξε έντονο ενδιαφέρον για τα Γράμματα και τις Επιστήμες. Αφού έγινε Καρδινάλιος, το 1281, πραγματοποίησε καίριες διπλωματικές συζητήσεις ανάμεσα στη Γαλλία και την Ισπανία.
Το γεγονός, όμως, για το οποίο άφησε το όνομά του στην ιστορία ως Πάπα ήταν η δήλωσή του πως είναι ο μοναδικός εκπρόσωπος του Χριστού επί της Γης. Για τον σκοπό αυτό εξέδωσε, μια μέρα σαν σήμερα, την Παπική Βούλα “Unam Sanctam” (Εις μίαν Αγίαν), βάση της οποίας καθιστούσε το αξίωμα του Πάπα και κατ’ επέκταση και τον εαυτό του πνευματικό και κοσμικό επικυρίαρχο. Θεωρείται σήμερα από τους ιστορικούς ως μια από τις πιο ριζοσπαστικές πράξεις που έγιναν ποτέ από Πάπα.
Η “Unam Sanctam” του Βονιφάτιου ήταν αναμφισβήτητα η πιο ακραία δήλωση της παπικής ιεροκρατίας επί των άλλων βασιλείων και ηγεμόνων. Ο Πάπας επιβεβαιώνει την απόλυτη ανωτερότητα της πνευματικής εξουσίας έναντι της εγκόσμιας εξουσίας, επικαλούμενος την ερμηνεία πολλών βιβλικών προσώπων. Επίσης, δηλώνει ότι η σωτηρία πρέπει να είναι στη δικαιοδοσία του Ρωμαίου Ποντίφικα. Προκειμένου να καταλάβουμε και να ερμηνεύσουμε καλύτερα την Παπική Βούλα, χρειάζεται να λάβουμε υπόψη τη σφοδρή σύγκρουση μεταξύ του Πάπα και του Βασιλιά Φίλιππου Δ’ της Γαλλίας, όταν ο Βονιφάτιος έθεσε την απαγόρευση στους Χριστιανούς Πρίγκιπες να φορολογούν την εκκλησιαστική περιουσία, το 1296.
Σε απάντηση, ο Φίλιππος απαγόρευσε την εξαγωγή χρυσού και αργύρου από το βασίλειό του στο εξωτερικό, καθώς και τη μόνιμη διαμονή ξένων στη Γαλλία, που είχε αρνητικό αντίκτυπο στα οικονομικά του Πάπα και γενικότερα των Ιταλών που διέμεναν στη Γαλλία. Όσο η κατάσταση γινόταν πιο τεταμένη, ο Πάπας αποφάσισε να εκδώσει την “Unam Sanctam” και να αφορίσει οποιονδήποτε στεκόταν αντίθετος προς αυτή.
Όταν η “Unam Sanctam” εκδόθηκε, η ευρωπαϊκή αριστοκρατία την απέρριψε σχεδόν ομόφωνα. Ο Ιωάννης του Παρισιού, γνωστός και αμφιλεγόμενος θεολόγος, φιλόσοφος και Δομινικανός μοναχός (1255-1306), διατάχθηκε από τον Φίλιππο Δ’ να συντάξει μια ανταπάντηση στην οποία υποστήριξε ότι ενώ η Εκκλησία είχε πνευματική εξουσία, δεν είχε δικαιοδοσία για τους κυβερνώντες και τους μονάρχες. Ο Θεός, κατά τον Φίλιππο, είχε ορίσει τους βασιλείς –και κατ’ επέκταση και τον ίδιο– εξαρχής στις θέσεις τους, επομένως είχε δίκιο και δεν χρειαζόταν να υποκύψει στις ιδιοτροπίες του πάπα.
Στη συνέχεια, ο Φίλιππος Δ΄ κάλεσε τον Βονιφάτιο να παραιτηθεί από τη θέση του Πάπα, κατηγορώντας τον για μια σειρά από εγκλήματα που ισχυρίστηκε ότι μπορούσε να αποδείξει. Σε απάντηση, ο Βονιφάτιος ετοιμαζόταν να προχωρήσει στον αφορισμό του Φιλίππου Δ’. Ωστόσο, πριν προλάβει να το πράξει, ο Φίλιππος Δ’ έστειλε 1.000 ιππότες για να επιτεθούν στον Βονιφάτιο στο παλάτι του και να τον φέρουν για δίκη πίσω στη Λυών τον Σεπτέμβριο του 1303.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- La Bula Unam Sanctam be Bonifacio VIII, mercaba.org, Διαθέσιμο εδώ
- Bonifacio VIII Papa, treccani.it, Διαθέσιμο εδώ
