Του Γιάννη Περγαντή,
Η περίοδος της Δικτατορίας των Συνταγματαρχών χαρακτηριζόταν από τις συνεχείς τριβές του καθεστώτος με το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού, αδιακρίτως πολιτικών πεποιθήσεων. Ο λαός σύσσωμος, με τον κοινό παρονομαστή της δημοκρατίας, «πολεμούσε» με όσα μέσα διέθετε την μη αιρετή αυτή εξουσία, η οποία συνεχώς επεδίωκε την κατάπνιξη των ελευθεριών και των δικαιωμάτων του. Μια πληθυσμιακή ομάδα, η οποία έμελλε να δράσει καταλυτικά στον αντιδικτατορικό αγώνα ήταν ο φοιτητικός κόσμος, ο οποίος μέσω των γνωστών σε όλους γεγονότων του Πολυτεχνείου θα άνοιγε το δρόμο για την αντιστροφή της πολιτειακής κατάστασης στη χώρα.
Προοίμιο του Πολυτεχνείου, το οποίο φούντωσε τη φλόγα της αντίστασης, ήταν το φοιτητικό συλλαλητήριο που διοργανώθηκε στην Αθήνα στις 14 Φεβρουαρίου του 1973. Αίτιο ήταν ο νόμος Ν.1347, σύμφωνα με τον οποίο οι φοιτητές, οι οποίοι συλλαμβάνονταν για συνδικαλιστικές δράσεις κατά τη διάρκεια των σπουδών τους, θα αναγκάζονταν να διακόψουν τις σπουδές τους και να καταταγούν στον στρατό. Αυτό το μέτρο είχε ως σκοπό την αποθάρρυνση των φοιτητών από το να λαμβάνουν μέρος σε αντιδικτατορικές δράσεις. Η παραπάνω κινητοποίηση κορυφώθηκε στις 21 Φεβρουαρίου, όταν οι φοιτητές έθεσαν υπό κατάληψη το κτίριο της Νομικής του ΕΚΠΑ. Αυτή, η πράξη ώθησε την αστυνομία να επέμβει και να συλλάβει τους φοιτητές, αρκετοί από τους οποίους έπεσαν θύματα του κατασταλτικού αυτού νόμου.
Τα γεγονότα αυτά δεν αποθάρρυναν το φοιτητικό κίνημα, το οποίο καθημερινά έδινε μάχη κατά του καθεστώτος του Γεωργίου Παπαδόπουλου. Οι συνεχείς και αδιάκοπες θυσίες των φοιτητών οδήγησαν στα γεγονότα στις 14 Νοεμβρίου του ίδιου έτους, όταν μεγάλο πλήθος φοιτητών συγκεντρώθηκε στο προαύλιο του Πολυτεχνείου. Βασικό αίτημά τους ήταν η διεξαγωγή φοιτητικών εκλογών το αμέσως επόμενο χρονικά διάστημα, και όχι τον Δεκέμβριο του επόμενου έτους, όπως καθόριζε το καθεστώς. Ακολούθησε αποχή από τα μαθήματα, καθώς και συνελεύσεις στις σχολές της Νομικής και Ιατρικής, με ψηφίσματα που στήριξαν το προαναφερθέν αίτημα, και την ανάκληση του Ν.1347, αύξηση του προϋπολογισμού για την παιδεία αλλά και τον εκδημοκρατισμό των πανεπιστημίων.
Μέχρι το απόγευμα της ίδιας μέρας, όλο και περισσότεροι φοιτητές αλλά και απλός κόσμος, άρχιζαν να συρρέουν στο προαύλιο του Πολυτεχνείου, στηρίζοντας τα αιτήματα, με τις δυνάμεις ασφαλείας να μην μπορούν να αντιδράσουν. Το απόγευμα, για την περαιτέρω κλιμάκωση του αγώνα, οι φοιτητές συμφώνησαν στην κατάληψη του Πολυτεχνείου. Αμέσως, συγκροτήθηκαν Συντονιστικές Επιτροπές και άλλα δευτερεύοντα σώματα, τα οποία είχαν ως σκοπό την ενίσχυση της προσπάθειας: οργάνωση της κατάληψης, πληροφόρηση του Αθηναϊκού πληθυσμού και περιφρούρηση του χώρου.
Στις 16 του μήνα, ως αντίδραση, το καθεστώς έστειλε αστυνομικές δυνάμεις γύρω από το Πολυτεχνείο, ενώ μυστικοί πράκτορες είχαν διεισδύσει στο εσωτερικό, προσπαθώντας να υπονομεύσουν την προσπάθεια. Οι αστυνομικές δυνάμεις, μετά από συμπλοκή με τους διαδηλωτές, αν και κατάφεραν να εκδιώξουν το πλήθος που ήταν εκτός του κτηρίου, δεν μπόρεσαν να διασπάσουν την κατάληψη. Αυτή η εξέλιξη ώθησε τον Παπαδόπουλο στο να λάβει πιο δραστικά μέτρα: 4 μονάδες του στρατού, μαζί με 3 τεθωρακισμένα άρματα μάχης περικύκλωσαν μέσα σε λίγες ώρες το Πολυτεχνείο, θέτοντάς το υπό μια μορφή πολιορκίας. Παρά τη θέληση της Συντονιστικής Επιτροπής των φοιτητών στο να καταλήξουν σε μια διαπραγμάτευση, το αίτημα αυτό απορρίφθηκε.
Τα ξημερώματα της 17ης Νοέμβρη, ένα από τα τεθωρακισμένα, το οποίο ήταν σταθμευμένο έξω από το Πολυτεχνείο, έλαβε την εντολή να εισβάλει. Κατά τη διαδικασία αυτή, έπεσε πάνω στην κεντρική πύλη, προκαλώντας και τον πρώτο θάνατο φοιτητή για τη βραδιά. Μετά το ρίξιμο της πύλης, οι 4 μονάδες, μαζί και με τις μεγάλες αστυνομικές δυνάμεις που είχαν συγκεντρωθεί, εισέβαλαν στο προαύλιο, βάζοντας στο κατόπι όλους όσοι ήταν παρευρισκόμενοι εκεί. Αρκετοί φοιτητές συνελήφθησαν, ενώ πολλοί ήταν και οι τυχεροί που κατάφεραν να αποδράσουν, με μερικούς από αυτούς δυστυχώς να το πληρώνουν με την ίδια τους τη ζωή.
Τα επίσημα στοιχεία, τα οποία εξετάστηκαν την περίοδο της Μεταπολίτευσης, αναφέρουν 2.400 συλλήψεις, μαζί με 34 θανάτους, αριθμός ο οποίος ενδέχεται να είναι υψηλότερος. Η επόμενη μέρα βρήκε τη χώρα σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, η οποία έληξε με την ανατροπή του Παπαδόπουλου από τον μέχρι πρότινος συνεργάτη του Δημητρίου Ιωαννίδη. Αν και τα γεγονότα αυτά δεν οδήγησαν στην άμεση πτώση της Δικτατορίας, καθώς το καθεστώς του Ιωαννίδη αποδείχθηκε πιο σκληρό, άνοιξαν τον δρόμο για την αποκατάσταση της Δημοκρατίας, την επιστροφή στην κανονικότητα και την άφιξη της πολυπόθητης Μεταπολίτευσης.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Πολυτεχνείο 1973: Η εξέγερση των φοιτητών στις 17 Νοέμβρη, kathimerini.gr, Διαθέσιμο εδώ
- Δοξιάδης, Απόστολος, Το Πολυτεχνείο: αλήθεια, μύθος και παραμύθια, protagon.gr, Διαθέσιμο εδώ
- Το χρονικό της εξέγερσης των φοιτητών στο Πολυτεχνείο, protagon.gr, Διαθέσιμο εδώ
