Του Σταμάτη Τσινίδη,
Οι δείκτες της Βαλτικής αποτελούν πολύτιμα εργαλεία για την κατανόηση της ναυτιλιακής βιομηχανίας και της οικονομικής απόδοσης των παγκόσμιων αγορών ναύλων. Συγκροτούνται από τρεις βασικούς δείκτες, αντιπροσωπεύοντας ο καθένας από αυτούς μια διαφορετική πτυχή της ναυτιλιακής αγοράς.
Ο πρώτος είναι ο Baltic Dry Index (BDI) που εστιάζει στη μεταφορά ξηρού φορτίου. Ο BDI περιλαμβάνει διάφορους υπό-δείκτες, όπως τον Baltic Panamax Index (BPI), Baltic Capesize Index (BCI), Baltic Suezmax Index (BSI) και Baltic Handysize Index (ΒΗΙ), που καλύπτουν τις διάφορες κατηγορίες πλοίων. Ο δεύτερος, ο Dry Dirty Tanker Index (BDTI), παρακολουθεί την εξέλιξη των ναύλων για το ακατέργαστο πετρέλαιο, το οποίο είναι κρίσιμο για τη λειτουργία των πετρελαιοκηλίδων και τη μεταφορά πετρελαϊκών προϊόντων. Ο τρίτος δείκτης, ο Baltic Clean Tanker Index (BCTI), επικεντρώνεται στην αγορά καθαρών προϊόντων πετρελαίου και χημικών προϊόντων.
Αυτοί οι δείκτες προσφέρουν σημαντική ενότητα για την κατανόηση της παγκόσμιας οικονομίας και του ρόλου της ναυτιλιακής βιομηχανίας σε αυτή. Μελετώντας τους μπορούμε να αναδείξουμε τον τρόπο με τον οποίο επηρεάζονται από διάφορους παράγοντες και να προβλέψουμε τις τάσεις στην παγκόσμια οικονομία. Επιπλέον, κάθε ένας από τους παραπάνω δείκτες επικεντρώνεται και επιδρά στη ζήτηση συγκριμένων θαλάσσιων διαδρομών. Πιο συγκεκριμένα, οι παρακάτω χάρτες απεικονίζουν τις διαδρομές οι οποίες αλληλοεπιδρούν με το Χρηματιστήριο της Βαλτικής.
A. Baltic Dry Index (BPI, BCI, BSI, BHI)
Β. Baltic Dirty Tanker Index
Γ. Baltic Clean Tanker Index
Στο παραπάνω διάγραμμα παρατηρούμε μια σταδιακή αύξηση του ναυλοδείκτη BDI από τα τέλη του 2020, φτάνοντας στο peak του τον Οκτώβριο του 2021, αγγίζοντας τις 5.560 μονάδες και σημειώνοντας ρεκόρ της τελευταίας πενταετίας (2019-2023). Αυτή η σημαντική άνοδος οφείλεται στους περιορισμούς λόγω της πανδημίας, καθώς τα πλοία υποχρεούνταν να παραμένουν δεμένα για περισσότερο χρόνο από το συνηθισμένο, προκαλώντας καθυστερήσεις.
Στη συνέχεια, η αγορά αναμενόταν να επανέλθει σε ρυθμούς ύφεσης, φτάνοντας τον Ιανουάριο του 2022 στις 2.296 μονάδες, με ποσοστιαία μεταβολή 59,36% από τον Οκτώβριο του 2021. Όμως, η Ρωσία, τον Φεβρουάριο του 2022, εισβάλει στην Ουκρανία. Το γεγονός αυτό επηρέασε τον δείκτη BDI και τις μεταφορές ξηρών φορτίων, αφού η Ρωσία και η Ουκρανία είναι από τις κύριες δυνάμεις εξαγωγών σιτηρών. Αναλυτικότερα, σημειώθηκε μια αύξηση από τον μήνα της εισβολής έως και τον Ιούνιο του 2022, με τον δείκτη να φτάνει τις 2.663 μονάδες. Στην πρώτη Σεπτέμβριου του ίδιου χρόνου το Χρηματιστήριο της Βαλτικής για τα ξηρά φορτία έκλεισε στις 1,760 μονάδες, ενώ, μέχρι και σήμερα, υπάρχουν ήπιες αυξομειώσεις χωρίς κάποια σημαντική διακύμανση.
Αναφορικά με τον πόλεμο μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς στο διάγραμμα φαίνεται πως ο συγκεκριμένος δείκτης δεν έχει κάποια ιδιαίτερη επιρροή. Ο BDI έκλεισε το πρώτο δεκαήμερο του Νοεμβρίου στις 1.530 μονάδες σημειώνοντας μια αύξηση 4,44%.
Αντίθετα με τον BDI, ο δείκτης μεταφοράς ακατέργαστου πετρελαίου, ο BDTI, στην περίοδο της πανδημίας παρέμεινε σε χαμηλές τιμές. Συγκεκριμένα, ο δείκτης τον τελευταίο μήνα του 2020 κυμάνθηκε στις 466 μονάδες. Το 2021 παρατηρήθηκε μια αύξηση, σημειώνοντας στο τέλος του πρώτου τριμήνου 710 μονάδες. Παρ’ όλ’ αυτά, δεν διακρίθηκε κάποια σημαντική αύξηση και οι αυξομειώσεις που είχε στη διάρκεια του έτους χαρακτηρίστηκαν φυσιολογικές. Η υψηλότερη τιμή που έφτασε ο δείκτης BDTI την περίοδο 2019-2021 ήταν τον Δεκέμβριο του 2019, που ανήλθε στις 1.597 μονάδες.
Σημαντική επίδραση στον συγκριμένο δείκτη είχε η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Αναλυτικότερα, ενώ μέχρι τον Ιανουάριο του 2022 η αγορά κυμαινόταν σε φυσιολογικές τιμές (710 μονάδες), τον Φεβρουάριο η τιμή αυξήθηκε απότομα στις 1.345 μονάδες, με ποσοστιαία μεταβολή +89,44%. Το peak του BDTI ανήλθε στις 2.339 μονάδες τον Νοέμβριο του ίδιου έτους. Από εκείνη τη χρονική περίοδο οι τιμές είχαν μια σταδιακή φθίνουσα πορεία, αγγίζοντας τις 740 μονάδες τον Σεπτέμβριο του 2023.
Ωστόσο, ο πόλεμος μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς επηρέασε τα προϊόντα ακατέργαστου πετρελαίου, αφού είναι γεγονός πως στη Μέση Ανατολή διακινούνται τεράστιες ποσότητες πετρελαίου και διαχειρίζονται ένα μεγάλο ποσοστό δεξαμενόπλοιων σε αυτές τις περιοχές. Πιο συγκεκριμένα, ο δείκτης στις αρχές του Οκτωβρίου εκτοξεύτηκε στις 1.483 μονάδες και το πρώτο δεκαήμερο του Νοέμβριου ανήλθε στις 1.487 μονάδες. Οι επόμενες μέρες αναμένεται να είναι κομβικές για τον BDTI, παρακολουθώντας τις γεωπολιτικές εξελίξεις στο Ισραήλ.
Όσον αφορά την αγορά καθαρών προϊόντων πετρελαίου και χημικών προϊόντων, οι τιμές τους τον Οκτώβριο του 2020 έφτασαν στις χαμηλότερες τιμές της πενταετίας (2019-2023). Συγκεκριμένα, η τιμή τους άγγιξε τις 351 μονάδες. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας παρατηρήθηκε μια μικρή αύξηση μέχρι τον Μάρτιο του 2021, φτάνοντας τις 643 μονάδες.
Το 2022 –όπως και στον δείκτη BDTI– ο BCTI κατέγραψε μια έκρηξη-ρεκόρ στην αγορά των ναύλων. Οι εξελίξεις στον πόλεμο μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, σε συνδυασμό με τις κυρώσεις της Ε.Ε., αναδιαμόρφωσαν την αγορά, δημιουργώντας αναταράξεις. Εκτενέστερα, τον Φεβρουάριο του 2022 η αγορά άρχισε σταδιακά να αυξάνεται και τον Δεκέμβριο του 2022 σημείωσε ρεκόρ στις τιμές, φτάνοντας τις 2.153 μονάδες. Το 2023 οι τιμές μειώθηκαν, φτάνοντας έως και τις 620 μονάδες το α’ εξάμηνο του χρόνου.
Όσον αφορά τον πόλεμο στη Μέση Ανατολή, ο δείκτης BCTI δεν δείχνει κάποια επιρροή επί του θέματος, καθώς η τιμή του παραμένει σε χαμηλά επίπεδα, συγκρινόμενη με άλλες περιόδους και δεν δείχνει σημάδια αύξησης. Συγκεκριμένα, τον Οκτώβριο οι τιμές κυμάνθηκαν στις 780 μονάδες, ενώ στις αρχές του Νοεμβρίου υπήρχε μια μικρή αύξηση περίπου 18 μονάδων.
Συμπερασματικά, παρατηρούμε πως κάθε ένας δείκτης ξεχωριστά επηρεάζεται και μεταβάλλεται σε διαφορετικές περιόδους και σε διαφορετικές γεωπολιτικές εξελίξεις. Αυτό το γεγονός συμβαίνει διότι, όπως διαπιστώσαμε και στους παραπάνω χάρτες, κάθε ένας δείκτης επιδρά σε συγκεκριμένες θαλάσσιες διαδρομές, αλλά και σε συγκεκριμένα προϊόντα. Συνεπώς, οι δείκτες αυτοί, δηλαδή οι Baltic Dry, Baltic Dirty και Baltic Clean, προσαρμόζονται σύμφωνα με τις εξελίξεις στις περιοχές όπου πραγματοποιούνται οι ναυτιλιακές δραστηριότητες.
