Της Άννας-Νικολέτας Γρίβα,
Όπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος, οι μαθητές και οι μαθήτριες της επικράτειας δηλώνουν ενθουσιασμένοι για το κλείσιμο των σχολείων στην αργία της 17ης Νοεμβρίου, κατά την οποία «θυμόμαστε» την εξέγερση του Πολυτεχνείου. Οι περισσότεροι φοιτητές, μάλιστα, είναι ακόμη πιο ενθουσιώδεις, αφού πληθώρα σχολών της χώρας κηρύττει «παραδοσιακά» τριήμερη κατάληψη ανήμερα της επετείου και τις δύο προηγούμενες ημέρες, τις οποίες πολλοί εκμεταλλεύονται για να διαβάσουν, να διεκπεραιώσουν εργασίες, ή και να φύγουν για μια γρήγορη εκδρομή. Έτσι, λοιπόν, προκύπτει το εξής ερώτημα: τελικά, θυμόμαστε όντως κάτι από τον εορτασμό της επετείου αυτής; Ή πλέον έχει μετατραπεί σε μια αργία, άνευ νοήματος και ουσίας;
Η αλήθεια είναι πως, αν και κάθε χρόνο τα γεγονότα της 17ης Νοεμβρίου επαναλαμβάνονται στην αντίστοιχη σχολική εορτή, οι περισσότεροι νέοι τελικά δεν γνωρίζουν και πολλά όσον αφορά τα γεγονότα που οδήγησαν σε αυτήν, όπως διαπίστωσα κι εγώ η ίδια για τον εαυτό μου, κατά την έρευνα για τη συγγραφή του παρόντος άρθρου. Πριν προχωρήσουμε, λοιπόν, στο νόημα του εορτασμού, ας κάνουμε μία σύντομη επανάληψη ιστορικού χαρακτήρα.
Η εξέγερση του Πολυτεχνείου στις 17 Νοέμβρη του 1973 όντως αποτέλεσε το αποκορύφωμα των αντιδικτατορικών εκδηλώσεων, προμηνύοντας, έτσι, και την πτώση της Δικτατορίας των Συνταγματαρχών, που είχε επιβληθεί στις 21 Απριλίου 1967. Παρ’ όλα αυτά, η αρχή του τέλους είχε έρθει μήνες πριν, στις 14 Φεβρουαρίου του 1973, όταν οι φοιτητές της Αθήνας συγκεντρώθηκαν στο Πολυτεχνείο, αιτούμενοι την κατάργηση της υποχρεωτικής στράτευσης των φοιτητών με συνδικαλιστική δράση. Η Αστυνομία παραβίασε το πανεπιστημιακό άσυλο, γεγονός που οδήγησε σε συλλήψεις, καταδίκες και στρατεύσεις φοιτητών. Επτά ημέρες αργότερα, φοιτητές κατέλαβαν το κτίριο της Νομικής σχολής στην Αθήνα, με τα συνθήματα «Δημοκρατία», «Κάτω η Χούντα» και «Ζήτω η Ελευθερία», με αποτέλεσμα την παρέμβαση της Αστυνομίας και τη βίαιη εκδίωξη των φοιτητών από το κτήριο.
Φτάνοντας, λοιπόν, στο πρωί της 14ης Νοεμβρίου, φοιτητές συγκεντρώθηκαν στο προαύλιο του Πολυτεχνείου, αιτούμενοι τη διεξαγωγή φοιτητικών εκλογών εντός του έτους και όχι στα τέλη του επόμενου, όπως επέβαλλε το καθεστώς. Η συγκέντρωση αυτή ακολούθησε τις φοιτητικές συνελεύσεις στην Ιατρική και στη Νομική σχολή, με τους φοιτητές της τελευταίας να εκδίδουν σχετικό ψήφισμα. Κατά τη διάρκεια της ημέρας μαζεύτηκαν στον χώρο όλο και περισσότεροι φοιτητές, με συνέπεια το ίδιο απόγευμα να αποφασιστεί η κατάληψη του Πολυτεχνείου. Έτσι, οι πόρτες έκλεισαν και η οργάνωση της εξέγερσης ξεκίνησε.
Πρώτα εκλέχθηκε η Συντονιστική Επιτροπή και δημιουργήθηκαν επιτροπές σε όλες τις σχολές της επικράτειας για σκοπούς οργάνωσης και επικοινωνίας. Ύστερα, ξεκίνησε η λειτουργία του γνωστού σε όλους μας ραδιοφωνικού σταθμού και πραγματοποιήθηκε στο Πολυτεχνείο η εγκατάσταση πολυγράφων για την ενημέρωση των φοιτητών, αλλά και του υπόλοιπου κόσμου, η οποία ενισχύθηκε από την αναγραφή συνθημάτων σε δημόσιους χώρους. Εντός του Πολυτεχνείου οργανώθηκαν εστιατόριο και νοσοκομείο και ομάδες φοιτητών ανέλαβαν την περιφρούρηση.
Το δικτατορικό καθεστώς αρχικά αντέδρασε στέλνοντας μυστικούς πράκτορες εντός του πλήθους και σκοπευτές στα γύρω κτίρια, ενώ στις 16 Νοεμβρίου, μεγάλες αστυνομικές δυνάμεις επιτέθηκαν με γκλομπς, δακρυγόνα και σφαίρες ντουμ-ντουμ. Όπλα χρησιμοποιήθηκαν αργότερα ανεπιτυχώς εναντίον όλων όσοι παρέμειναν. Επόμενη ήταν η έλευση του στρατού, με τρία άρματα μάχης να καταφθάνουν, το ένα απέναντι από την κεντρική πύλη. Αν και η Συντονιστική Επιτροπή των φοιτητών ζήτησε διαπραγματεύσεις, το αίτημά τους δεν έγινε δεκτό. Έτσι, στις 3 τα ξημερώματα της 17ης Νοεμβρίου, το άρμα της κεντρικής πύλης έλαβε εντολή να εισβάλλει. Έπεσε πάνω στην πύλη ρίχνοντάς τη και η Αστυνομία επιτέθηκε στους φοιτητές, οι οποίοι προσπάθησαν να διαφύγουν στους γύρω δρόμους. Αρκετοί κατάφεραν να βρουν άσυλο στις γύρω πολυκατοικίες, ενώ πολλοί συνελήφθησαν και τραυματίστηκαν βαριά και άλλοι έχασαν τη ζωή τους.
Τελικά, μετά την ανατροπή του Δικτάτορα Γεωργίου Παπαδόπουλου και τη σκλήρυνση του καθεστώτος από τον Δημήτριο Ιωαννίδη, την τουρκική εισβολή στην Κύπρο η Δικτατορία κατέρρευσε και η Δημοκρατία αποκαταστάθηκε.
Ποιος, λοιπόν, ο λόγος εορτασμού της συγκεκριμένης επετείου; Σαφώς, ένας από τους κυριότερους σκοπούς της είναι η απόδοση τιμής στα θύματα της εξέγερσης, ενώ μεταξύ άλλων, η εορτή είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με αντιδικτατορικά ιδεώδη, με την αξία της δημόσιας παιδείας υψηλού επιπέδου και τη μάχη για τη διατήρησή της, αλλά και με την αντίσταση απέναντι σε φαινόμενα αστυνομικής βίας. Το πιο σημαντικό μήνυμα, όμως κατ’ εμέ, είναι ο αγώνας για την Ελευθερία και τη Δημοκρατία, που θα πρέπει πάντοτε να συνεχίζεται.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Η Εξέγερση του Πολυτεχνείου, sansimera.gr. Διαθέσιμο εδώ
