Της Μαρίας Κουλούρη,
Η ελληνική εκστρατεία στη Μικρά Ασία και η Μικρασιατική Καταστροφή που τη διαδέχτηκε το 1922 αποτελούν σημαντικότατα και κομβικά σημεία της νεότερης ελληνικής Iστορίας. Τα γεγονότα της περιόδου έχουν εμπνεύσει συγγραφείς και ποιητές να τα περιγράψουν και να τα αναλύσουν στο συγγραφικό τους έργο, ενώ δεν είναι λίγες οι φορές που αποτελούν την αφόρμηση για ένα «φανταστικό» έργο με ψήγματα πραγματικότητας. Ένα τέτοιο παράδειγμα αποτελεί το βιβλίο Ο λαβύρινθος του Πάνου Καρνέζη που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Πατάκη.
Ο συγγραφέας του βιβλίου, Πάνος Καρνέζης, είναι γεννημένος το 1967 στην Αμαλιάδα της Ηλείας. Ξεκίνησε τις σπουδές του ως μηχανικός στην Ελλάδα, συνεχίζοντας στην Αγγλία το 1992 σε μεταπτυχιακές σπουδές, όπου εργάστηκε στη βιομηχανία για κάποιο χρονικό διάστημα. Παρακολούθησε το ευρέως γνωστό Mεταπτυχιακό Πρόγραμμα Δημιουργικής Γραφής του Πανεπιστημίου East Anglia, ενώ είχε ξεκινήσει να γράφει λογοτεχνία στην αγγλική γλώσσα. Το πρώτο του βιβλίο ήταν το Little Infamies (Μικρές ατιμίες), μια συλλογή διηγημάτων, που εκδόθηκε από τον εκδοτικό οίκο Jonathan Cape το 2002, σημείωσε μεγάλη επιτυχία, γεγονός που οδήγησε στη μετάφρασή του σε 8 γλώσσες και τη μεταγραφή του από τον συγγραφέα στα ελληνικά. Σήμερα ζει στο Λονδίνο (από το 1992), ασχολείται με τη συγγραφή και μεταφράζει ο ίδιος τα βιβλία του που κυκλοφορούν στα ελληνικά.
Το βιβλίο είναι χωρισμένο σε 2 μεγάλα μέρη και σε 17 κεφάλαια, ενώ περιλαμβάνει πρόλογο και επίλογο. Στο πρώτο μέρος, που φέρει τίτλο «Η οπισθοχώρηση», περιγράφεται η αποκοπή μιας μεραρχίας από τον υπόλοιπο ελληνικό στρατό κατά τη διάρκεια της αποχώρησής του από τα μικρασιατικά εδάφη. Η μεραρχία αυτή έχασε τον προσανατολισμό της και, αντί να κατευθυνθεί προς τη θάλασσα, κατευθύνθηκε προς τα βάθη της Μικράς Ασίας, στην έρημο της Ανατολίας. Επίσης, περιγράφεται η ζωή και οι δυσκολίες που αντιμετώπισαν οι στρατιώτες κατά την περιπλάνησή τους στην έρημο, ενώ περιγράφεται και ο εθισμός του διοικητή στη μορφίνη, ο οποίος, συντετριμμένος από τον χαμό της γυναίκας του, βρίσκει σε αυτήν καταφύγιο. Κατοικία του στρατεύματος θεωρούνταν διάφορα καμιόνια και αυτοσχέδιες σκηνές.
Στο δεύτερο μέρος, που φέρει τίτλο «Η πόλη», οι στρατιώτες φτάνουν σε μια μικρή πόλη της Ανατολίας, στην οποία ο πόλεμος δεν έφτασε ποτέ. Εκεί περιγράφεται η ζωή των Χριστιανών και των Μουσουλμάνων όπως ήταν πριν τη μικρασιατική καταστροφή, δηλαδή πώς οι Μουσουλμάνοι «υπηρετούσαν» τους Έλληνες, ενώ επικεφαλής της πόλης ήταν ο Έλληνας δήμαρχος. Όταν φτάνει το στράτευμα, ο μέραρχος εγκαθίσταται στο δημαρχείο και οι στρατιώτες σε πρόχειρες σκηνές στην πλατεία της πόλης. Επιπλέον, σε αυτό το μέρος περιγράφονται τα προβλήματα και οι περιπέτειες του στρατεύματος, το οποίο ήταν αντιμέτωπο με τις δύσκολες καιρικές συνθήκες του φθινοπώρου του 1922. Αφού οι Έλληνες στρατιώτες επισκεύασαν τον τηλέγραφο, ο οποίος ήταν εκτός λειτουργίας, κατάφεραν να βρουν επιτέλους τον δρόμο προς τη θάλασσα.
Το βιβλίο Ο λαβύρινθος αποτελεί ένα εξαιρετικό ανάγνωσμα, αφού συνδυάζει στοιχεία αλληγορίας με την ελληνική Ιστορία. Η γραφή του δεν παρουσιάζει αναδρομικές αφηγήσεις και η ροή παρουσιάζεται σαν «σενάριο», το οποίο ισορροπεί ανάμεσα στον φαντασιακό και τον πραγματικό κόσμο. Ο συγγραφέας, λοιπόν, με έναν έντεχνο τρόπο παρουσιάζει τη φθορά του πνεύματος και του σώματος εξαιτίας ενός πραγματικού γεγονότος –της Μικρασιατικής Εκστρατείας– αναβαθμίζοντάς τη σε μια τεχνητή ιστορία, η οποία θα μπορούσε να ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα.
