Της Βρισηίδας Τζιόρτζιου,
Η απαρχή της σύγχρονης επιστημονικής φαντασίας όπως την ορίζουμε οι φαν του είδους, αλλά και όπως ορίζεται ιστορικά, εντοπίζεται στον 19ο αιώνα, με την έκδοση, το 1818, του θρυλικού εμβληματικού μυθιστορήματος “Frankenstein – A modern Prometheus” της Mary Shelley. Το έργο αυτό αποτελεί ένα από τα ορόσημα της εποχής, ένα καινούριο κεφαλαίο στην επιστημονική φαντασία και της λογοτεχνίας του φανταστικού με τα στοιχεία της φρίκης και του τρόμου.
Η επιστημονική φαντασία είναι κατηγορία του ευρύτερου μυθοπλαστικού τομέα στην οποία δίνονται μελλοντικές ή εναλλακτικές εξελίξεις στον τομέα της τεχνολογίας, ακόμα και της ευρύτερης κοινωνίας. Χρησιμοποιεί αφηγηματικά μοτίβα όπως το ταξίδι στο χρόνο, η επαφή με εξωγήινους πολιτισμούς, η τεχνητή νοημοσύνη, τα φαινόμενα ψ, τα ρομπότ, οι χαμένοι πολιτισμοί, καθώς και η μελλοντική εξέλιξη του ανθρώπινου είδους αλλά και κατάρρευση πολιτισμών ακόμα και ολόκληρης της ανθρωπότητας.
Αν και το είδος έλαβε το όνομα επιστημονική φαντασία το 1930, ακόμη δεν υπάρχει ένας μοναδικός ορισμός, ο οποίος να έχει γίνει αποδεκτός στον κόσμο της τέχνης και του πολιτισμού. Πολλοί συγγραφείς κατά καιρούς έχουν δώσει τον δικό τους ορισμό για την επιστημονική φαντασία όπως ενδεικτικά ο Τζέιμς Μπλις «μία ιστορία επιστημονικής φαντασίας αποτελεί μία ιστορία δομημένη γύρω από ανθρώπινους χαρακτήρες, με ένα ανθρώπινο σενάριο και μία ανθρώπινη λύση, οι οποίες δεν θα μπορούσαν ποτέ να συμβούν χωρίς το επιστημονικό τους περιεχόμενο». Ο συγγραφέας Ρόμπερτ Χαϊνλάιν όρισε την επιστημονική φαντασία ως «ρεαλιστικό συλλογισμό σχετικό με πιθανά μελλοντικά συμβάντα, στέρεα βασισμένα πάνω στην επαρκή γνώση του πραγματικού κόσμου, του παρελθόντος και του παρόντος, καθώς και σε μία εκτενή κατανόηση της φύσης και της σπουδαιότητας της επιστημονικής μεθόδου». Ο συγγραφέας και εκδότης Χιούγκο Γκέρνσμπακ έγραψε πως επιστημονική φαντασία είναι «ένα ελκυστικό αφήγημα εμπλουτισμένο με επιστημονικά δεδομένα και προφητική ενόραση». Οι ορισμοί αυτοί ποικίλουν άλλα η απαρχή του συγκεκριμένου λογοτεχνικού είδους εντοπίζεται σε μια τεχνολογικά μη αναπτυγμένη εποχή, ενώ ένας από τους βασικούς και πρώτους συγγραφείς του είδους είναι ο Isaac Asimov.
Ο Isaac Asimov ήταν Αμερικανός συγγραφέας και καθηγητής βιοχημείας γνωστός για τη συμβολή του στο είδος της επιστημονικής φαντασίας. Γεννημένος το 1920 στη Ρωσία, μετανάστευσε στις Ηνωμένες Πολιτείες με την οικογένειά του σε νεαρή ηλικία. Με μια παραγωγική καριέρα που εκτείνεται περίπου 50 χρόνια, έγραψε εκατοντάδες βιβλία, συμπεριλαμβανομένων μυθιστορημάτων, διηγημάτων και κείμενα που αφορούν την επιστήμη, τη λογοτεχνία και την ιστορία. Η γραφή του Asimov όχι μόνο διασκέδαζε τους αναγνώστες του, αλλά και τους ενθάρρυνε να εξερευνήσουν τα όρια της επιστημονικής ανακάλυψης και της ανθρώπινης φαντασίας.
Το έργο του “Robbie” είναι ένα διαχρονικό διήγημα επιστημονικής φαντασίας που εξερευνά την ιδιαίτερη σχέση μεταξύ ανθρώπων και ρομπότ σε έναν κόσμο που διαμορφώνεται από τις τεχνολογικές εξελίξεις. Ως μια από τις πρώτες δημοσιευμένες ιστορίες του Asimov, το “Robbie”, παρέχει μια ματιά στις ευφάνταστες και προβληματικές ιδέες του συγγραφέα, ο οποίος εισήγαγε για πρώτη φορά την έννοια της ρομποτικής στη λογοτεχνία και διατύπωσε τους «Τρεις Νόμους της Ρομποτικής», ένα σύνολο ηθικών οδηγιών που διέπουν τη συμπεριφορά των ευφυών μηχανών. Η ικανότητα του να συνδυάζει επιστημονικές έννοιες με συναρπαστικές αφηγήσεις τον κάνει να ξεχωρίζει, καθιστώντας τον γνωστό όνομα ανάμεσα στους λάτρεις της επιστημονικής φαντασίας και των περιστασιακών αναγνωστών.
Η ιστορία εξελίσσεται σε ένα μέλλον που τα ρομπότ έχουν γίνει συνηθισμένοι σύντροφοι για τα παιδιά. Η αφήγηση περιστρέφεται γύρω από ένα νεαρό κορίτσι που ονομάζεται Γκλόρια και τον βαθύ δεσμό της με το ρομπότ, Ρόμπι. Καθώς η ιστορία εξελίσσεται, ο Asimov εμβαθύνει σε θέματα τεχνητής νοημοσύνης, αλληλεπίδρασης ανθρώπου-τεχνολογίας και τη σημασία της αγάπης και της οικογένειας.
Το “Robbie” λειτουργεί ως προπομπός στις μεταγενέστερες ιστορίες ρομπότ του Asimov, θέτοντας τις βάσεις για τις ηθικές εκτιμήσεις που αφορούν την ανθρώπινη αλληλεπίδραση με την τεχνητή νοημοσύνη. Το έργο προβάλλει την ικανότητα του Asimov να εισάγει συναίσθημα και ανθρωπιά στις μηχανές, ένα θέμα που γίνεται επαναλαμβανόμενο μοτίβο στα επόμενα έργα του.
Μέσω του “Robbie” μας καλεί να αμφισβητήσουμε τις υποθέσεις μας σχετικά με τα όρια της τεχνολογίας και την ικανότητα για γνήσια σύνδεση μεταξύ ανθρώπων και ρομπότ. Διερευνά τη δυνατότητα συναισθηματικών συνδέσεων μεταξύ ανθρώπων και μηχανών, αμφισβητώντας την παραδοσιακή αντίληψη ότι τα ρομπότ είναι απλά εργαλεία χωρίς συναισθήματα. Μέσα από την ακλόνητη αφοσίωση και την προστατευτική φύση του Ρόμπι προς την Γκλόρια, ο Asimov εγείρει ερωτήματα που προκαλούν σκέψεις σχετικά με τη συντροφικότητα των ρομπότ.
Η ιστορία διαδραματίζεται σε ένα μέλλον όπου τα ρομπότ έχουν γίνει κομμάτια της καθημερινότητας και μερικοί άνθρωποι εκφράζουν ανησυχίες για τους πιθανούς κινδύνους τους. Ο Asimov αντιμετωπίζει αυτόν τον φόβο τονίζοντας τη θετική επίδραση των ρομπότ δίνοντας έμφαση στις δυνατότητές τους να ενισχύσουν την ανθρώπινη ζωή αντί να την αντικαταστήσουν. Με αυτόν τον τρόπο, αμφισβητεί την ιδέα ότι όλη η τεχνολογική πρόοδος πρέπει να αντιμετωπίζεται με σκεπτικισμό και φόβο, ενθαρρύνοντας τους αναγνώστες.
Η ρομποτική, ο τομέας της τεχνολογίας που περιλαμβάνει τον σχεδιασμό, την ανάπτυξη και την υλοποίηση ρομπότ, έχει αναδειχθεί γρήγορα ως μετασχηματιστική δύναμη στην καθημερινή μας ζωή. Από τα εργοστάσια μέχρι τα νοσοκομεία, από τα σχολεία στα νοικοκυριά, τα ρομπότ έχουν γίνει αναπόσπαστα μέρη διαφόρων βιομηχανιών και τομέων. Όσον αφορά την κατασκευή, τα ρομπότ είναι σαν τους σούπερ σταρ του σόου. Μπορούν να εκτελούν επαναλαμβανόμενες εργασίες με ακρίβεια και ταχύτητα, καθιστώντας τα ανεκτίμητα περιουσιακά στοιχεία σε βιομηχανίες όπως η παραγωγή αυτοκινήτων, τα ηλεκτρονικά, ακόμα και η επεξεργασία τροφίμων. Με ρομποτικούς βραχίονες και αισθητήρες, μπορούν να χειριστούν ευαίσθητα εξαρτήματα, να συναρμολογήσουν πολύπλοκα μηχανήματα και να διασφαλίσουν ότι τα προϊόντα πληρούν τα υψηλότερα πρότυπα ποιότητας. Όταν πρόκειται για λεπτές χειρουργικές επεμβάσεις και ελάχιστα επεμβατικές, τα ρομπότ έχουν γίνει οι ήρωες του ιατρικού κόσμου. Με την ακρίβεια και τη σταθερότητά τους, τα ρομποτικά χειρουργικά συστήματα επιτρέπουν στους χειρουργούς να εκτελούν πολύπλοκες επεμβάσεις με μεγαλύτερη ακρίβεια.
Αυτά τα μηχανήματα αιχμής βελτιώνουν τα αποτελέσματα των ασθενών, ελαχιστοποιούν τον χρόνο ανάρρωσης και ξεπερνούν τα όρια του τι μπορεί να επιτύχει η ιατρική επιστήμη. Οι καινοτομίες στη ρομποτική έχουν, επίσης, ανοίξει τον δρόμο για την τηλεϊατρική και τους ρομποτικούς φροντιστές. Αυτά τα ρομπότ μπορούν να παρακολουθούν εξ αποστάσεως ασθενείς, να παρέχουν υπενθυμίσεις φαρμάκων και ακόμα να προσφέρουν συντροφιά. Γεφυρώνουν το χάσμα μεταξύ των παροχών υγειονομικής περίθαλψης και των ασθενών, εξασφαλίζοντας συνεχή φροντίδα και υποστήριξη. Έτσι, αν ποτέ βρεθείτε να συνομιλείτε με ένα ρομπότ ενώ επισκέπτεστε τον γιατρό, μην ανησυχείτε, απλώς κάνουν τη δουλειά τους!
Βλέπουμε, επομένως, πως εικασίες που κάποτε αποτελούσαν ένα απλό αντικείμενο φαντασίας σήμερα εφαρμόζονται στο μέγιστο βαθμό. Όπως άλλωστε είχε πει και ο συγγραφέας και εκδότης Ντέιμον Νάιτ «επιστημονική φαντασία είναι οτιδήποτε στο οποίο δείχνουμε όταν λέμε επιστημονική φαντασία», υπονοώντας πιθανώς πως ένας πραγματικός ορισμός είναι άχρηστος και αδιάφορος.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
