Του Ναπολέοντα-Σάββα Γρίβα,
Διαφορετικότητα. Μια λέξη, χιλιάδες νοήματα! Η διαφορετικότητα θα μπορούσε να οριστεί ως το μέτρο της απόκλισης που παρουσιάζει κάποιος από την «ιδεατότητα», η οποία δεν είναι άλλη από τα πρότυπα της εκάστοτε κοινωνίας, τα οποία υπερπροβάλλονται χάριν τόσο του διαδικτύου, όσο και των Μ.Μ.Ε. Με την πιο ευρεία έννοια, πέραν της εξωτερικής εμφάνισης, κριτήρια διαφορετικότητας δύναται να αποτελέσουν ο χαρακτήρας ενός ανθρώπου, ο τρόπος ψυχαγωγίας του, τα ενδιαφέροντά του ή ακόμα και οι ιδιαίτερες κλίσεις που μπορεί να έχει. Η διαφορετικότητα στο σύνολο της κοινωνίας είναι δεδομένα αναπόφευκτη, ωστόσο, τι πραγματικά συμβαίνει με την αντιμετώπιση που λαμβάνουν όσοι «διαφέρουν»; Είναι η διαφορετικότητα θεμιτή;
Αδιαμφισβήτητα, η αντιμετώπιση αυτή ποικίλλει και εξαρτάται από πληθώρα παραγόντων, όπως το κοινωνικό περιβάλλον, το πνευματικό επίπεδο, αλλά και τις αρχές και τις αξίες με τις οποίες από μικρή ηλικία έχει κάποιος γαλουχηθεί. Παρ ΄όλα αυτά, η αλήθεια είναι πως στην πλειονότητα των περιπτώσεων παρατηρείται στοχοποίηση των «διαφορετικών» αυτών ατόμων από τμήμα συμπολιτών τους, η οποία εκφράζεται μέσω της περιθωριοποίησής τους ή ακόμα χειρότερα μέσω της άσκησης «bullying» ή οποιουδήποτε άλλου είδους ψυχολογικό πόλεμο. Γιατί, κακά τα ψέματα, όσο κι αν το γνωστό σλόγκαν «Είμαστε όλοι διαφορετικοί, είμαστε όλοι ίσοι» πρεσβεύει τόσο την αποδοχή του διαφορετικού όσο και την ισότητα μεταξύ όλων των ανθρώπων, πάντα το διαφορετικό θα «τιμωρείται». Δυστυχώς, πάντα ο έγχρωμος θα θεωρείται κατώτερος, ο εύσωμος θα αποκαλείται προσβλητικά ως «χοντρός» και ο ταλαντούχος θα περιθωριοποιείται, λόγω ζήλιας, καθώς δεν μπορούν ορισμένοι να «χωνέψουν» πως υπάρχει κάποιος που έχει δεξιότητες, τις οποίες οι ίδιοι δε διαθέτουν. Λένε πως πάντα πρέπει να κοιτάμε το καλύτερο και ποτέ το χειρότερο, όμως κάτι ανάλογο δεν φαίνεται να ισχύει για αρκετά άτομα. Κι’ αυτό, γιατί επιδιώκουν συναναστροφές με ανθρώπους χαμηλότερου του δικού τους επιπέδου, δημιουργώντας ένα περιβάλλον ευνοϊκό για τους ίδιους, αφού θα νιώθουν ως αντικείμενο θαυμασμού και όχι υποδεέστεροι, όπως θα συνέβαινε σε αρκετές άλλες περιπτώσεις. Για παράδειγμα, κάποιος που αισθάνεται μειονεκτικά για τον μισθό που λαμβάνει μηνιαίως, ενδέχεται να προβεί στην ανάπτυξη πιο στενών κοινωνικών σχέσεων με συμπολίτες του, των οποίων οι οικονομικές απολαβές είναι πολύ χαμηλές.
Η δραματικά αυξημένη περιθωριοποίηση και στηλίτευση του διαφορετικού, στις μέρες μας, έχει οδηγήσει στην έξαρση του φαινομένου της μαζοποίησης, η οποία κυρίως πλήττει τη νεολαία. Σε μια προσπάθεια κοινωνικοποίησης και ένταξης σε μια παρέα οι περισσότεροι, συχνά, έρχονται αντιμέτωποι με το δίλημμα του κατά πόσο προτίθενται για τις ανάγκες της «παρέας» να υιοθετήσουν το lifestyle, όπου η συντριπτική πλειοψηφία των νέων ακολουθεί. «In» θεωρείται η μέθη, η διαρκής χρήση υβριστικού λεξιλογίου και η συχνή επίσκεψη σε κέντρα νυχτερινής διασκέδασης, ενώ ακολουθούν οι πολύ συγκεκριμένες μουσικές επιλογές και η απόκτηση ενός μυώδους, σύμφωνα με τα πρότυπα, σώματος. Εξυπακούεται πως όλες αυτές οι δραστηριότητες δεν συνάδουν με τα ενδιαφέροντα αρκετών. Εντούτοις, για να είναι αποδεκτοί από τον κοινωνικό τους περίγυρο τα ενστερνίζονται, αλλοτριώνοντας ουσιαστικά την προσωπικότητά τους και αλλοιώνοντας την ιδιαιτερότητα που αυτή φέρει. Στην αντίθετη περίπτωση, κινδυνεύουν να στιγματιστούν με τη ρετσινιά του «ξενέρωτου», κάτι που δικαιολογεί και τη συγκαταβατική στάση που αναγκάζονται να τηρήσουν, γιατί, όπως λένε «καλύτερα να σου βγει το μάτι, παρά το όνομα». Καθ’ αυτόν τον τρόπο, για όσους δεν ακολουθούν το «ρεύμα», το φάσμα της απομόνωσης φαντάζει ορατό και ο εφιάλτης της μοναξιάς είναι θέμα χρόνου να κάνει την εμφάνισή του.
Θέλει πραγματικά μεγάλο ψυχικό σθένος για να απαρνηθεί κάποιος γεγονότα και καταστάσεις που δεν συνάδουν με την προσωπικότητά του, πληρώνοντας ως τίμημα μια περιορισμένη κοινωνική ζωή, η οποία ενδεχομένως, υπό συνθήκες, να εξελιχθεί και σε μοναχικότητα. Η δυσκολία βίωσης αυτής της κατάστασης έγκειται στο γεγονός πως ως άνθρωποι, που από τη φύση μας είμαστε κοινωνικά όντα, δυσκολευόμαστε να συνειδητοποιήσουμε πως είναι προτιμητέο να είμαστε μόνοι από το να ανήκουμε σε ένα σύνολο στο οποίο είτε να νιώθουμε σαν ξένο σώμα, ή ακόμη χειρότερα να αισθανόμαστε πως δεν μας αποδέχονται. Από ψυχολογικής απόψεως, δύναται να αποτελέσει μια αρκετά ψυχοφθόρα κατάσταση για το άτομο, η οποία μπορεί να αποβεί πολύ επιζήμια, αν δεν τη διαχειριστεί καταλλήλως. Ο τρόπος διαχείρισης διαφέρει για τον καθένα, αλλά είναι βέβαιο ότι οι δυσκολίες θα συμβάλουν στη διαμόρφωση ενός πιο δυνατού χαρακτήρα, αλλά και στην εύρεση καινούργιων ενδιαφερόντων για να αξιοποιεί δημιουργικά τον ελεύθερό του χρόνο, συντελώντας στην προσωπική του εξέλιξη.
Αντ΄αυτού, όμως, προτιμάμε τον εύκολο δρόμο, δηλαδή, να είμαστε μέλη μιας παρέας που δεν μας εκφράζει και δεν έχουμε συνάψει ουσιαστικές σχέσεις για να μην νιώθουμε μόνοι. Τότε είναι, όμως, που το μυαλό «θολώνει», η καθαρή σκέψη εκλείπει, απόρροια του οποίου αποτελούν οι διαδοχικά λανθασμένες επιλογές. Η απαισιοδοξία που μας κυριεύει, μας οδηγεί σε λανθασμένες υπεργενικεύσεις, οι οποίες συντελούν τα μέγιστα στη διαμόρφωση της βιαστικής και μη ορθής πεποίθησης πως οι απαρνητές της «φτηνής» και καθοδηγούμενης διασκέδασης απουσιάζουν από την κοινωνία του σήμερα. Και πράγματι! Οι περισσότεροι είναι τόσο απογοητευμένοι από τις τραυματικές εμπειρίες που έχουν βιώσει, με αποτέλεσμα να «κλείνονται» στον εαυτό τους, χωρίς να καταβάλουν, παράλληλα, την απαιτούμενη προσπάθεια να βρουν «όμοιούς» τους. Το αποτέλεσμα; Προδιαγεγραμμένο… Αυτοί που τα εσωτερικεύουν όλα αυτά βλάπτουν τη ψυχική τους υγεία, ενώ ο αγώνας των υπόλοιπων στη δύσκολη προσπάθεια εύρεσης του αυθεντικού και του αληθινού στέφεται, συνήθως, με αποτυχία…
Ο αγώνας που οι «διαφορετικοί» καλούμαστε να δώσουμε είναι μακρύς και δύσκολος. Η ιδιαιτερότητα της εκάστοτε προσωπικότητας πάντα θα επαινείται στα οικογενειακά τραπέζια, όχι όμως και έξω στην κοινωνία. Εκεί ο διαφορετικός αποτελεί την ατέλεια στην πλήρως μαζοποιημένη κοινωνία και ενδεχομένως να απειλεί και την εξιδανικευμένη εικόνα της! Όμως, να θυμάστε, πως όσα δεν φτάνει η αλεπού, τα κάνει κρεμαστάρια, γι’ αυτό και όσοι έχετε βιώσει είτε την απόρριψη είτε έχετε δεχθεί bullying, σκεφτείτε πως ίσως έχετε αρετές, που σας προσδίδουν στιλ και μοναδικότητα. Με άλλα λόγια, να είστε ευγνώμονες που διαφέρετε και διαφυλάσσετε την ιδιαιτερότητα της προσωπικότητά σας, διάγοντας τη ζωή που σας χαροποιεί και όχι αυτή που σας υπαγορεύεται. Και σε τελική ανάλυση, αν πιστεύετε πως το γεγονός ότι δεν έχετε πολλούς φίλους οφείλεται στην αποχή σας από τη μάζα κάνετε σημαντικό λάθος! Σας καλώ, λοιπόν, να αναρωτηθείτε πόσους αληθινούς φίλους έχουν οι «άλλοι» και πόσο πραγματικά ευτυχισμένοι είναι που ακολουθούν τη μάζα. Τα συμπεράσματα δικά σας! Έχει ο καιρός γυρίσματα…
