Της Μαριτίνας Χτενά,
Η πλειονότητα των ερευνών δείχνει ότι το άγχος δύναται να είναι ένας παράγοντας που μπορεί να επηρεάσει τα μαθηματικά της σύλληψης. Είναι απαραίτητο να κατανοήσουμε τον λόγο για τον οποίο η μελέτη του στρες είναι δύσκολη. Αρχικά, υπάρχει μια ποικιλία διαφορετικών τύπων στρες και υπάρχουν διάφοροι τρόποι με τους οποίους θα μπορούσαν να σχετίζονται με τη γονιμότητα και πώς θα μπορούσαν να την επηρεάζουν. Ονομαστικά οι τύποι του στρες είναι οι εξής:
- Παιδικό στρες
- Βραχυπρόθεσμο
- Μακροπρόθεσμο
- «Καλό» στρες
Όταν μελετάμε, λοιπόν, το στρες, θα πρέπει να γνωρίζουμε το είδος του, αλλά και την «ποσότητά» του. Υπάρχουν δύο βασικοί τρόποι με τους οποίους υπολογίζουμε τα επίπεδα του στρες:
- Μετρώντας χημικές ουσίες που συνδέονται με το στρες στο σάλιο ή στο αίμα
- Χρησιμοποιώντας ψυχολογικά εργαλεία μέτρησης του στρες
Παράλληλα, το άγχος που χαρακτηρίζεται επιβλαβές για τη γονιμότητα θα μπορούσε να συμβεί στην αρχή ενός κύκλου περιόδου, στη μέση ή πριν την ωορρηξία. Άρα, όλες οι χρονικές αυτές περίοδοι έχουν τη δυνατότητα να επηρεάσουν τα αποτελέσματα της κύησης.
Μέσα Από Τα Μάτια Ενός Βιολόγου
Όλα ξεκινούν στον άξονα υποθαλάμου-υπόφυσης-επινεφριδίων (άξονας HPA). Τη στιγμή που αγχωνόμαστε, ο υποθάλαμος αδένας στον εγκέφαλό μας στέλνει σήμα στην υπόφυση, το οποίο δείχνει ότι το σώμα μας βρίσκεται υπό πίεση και καλεί βοήθεια. Η υπόφυση ως απάντηση στέλνει το δικό της σήμα στα επινεφρίδια, ώστε να απελευθερώσουν μια από τις ορμόνες του στρες, την κορτιζόλη. Σε περιπτώσεις που αυτή βρίσκεται σε φυσιολογικά επίπεδα, έχει θετική επίδραση στον οργανισμό μας. Ωστόσο, όταν το σώμα μας πλημμυρίσει με κορτιζόλη για μεγάλο χρονικό διάστημα, τότε μπορεί να βλάψει την υγεία μας.
Από την άλλη πλευρά, σημαντική παρατήρηση είναι ότι ο υποθάλαμος και η υπόφυση δεν ελέγχουν μόνο την έκκριση της κορτιζόλης, αλλά ρυθμίζουν και τα σήματα των αναπαραγωγικών ορμονών. Ο υποθάλαμος ευθύνεται για την απελευθέρωση της γοναδοτροπίνης (GnRH). Η GnRH ως σήμα οδηγεί την υπόφυση στην έκκριση της ωοθυλάκιοτρόπου ορμόνης (FSH), η οποία είναι υπεύθυνη για την ανάπτυξη ωαρίων στις γυναίκες, και της ωρχινοτρόπου ορμόνης (LH), που είναι υπεύθυνη για την ανάπτυξη του σπέρματος στους άνδρες. Το τελικό ερώτημα, λοιπόν, είναι το εξής: εάν ο άξονας HPA είναι απασχολημένος να αντιμετωπίζει το στρες, θα μπορούσε αυτό να επηρεάσει τον τρόπο που ρυθμίζονται οι αναπαραγωγικές ορμόνες;
Μελέτες Σχέσης Στρες Και Γονιμότητας
Οι μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί μέχρι τώρα δεν έχουν οδηγήσει σε ένα ασφαλές συμπέρασμα, αλλά μόνο σε πιθανές σχέσεις που μπορεί να έχει το στρες με τη γονιμότητα. Μια από τις πιο γνωστές μελέτες διεξήχθη στο Ηνωμένο Βασίλειο και περιελάβανε 250 γυναίκες, οι οποίες προσπαθούσαν να συλλάβουν φυσικά σε διάστημα έξι κύκλων. Την έκτη μέρα κάθε κύκλου, επιστήμονες συνέλεγαν δείγματα σάλιου για να ελέγξουν τα επίπεδα της α-αμυλάσης και της κορτιζόλης, δύο ορμόνες του στρες. Ταυτόχρονα, παρακολουθούσαν με οθόνες ωορρηξίας τον κύκλο κάθε γυναίκας, ώστε να γνωρίζουν τις πιο γόνιμες μέρες τους. Τα αποτελέσματα, όμως, ήταν ασαφή. Διαπιστώθηκε ότι οι γυναίκες με υψηλότερη α-αμυλάση χρειάστηκαν περισσότερο χρόνο για να μείνουν έγκυος, σε σύγκριση με αυτές που είχαν χαμηλότερη ποσότητα. Αντίθετα, η ίδια μελέτη απέδειξε ότι οι γυναίκες με υψηλά επίπεδα κορτιζόλης τείνουν να μείνουν πιο γρήγορα έγκυος σε σχέση με εκείνες που είχαν χαμηλότερα επίπεδα.
Παρόλα αυτά, είναι σαφές ότι το ακραίο στρες μπορεί να επηρεάσει τη γονιμότητα βραχυπρόθεσμα. Το πιο κοινό παράδειγμα είναι αυτό της ακανόνιστης εμμήνου ρύσης κατά τη διάρκεια μιας πολλή αγχωτικής περιόδου. Όταν το άγχος σταματήσει να υπάρχει, ο κύκλος επιστρέφει ξανά στα φυσιολογικά του χρονικά πλαίσια.
Ανδρική Γονιμότητα
Εκτός από τη γυναικεία γονιμότητα, το στρες μπορεί να επηρεάσει και την ανδρική γονιμότητα. Το ψυχολογικό στρες έχει τη δυνατότητα να μειώσει τη συγκέντρωση και την κίνηση του σπέρματος όσο και το ποσοστό των σπερματοζωαρίων φυσιολογικού σχήματος. Ακόμα, μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι η έκθεση του οργανισμού σε καταστάσεις υψηλού στρες οδηγεί σε πτώση των επιπέδων τεστοστερόνης.
Συμπεριφορές Που Οδηγούν Σε Στειρότητα
Το άγχος ως μια διαταραχή της ομοιόστασης του οργανισμού ίσως να μην μπορεί να οδηγήσει σε στειρότητα, μπορούν, όμως, να επηρεάσουν τον τρόπο σύλληψης οι συνήθειες και ο τρόπος ζωής που το συνοδεύουν. Πιο αναλυτικά, το στρες ωθεί τους ανθρώπους στην υιοθέτηση ανθυγιεινών συμπεριφορών που έχουν αποδειχθεί ότι επιδρούν αρνητικά στην γονιμότητα. Οι συμπεριφορές αυτές είναι:
- Δεν κοιμάστε αρκετά ή κοιμάστε πάρα πολύ
- Δυσκολεύεστε να υιοθετήσετε υγιεινές διατροφικές συνήθειες
- Δεν αθλείστε ή αθλείστε σε υπερβολικό βαθμό
- Καπνίζετε
- Καταναλώνετε πάρα πολύ καφεΐνη
- Μειώνεται η σεξουαλική σας διάθεση
Πρακτικές Χαλάρωσης Και Αντιμετώπιση Του Στρες
Ο οργανισμός μας έχει δύο τύπους αντιδράσεων σε ερεθίσματα του περιβάλλοντος: Πάλη ή φυγή και χαλάρωση. Ουσιαστικά, πάλη ή φυγή είναι η αντίδραση του σώματός μας όταν αντιλαμβάνεται ότι βρίσκεται σε κίνδυνο. Αυτή είναι η ίδια βιολογική αντίδραση που βιώνετε όταν είστε αγχωμένοι. Από την άλλη, η αντίδραση της χαλάρωσης είναι όταν το σώμα μας ξεκουράζεται. Οι τεχνικές που μπορούν να σας βοηθήσουν να αντιμετωπίσετε οποιοδήποτε άγχος, όπως αυτό της στειρότητας, είναι ο διαλογισμός και η απεικόνιση, η βαθιά αναπνοή και η προοδευτική χαλάρωση των μυών. Αυτές οι τεχνικές στοχεύουν στην αποβολή του άγχους τόσο από το σώμα όσο και από την ψυχή. Με άλλα λόγια, έτσι χαλαρώνει ο οργανισμός και σταματάει να «σαμποτάρει» τον ίδιο του τον εαυτό, ενώ νιώθετε πιο σίγουροι και γεμάτοι αυτοπεποίθηση.
Συμπερασματικά, η αλήθεια είναι ότι το άγχος επεκτείνει τον χρόνο μέχρι την εγκυμοσύνη και αυτός ο χρόνος συνήθως δεν ξεπερνά μια περίοδο εβδομάδων ή το πολύ μηνών. Ωστόσο, αυτό δεν είναι αρκετό για να προκαλέσει στειρότητα, η οποία ορίζεται ως αδυναμία σύλληψης μετά από έναν χρόνο προσπάθειας. Το σώμα μας είναι έξυπνο και γνωρίζει ότι οι περίοδοι στρες δεν είναι καλές στιγμές για να μείνετε έγκυος. Πάρτε, λοιπόν, μια βαθιά ανάσα και έχετε υπομονή. Κάντε πράγματα που σας ευχαριστούν και αφήστε το σώμα σας να χαρεί τον παράδεισο της χαλάρωσης. Προσπαθήστε να μην πιέζεστε και αφήστε τα πράγματα να συμβούν από μόνα τους. Άλλωστε, όπως λέει και η παροιμία «΄Όποιος βιάζεται, σκοντάφτει…».
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- The research on stress and infertility, verywellfamily.com. Διαθέσιμο εδώ
- 7 stress-related factors that can make it harder to get pregnant, verywellfamily.com. Διαθέσιμο εδώ
- How stress can hurt your chances of having a baby, webmd.com. Διαθέσιμο εδώ
- Infertility and stress, mayoclinichealthsystem.org. Διαθέσιμο εδώ
