Του Γρηγόρη Χατζή,
Η μάχη της Ραβέννας, που διεξήχθη στις 11 Απριλίου 1512, ήταν στρατιωτική σύρραξη που πραγματοποιήθηκε κατά τη διάρκεια των Ιταλικών Πολέμων, μιας σειράς συγκρούσεων που διήρκησαν αρκετές δεκαετίες και στις οποίες συμμετείχαν μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις. Η συγκεκριμένη μάχη, η οποία έλαβε χώρα στην καρδιά της Ιταλίας, αποτέλεσε ένα κρίσιμο σημείο καμπής στον αγώνα για την κυριαρχία στην ιταλική χερσόνησο. Στη μάχη της Ραβέννας συγκρούστηκαν δύο πανίσχυρες δυνάμεις, το Βασίλειο της Γαλλίας και η συμμαχία των Παπικών Κρατών, η κάθε μια εκ των οποίων διεκδικούσε τον έλεγχο της περιοχής.
Οι Ιταλικοί Πόλεμοι ήταν μια σειρά συγκρούσεων που προέκυψαν από την επιθυμία διαφόρων ευρωπαϊκών δυνάμεων να επιβάλουν την κυριαρχία τους στην ιταλική χερσόνησο. Η Ιταλία, κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ήταν διαιρεμένη σε ένα συνονθύλευμα πόλεων-κρατών, πριγκιπάτων και εδαφών, καθένα από τα οποία διοικούνταν από διαφορετικούς υπευθύνους, συμπεριλαμβανομένων των Παπικών Κρατών, του Βασιλείου της Νάπολης και του Δουκάτου του Μιλάνου. Αυτή η διαίρεση δημιούργησε πρόσφορο έδαφος για ξένες επεμβάσεις, καθώς ισχυρά ευρωπαϊκά κράτη προσπαθούσαν να εκμεταλλευτούν την αστάθεια για δικό τους όφελος.
Βασικός διεκδικητής των ιταλικών εδαφών ήταν το Βασίλειο της Γαλλίας, που υπό την ηγεσία του βασιλιά Λουδοβίκου ΙΒ´, προσπάθησε να επεκτείνει την επιρροή του στην Ιταλία. Ο Λουδοβίκος διεκδικούσε το Βασίλειο της Νάπολης και είχε ήδη σημειώσει σημαντικές κατακτήσεις στην ιταλική χερσόνησο. Για να εξασφαλίσει τον έλεγχό του, αναζήτησε συμμαχίες με διάφορα ιταλικά κράτη, και μια τέτοια συμμαχία ήταν με τη Βενετία.
Από την άλλη πλευρά, ο Πάπας Ιούλιος Β΄, ένας φιλόδοξος και έξυπνος άρχοντας, είδε την αυξανόμενη γαλλική παρουσία στην Ιταλία ως απειλή για τα Παπικά Κράτη. Έτσι, πρωτοστάτησε στη δημιουργία της Ιεράς Συμμαχίας, ενός συνασπισμού που περιλάμβανε τα Παπικά Κράτη, την Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, την Ισπανία και την Ελβετική Συνομοσπονδία. Πρωταρχικός στόχος της συμμαχίας αυτής ήταν να αντιμετωπίσει τη γαλλική επέκταση και να αποκαταστήσει την ισορροπία δυνάμεων στην περιοχή.
Τους πρώτους μήνες του 1512, οι γαλλικές δυνάμεις υπό τη διοίκηση του Gaston de Foix, δούκα του Nemours, βάδισαν προς τη Ραβέννα. Στόχος τους ήταν να αντιμετωπίσουν το στρατό της Ιεράς Συμμαχίας, που τότε βρισκόταν υπό την ηγεσία του Francesco Maria I della Rovere, δούκα του Urbino. Η πόλη της Ραβέννας βρισκόταν σε στρατηγική θέση, γεγονός που την καθιστούσε το «μήλον της έριδος» και για τις δύο πλευρές. Αποτελούσε την πύλη προς τα Παπικά Κράτη και ήταν το κλειδί για τον έλεγχο του ανεφοδιασμού στην περιοχή.
Ο στρατός της Ιεράς Συμμαχίας αποτελούμενος από Ελβετούς μισθοφόρους, ισπανικό πεζικό και ένα μικρό αριθμό Βενετών, είχε σταθμεύσει στη Ραβέννα αλλά και γύρω από αυτήν για να υπερασπιστεί τη γαλλική προέλαση. Το σκηνικό ήταν έτοιμο για μια σύγκρουση άνευ προηγουμένου.
Στις 11 Απριλίου 1512, ξεκινά η μάχη της Ραβέννας. Ο Gaston de Foix, γνωστός για τη στρατηγική του οξυδέρκεια και την τόλμη του, προέβη σε μια τολμηρή κίνηση που έμελλε να καθορίσει τη μάχη. Ηγήθηκε μιας επίθεσης του ιππικού του, η οποία διέσχισε τις αμυντικές γραμμές της Ιεράς Συμμαχίας και την αιφνιδίασε δημιουργώντας ρήγμα στον σχηματισμό της.
Οι Ελβετοί μισθοφόροι της Συμμαχίας, φημισμένοι για την πειθαρχία και τη μαχητική τους ικανότητα, προέβαλαν σθεναρή άμυνα, αλλά σταδιακά εξουδετερώθηκαν. Ακόμη, ο Francesco Maria I della Rovere, τραυματίστηκε σοβαρά, αποδυναμώνοντας περαιτέρω τη διοικητική τους δομή.
Καθώς η μάχη μαινόταν, οι Γάλλοι, με το ανώτερο ιππικό και πυροβολικό τους, συνέχισαν να ασκούν πίεση στην Ιερά Συμμαχία. Παρά τη σθεναρή αντίστασή τους, οι ελβετικές και ισπανικές δυνάμεις βρέθηκαν σε μειονεκτική θέση μπροστά στην ανελέητη γαλλική επίθεση. Η μάχη έληξε με μια αποφασιστική νίκη για το Βασίλειο της Γαλλίας. Συνολικά, οι νικητές αποτελούνταν από 21.000 στρατιώτες και μέτρησαν περίπου 3.500 νεκρούς, ενώ η Ιερή Συμμαχία απαριθμούσε συνολικά 16.000 άνδρες, εκ των οποίων οι 9.000 έπεσαν μαχόμενοι.
Η μάχη της Ραβέννας είχε εκτεταμένες συνέπειες στην γενικότερη διαμόρφωση του τοπίου στην Ευρώπη κατά τον 16ο αιώνα. Αρχικά, η νίκη στη Ραβέννα εδραίωσε περαιτέρω τον γαλλικό έλεγχο στην ιταλική χερσόνησο. Ακόμη, η ήττα των Ελβετών μισθοφόρων, οι οποίοι θεωρούνταν ανίκητοι επέφερε σημαντικό πλήγμα στη φήμη τους ως κατεξοχήν πολεμικής δύναμης. Η απώλεια του κύρους αυτού σηματοδότησε ένα σημείο καμπής στην ιστορία τους. Φυσικά, η ήττα της Ιεράς Συμμαχίας είχε συνέπειες και για τα υπόλοιπα κράτη μέλη της. Τα Παπικά Κράτη, με επικεφαλής τον Πάπα Ιούλιο Β´, έπρεπε να διαχειριστούν μια λεπτή ισορροπία ισχύος στην περιοχή καθώς η Βενετία θα αναζητούσε τελικά μια ξεχωριστή ειρήνη με τη Γαλλία, εγκαταλείποντας τη Συμμαχία.
Συμπερασματικά, η μάχη της Ραβέννας το 1512 αποτέλεσε μία κομβική στιγμή στην ταραχώδη ιστορία των Ιταλικών Πολέμων. Η σύγκρουση μεταξύ του Βασιλείου της Γαλλίας και της Ιεράς Συμμαχίας, με επικεφαλής τα Παπικά Κράτη, ανέδειξε την πολυπλοκότητα των συμμαχιών, αλλά και των αγώνων εξουσίας. Μολονότι η μάχη κατέληξε σε μια αποφασιστική γαλλική νίκη, δεν έφερε διαρκή σταθερότητα στην Ιταλία και ο αγώνας για την κυριαρχία στην περιοχή θα συνεχιζόταν για πολλά χρόνια. Σίγουρα πάντως, η μάχη αυτή αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα για το διαρκώς μεταβαλλόμενο τοπίο της εξουσίας στην Ιταλία της Αναγέννησης, όπου οι φιλοδοξίες και η αντιπαλότητα των μεγάλων δυνάμεων της εποχής γεννούσαν συχνά συγκρούσεις ιστορικής σημασίας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Battle of Ravenna – Italian history [1512], britannica.com, Διαθέσιμο εδώ
- Battle of Ravenna, 11 April 1512, historyofwar.org, Διαθέσιμο εδώ
