Της Κωνσταντίνας Λάμπου,
Όταν αναφερόμαστε στη σύσταση ή ίδρυση της ανώνυμης εταιρείας (ΑΕ), τότε εννοούμε πως σχηματίζεται ένα νέο νομικό πρόσωπο, ένα υποκείμενο δικαίου, σύμφωνα με τις διατάξεις του νόμου. Για να συσταθεί ,όμως, ανώνυμη εταιρεία, απαιτούνται ορισμένες προϋποθέσεις.
Αρχικά, κάποιες προϋποθέσεις στηρίζονται στην ιδρυτική πράξη, αλλά και στη σύνταξη του καταστατικού, συμβάσεως και κατά κανόνα εταιρικής. Στη διάκριση ανάμεσα σε απλή σύμβαση και σε εταιρική, δε δίνεται ιδιαίτερη νομική σημασία, από την πλευρά της θεωρίας τουλάχιστον. Ως ιδρυτική ή συστατική πράξη, ορίζεται η πράξη, η οποία περιλαμβάνει τις δηλώσεις βουλήσεως που εκφράζονται από τους ιδρυτές της δικαιοπραξίας που αφορά τη σύσταση της εταιρικής σχέσεως. Αν έχουμε ίδρυση μονοπρόσωπης ανώνυμης εταιρίας, υπάρχει περίπτωση, να υπάρχει περιεχόμενη στην πράξη η δήλωση ενός μόνο ιδρυτή. Σίγουρο είναι, πως ,αν μια εταιρία είναι πολυπρόσωπη, μπορεί να καταστεί μονοπρόσωπη, αν υπάρχει συγκέντρωση όλων των μετοχών της σε ένα μόνο πρόσωπο.
Η ιδρυτική πράξη, όμως, δεν είναι μόνη της, αλλά συνοδεύεται κατά το νόμο από το καταστατικό. Το συγκεκριμένο έγγραφο περιλαμβάνει όλους τους γενικούς όρους που αφορούν στη λειτουργία της εταιρείας, οι οποίοι δεσμεύουν τόσο σε παροντικό, όσο και σε μελλοντικό επίπεδο τους μετόχους, αλλά και τα όργανα της εταιρίας. Είναι υποχρεωτικό να περιλαμβάνονται σε αυτό τα ελάχιστα στοιχεία που προβλέπονται στο νόμο. Ωστόσο, διαφαίνεται πως η διάκριση δεν είναι τόσο νομική, αλλά τυπική και τεχνική. Σχετικά με την ιδρυτική πράξη και το καταστατικό, πρέπει να αναφερθεί πως ταυτίζονται νομικά, υποχρεωτικά, και έτσι συναποτελούν την εταιρική σύμβαση ή την μονομερή ιδρυτική δικαιοπραξία σε σύσταση μονοπρόσωπης ανώνυμης εταιρείας.
Μια ακόμη προϋπόθεση, στην οποία βασίζεται η ίδρυση της ανώνυμης εταιρίας, είναι η ανάληψη των μετοχών. Σε αυτό το στάδιο, οι ήδη μέτοχοι αναλαμβάνουν την υποχρέωση να εισφέρει ο καθένας ένα τμήμα από το κεφάλαιο, για το οποίο υπάρχει πρόβλεψη στο καταστατικό. Εδώ να αναφερθεί πως το τμήμα του κεφαλαίου αντιστοιχεί στην ονομαστική αξία των μετοχών, τις οποίες λαμβάνει ο κάθε μέτοχος. Υπάρχει επιπλέον πρόβλεψη και για την περίπτωση της κάλυψης του μετοχικού κεφαλαίου. Από την παραπάνω έννοια, γίνεται κατανοητό πως δεν είναι ασήμαντο περιεχόμενο της εταιρικής σύμβασης, αφού χωρίς να υπάρχει τέτοιο περιεχόμενο δε γίνεται να καταρτιστεί εταιρική σύμβαση.
Στο σημείο αυτό, πρέπει να διευκρινιστεί ότι το να αναλαμβάνει κανείς μετοχές με την ιδιότητα της ανάληψης υποχρέωσης εισφοράς και με την προϋπόθεση πως πραγματοποιείται από τους ιδρυτές, επέρχεται ολοκλήρωση της εταιρικής σύμβασης, στη διάρκεια του μοναδικού σταδίου της κατάρτισής της. Αντιθέτως, αν τρίτοι αναλαμβάνουν μετοχές, το συγκεκριμένο στάδιο ακολουθεί μετά το αρχικό στάδιο κατάρτισης της σύμβασης, η οποία εν τέλει ολοκληρώνεται στον μεταγενέστερο χρόνο της ανάληψης και της τελευταίας μετοχής. Κατά αυτό τον τρόπο, χρειάζεται εδώ μια διάκριση του συγκεκριμένου διαδικαστικού σταδίου ίδρυσης μιας ανώνυμης εταιρείας.
Πέρα, όμως, από αυτά, για να συσταθεί μια ανώνυμη εταιρεία, είναι υποχρεωτικό να υπάρχει έγκριση της σύστασής της από το Υπουργείο Οικονομίας και Ανάπτυξης, αλλά μόνο όταν το ορίζει ο νόμος, έχοντας πρώτα ελεγχθεί η νομιμότητα των σχετικών εγγράφων και πράξεων. Όπως έχει αναφερθεί και παραπάνω, αφορά κατηγορίες «εταιρειών δημοσίου συμφέροντος», ανώνυμες εταιρίες, εταιρίες οι οποίες λειτουργούν, ύστερα από άδεια από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς και διασυνοριακές συγχωνεύσεις.
Υπάρχει επιπλέον απαίτηση, προκειμένου να εγκριθεί η σύσταση και η άδεια λειτουργίας της ανώνυμης εταιρίας με μεγάλη κοινωνική σημασία, να υπάρχει έγκριση και από άλλη ειδικότερη διοικητική αρχή. Επίσης, κατά το νόμο 4442/2016, αν η ανώνυμη εταιρία, θέλει να ασκήσει κάποιες οικονομικές δραστηριότητες που αφορούν το κοινωνικό σύνολο ή το περιβάλλον, πρέπει και εδώ να υπάρχει σχετική έγκριση. Στο σημείο αυτό, μπορούμε να προσθέσουμε δύο ακόμη όρους που χρειάζονται, για να συσταθεί η ανώνυμη εταιρία. Ο πρώτος είναι η εκπλήρωση των νόμιμων οικονομικών υποχρεώσεων ίδρυσης και ο επόμενος η τήρηση της δημοσιότητας, για την οποία υπάρχει πρόβλεψη στο νόμο.
Ως κατακλείδα θα μπορούσαν να αναφερθούν κάποια ακόμη θέματα που αναφέρονται στην ελαττωματική ίδρυση της ανώνυμης εταιρίας: α) το θέμα της ελαττωματικής ίδρυσης, β) το θέμα της εταιρίας υπό ίδρυση, γ) η εγκατάσταση αλλοδαπής ανώνυμης εταιρίας και δ) η μετατροπή άλλων εταιρειών σε ΑΕ.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Ψυχομάνης Δ. Σπυρίδων, Δίκαιο Εμπορικών Εταιριών, δ΄ έκδοση, Εκδόσεις Σάκκουλα, Αθήνα-Θεσσαλονίκη, 2020
