Της Μαρίας Πολίτου,
Ο αρχαίος ελληνισμός και η μεσαιωνική ελληνικότητα αποτελούν κομμάτι του βυζαντινού πολιτισμού σύμφωνα με τους Βυζαντινούς. Κατά την περίοδο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, η ελληνοβυζαντινή ιδεολογία αναπτύχθηκε περαιτέρω, συνδυάζοντας τη χριστιανική πίστη με την ελληνική φιλοσοφία, τη λογοτεχνία και την τέχνη. Εξέφρασε τις πεποιθήσεις και την ταυτότητα της βυζαντινής κοινωνίας, περιλαμβάνοντας θέματα όπως η ορθοδοξία, η αυτοκρατορία και η πολιτισμική κληρονομιά.
Οι Βυζαντινοί διανοούμενοι ήταν προσκολλημένοι στην αρχαία παιδεία και ο βυζαντινός λαός κυρίως στην ορθόδοξη παράδοση. Αυτός ο συνδυασμός θα προσπαθήσει να σώσει τους ορθόδοξους Έλληνες που βρίσκονταν στο Βυζάντιο την περίοδο εκείνη και να τους επηρεάσει προκειμένου να αναπτύξουν τον πολιτισμό τους.
Η ελληνική παράδοση αποτέλεσε ένα σημαντικό συστατικό στην ανάπτυξη της βυζαντινής ιδεολογίας. Στο πλαίσιο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, η ελληνική παράδοση προσαρμόστηκε και συνδυάστηκε με τη χριστιανική πίστη και τη βυζαντινή πολιτισμική κληρονομιά. Οι αρχαίοι Έλληνες είχαν σημαντική επιρροή στη θεωρητική σκέψη, τη φιλοσοφία, τη λογοτεχνία και την τέχνη. Αυτές οι ελληνικές παραδόσεις διατηρήθηκαν και εκδηλώθηκαν στον βυζαντινό πολιτισμό. Η γραπτή παράδοση των αρχαίων Ελλήνων, όπως τα έργα των φιλοσόφων, των ποιητών και των ιστορικών, συνέβαλε στη διαμόρφωση της βυζαντινής παιδείας και στην ανάπτυξη των νέων ιδεών. Συνεπώς, η ελληνική παράδοση αποτέλεσε τη βάση επάνω στην οποία χτίστηκε η ελληνοβυζαντινή ιδεολογία, συνδυάζοντας την αρχαία ελληνική σοφία με τις χριστιανικές πεποιθήσεις και τη βυζαντινή πνευματικότητα.
Η διαμόρφωση του βυζαντινού πατριωτισμού φαίνεται να υπήρχε πριν τον 11ο αιώνα. Ανέπτυξαν το στοιχείο της ελληνικότητας σε συνδυασμό με το στοιχείο του ορθόδοξου χριστιανισμού, το οποίο φαίνεται σαν έργο των διανοούμενων της πρωτεύουσας, των ιερωμένων και των λαϊκών. Ο βυζαντινός πατριωτισμός υπήρξε δημιούργημα διανοητικό και Κωνσταντινουπολίτικο.
Στην απαρχή της ελληνοβυζαντινής ιδεολογίας, η πρωτεύουσα του Βυζαντίου ήταν η πόλη Βυζάντιο, η οποία αργότερα έγινε γνωστή ως Κωνσταντινούπολη. Μετά τη μεταφορά της αυτοκρατορικής αυλής από τη Ρώμη στο Βυζάντιο τον 4ο αιώνα, αυτή η πόλη κατέστη το νέο πολιτικό, οικονομικό και πολιτιστικό κέντρο της Ρωμαϊκής Ανατολής. Κατόπιν της μετονομασίας της πόλης αρχικά σε Νέα Ρώμη το 324 και έπειτα σε Κωνσταντινούπολη το 330, η πόλη έγινε η αυτοκρατορική πρωτεύουσα της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, γνώστη ως η Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Αυτό άλλαξε το πολιτικό και πολιτιστικό τοπίο της περιοχής, καθιστώντας την Κωνσταντινούπολη το κέντρο της ελληνοβυζαντινής ιδεολογίας και την πολιτισμική πρωτεύουσα της Αυτοκρατορίας. Η Κωνσταντινούπολη πλέον ήταν η πρωτεύουσα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Ήταν το πνευματικό και πολιτιστικό κέντρο του βυζαντινού κόσμου. Η ιδεολογία του βυζαντινού πολιτισμού αναπτύχθηκε κατά τη διάρκεια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και είχε τις ρίζες στην αρχαία ελληνική παράδοση. Η απαρχή αυτής της ιδεολογίας μπορεί να εντοπιστεί σε πρώιμες χριστιανικές πρακτικές και στη σύνθεση των ελληνικών και χριστιανικών στοιχείων.
Ο χριστιανισμός είχε σημαντική επίδραση στη διαμόρφωση του βυζαντινού πλαισίου. Η εισαγωγή του Χριστιανισμού στον αρχαίο ελληνικό κόσμο είχε ως αποτέλεσμα τη συγχώνευση παλαιών ελληνικών παραδόσεων με χριστιανική πίστη. Κατά τη διάρκεια της βυζαντινής περιόδου, ο Χριστιανισμός έγινε το κυρίαρχο θρησκευτικό και ιδεολογικό στοιχείο της Αυτοκρατορίας. Οι θρησκευτικές αξίες και παραδόσεις διαμόρφωσαν τη νοοτροπία, την τέχνη, την παιδεία και τον πολιτισμό της εποχής.
Σημαντικοί θεολόγοι όπως οι Άγιος Βασίλειος, ο Γρηγόριος του Θεολόγου και ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός συνέβαλαν στην ανάπτυξη της Χριστιανικής διδασκαλίας και φιλοσοφίας, ενσωματώνοντας στοιχεία από την ελληνική φιλοσοφία. Ο Χριστιανισμός επηρέασε, επίσης, τη γλώσσα, με την ανάπτυξη της Εκκλησιαστικής Ελληνικής, η οποία έγινε η γλώσσα της εκκλησίας και των γραπτών κειμένων. Οι ελληνοβυζαντινές ιδεολογίες εξακολούθησαν να εξελίσσονται κατά τη διάρκεια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, αλλά πάντα υπό την επιρροή του χριστιανισμού.
Η γλώσσα και η εκπαίδευση αποτελούσαν σημαντικά στοιχεία του βυζαντινού κόσμου και είχαν καθοριστική επίδραση στον πολιτισμό και την κοινωνία της εποχής. Αρχικά, η γλώσσα ήταν η ελληνική εκκλησιαστική και αναπτύχθηκε ως η επίσημη γλώσσα της εκκλησίας και της εκπαίδευσης στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Αυτή η γλώσσα χρησιμοποιήθηκε σε θρησκευτικά κείμενα, κείμενα φιλοσοφίας και εκπαιδευτικά κείμενα. Η εκπαίδευση βασιζόταν σε μεγάλο βαθμό στην εκκλησιαστική γλώσσα και τις θρησκευτικές γνώσεις. Σχολές και πανεπιστήμια, όπως το Σχολείο της Κωνσταντινούπολης, δίδασκαν θρησκευτικά κείμενα και φιλοσοφία, με έμφαση στη χριστιανική θεολογία. Η γλώσσα και η εκπαίδευση συνέβαλαν στη διατήρηση και τη μετάδοση της ελληνοβυζαντινής ιδεολογίας στον χρόνο, επιτρέποντας τη συνέχιση της πνευματικής παράδοσης στον μεσαιωνικό κόσμο.
Καταληκτικά, οι Βυζαντινοί συνέδεσαν την αρχαία ελληνική παράδοση με τη χριστιανική πίστη. Αυτή η σύνθεση των δύο παραδόσεων είχε ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη ενός εξαιρετικά εκλεπτυσμένου πολιτισμού, όπου οι αρχές της ηθικής και της πνευματικής ανάπτυξης είχαν κεντρική θέση.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Γλυκατζή-Αρβελέρ Ε., (2018), Η πολιτική ιδεολογία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, Αθήνα: Εκδόσεις Ψυχογιός.
- Καρατόλιος, Κ., (2015), Βυζαντινή Αυτοκρατορική Ιδεολογία Τα κάτοπτρα ηγεμόνος της μέσης βυζαντινής περιόδου, Αθήνα: Εκδόσεις Historical Quest.
