Του Κώστα Πασχάλη,
Ο διεθνής αποτροπιασμός για τα γεγονότα που εκτυλίσσονται στη Γάζα και η περαιτέρω κλιμάκωση της κατάστασης, δεν στάθηκαν αρκετά, ώστε να εμποδίσουν την εορταστική εκδήλωση της Κίνας. Την Τετάρτη 18 Οκτωβρίου, πραγματοποιήθηκε μια εκδήλωση στο Πεκίνο με την πρωτοβουλία της Κίνας για την επέτειο των 10 χρόνων του Belt and Road. O Κινέζος ηγέτης, Xi Jinping, καλωσόρισε 20 παγκόσμιους ηγέτες και περισσότερες από εκατό αντιπροσωπείες, μεταξύ των οποίων ήταν και Ρώσος Προέδρος, Vladimir Putin, ο οποίος είχε τιμητική θέση μιας και καθόταν δίπλα στον Κινέζο ομόλογο του. Ούτε ο Putin, ούτε ο Xi ανέφεραν τη σύγκρουση στο Ισραήλ στις ομιλίες τους, ούτως ή άλλως και οι δυο ηγέτες έχουν αρνηθεί να καταδικάσουν ρητά τη Χαμάς. Τα γεγονότα της ημέρας έδειξαν, επίσης, την εμβάθυνση της πολιτικής εμπιστοσύνης μεταξύ του Xi και του Putin.
Στην ομιλία του στην τελετή έναρξης, ο Putin δήλωσε την υποστήριξη του για την εμβληματική πρωτοβουλία του Xi, δηλαδή το Belt and Road, λέγοντας πως στοχεύει στη διαμόρφωση ενός δικαιότερου, πολυπολικού κόσμου, τονίζοντας τη βαθιά ευθυγράμμιση της χώρας του με την Κίνα. Εν συνεχεία, προσθέτει ότι: «Η Ρωσία και η Κίνα μοιράζονται μια φιλοδοξία για ίση και αμοιβαία επωφελής συνεργασία, η οποία περιλαμβάνει σεβασμό της διαφορετικότητας του πολιτισμού και το δικαίωμα κάθε κράτους για το δικό του μοντέλο ανάπτυξης».
Ο Xi στην εναρκτήρια ομιλία του δήλωσε ότι: «Η Κίνα προσπαθεί να οικοδομηθεί σε μια ισχυρότερη χώρα και να αναζωογονήσει το κινεζικό έθνος σε όλα τα μέτωπα, επιδιώκοντας τον κινεζικό εκσυγχρονισμό. Ο εκσυγχρονισμός που επιδιώκουμε δεν είναι μόνο για την Κίνα, αλλά για όλες τις αναπτυσσόμενες χώρες μέσω κοινών προσπαθειών». Προσθέτει, επίσης, ότι: «Η ιδεολογική αντιπαράθεση, ο γεωπολιτικός ανταγωνισμός και η πολιτική του μπλοκ δεν είναι επιλογή για εμάς. Το να βλέπει κανείς την ανάπτυξη των άλλων ως απειλή ή να θεωρεί την οικονομική αλληλεξάρτηση ως κίνδυνο δεν θα κάνει τη ζωή του καλύτερη, ούτε θα επιταχύνει την ανάπτυξή του», ρίχνοντας, έτσι, καυστικά βέλη στις πολιτικές των Η.Π.Α..
Οι άλλοι παγκόσμιοι ηγέτες που παρευρέθηκαν, συμπεριλαμβανομένου του Προέδρου του Καζακστάν, Kassym-Jomart Tokayev, και της Ινδονησίας, Joko Widodo, πραγματοποίησαν, επίσης, ομιλίες, με πολλούς να αποδέχονται το κάλεσμα του Xi για αυξημένη παγκόσμια ανάπτυξη και έναν πιο πολυμερή, συνεργατικό κόσμο. Ο Xi, ο πιο ισχυρός Κινέζος ηγέτης εδώ και δεκαετίες, εντείνει τις προσπάθειες να προβάλει την Κίνα ως εναλλακτικό ηγέτη αντί των Η.Π.Α., με όραμα για το πώς θα πρέπει να διασφαλιστεί η παγκόσμια ασφάλεια και ανάπτυξη.
Η φιλοξενία ηγετών στο Πεκίνο, η πρώτη μεγάλη διεθνής εκδήλωση της Κίνας από το τέλος της πανδημίας Covid-19, είναι ένα βασικό μέρος της ώθησής του να παρουσιάσει αυτό το όραμα στα έθνη, με τα οποία έχει σφυρηλατήσει στενούς δεσμούς την τελευταία δεκαετία, καθώς ο Xi είχε στόχο να επεκτείνει κατά πολύ την παγκόσμια επιρροή του έθνους του.
Αυτή η χαρακτηριστική εξωτερική πολιτική έχει συγκεντρώσει εκατοντάδες δισεκατομμύρια σε κινεζικά κονδύλια για την κατασκευή λιμένων, σταθμών παραγωγής ενέργειας, γεφυρών, σιδηροδρομικών γραμμών και δρόμων σε όλο τον κόσμο, διευρύνοντας σημαντικά τα διεθνή συμφέροντα, και παράλληλα, την επιρροή της Κίνας. Περισσότερες από 150 χώρες έχουν συνεργαστεί στο πρόγραμμα, το οποίο σύμφωνα με το Πεκίνο έχει κινητοποιήσει «έως και ένα τρισεκατομμύριο δολάρια σε επενδύσεις», ωθώντας την ανάπτυξη στις αναπτυσσόμενες χώρες, οι οποίες βρίσκονται κυρίως στο Νότο.
Όμως, η επιδίωξη της Κίνας να εμφανίζεται ως ομοιοπαθής σε αυτές τις χώρες δεν θα κρατήσει για πολύ μιας και η πραγματικότητα είναι άλλη. Η Κίνα έχει γίνει μια μεγάλη δύναμη και ο κυρίαρχος παίκτης στον Παγκόσμιο Νότο, με πολύ μεγαλύτερους πόρους, βιομηχανική δύναμη και διπλωματική επιρροή από οποιονδήποτε άλλη αναπτυσσόμενη χώρα. Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν της Κίνας αντιπροσωπεύει περίπου το 18% του παγκόσμιου συνόλου, το οποίο είναι ελαφρώς μικρότερο από το μερίδιο του υπόλοιπου αναπτυσσόμενου κόσμου, το οποίο είναι λίγο πάνω από το 24%.
Η Κίνα έχει τώρα μια άνιση σχέση με τον Παγκόσμιο Νότο. Είναι αυτή με τα χρήματα, τη δύναμη και τη φιλοδοξία να ηγηθεί όχι μόνο του Παγκόσμιου Νότου, αλλά και του κόσμου, και έτσι, έχει γίνει και προστάτης και ανώτερη δύναμη. Από πολλές οπτικές, η σχέση της Κίνας με τις αναπτυσσόμενες χώρες έχει γίνει εντυπωσιακά παρόμοια με τις σχέσεις που έχουν οι χώρες του «Πρώτου Κόσμου» με τον Παγκόσμιο Νότο.
Η πιο προφανής ένδειξη αυτής της αλλοιωμένης ισορροπίας δυνάμεων είναι ο ρόλος της Κίνας ως τραπεζίτης στις αναδυόμενες οικονομίες του κόσμου. Πλέον, η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος επίσημος διμερής πιστωτής μετά από μια δεκαετία και πλέον αύξηση των δανείων. Σύμφωνα με το Κέντρο Παγκόσμιας Πολιτικής Ανάπτυξης του Πανεπιστημίου της Βοστώνης, οι δύο κύριες κρατικές τράπεζες της Κίνας, η Export-Import Bank of China και η China Development Bank, παρείχαν 498 δισεκατομμύρια δολάρια σε αναπτυξιακή χρηματοδότηση σε 100 χώρες μεταξύ 2008 και 2021, που αντιστοιχεί περίπου στο 80% του δανεισμού της Παγκόσμιας Τράπεζας την ίδια περίοδο.
Αυτό προσέφερε στις φτωχές χώρες μια εναλλακτική πηγή χρηματοδότησης σε σχέση με εκείνες που παραδοσιακά παρείχαν οι δυτικές δυνάμεις και οι θεσμοί τους. Αυτό έχει κάνει την Κίνα σημαντικό πιστωτή σε πολλές από τις φτωχότερες χώρες του κόσμου. Ο δανεισμός της Κίνας έφερε το Πεκίνο σε παρόμοια θέση με αυτή άλλων μεγάλων δυτικών δωρητών, όπως τα μέλη της Λέσχης του Παρισιού, που κατέχουν τεράστια ποσά αναπτυσσόμενου παγκόσμιου χρέους και ασκώντας έτσι τεράστια επιρροή στην οικονομική τους κατεύθυνση. Στην περίπτωση της Ζάμπια, για παράδειγμα, η Κίνα συμφώνησε να προεδρεύσει μια επιτροπή πιστωτών με τη Γαλλία για την αναδιάρθρωση του χρέους του αφρικανικού έθνους, το οποίο χρεοκόπησε το 2020.
Τα δεινά της Ζάμπια είναι μόνο ένα μέρος μιας ευρύτερης κρίσης χρέους στον αναπτυσσόμενο κόσμο, για την οποία ευθύνεται εν μέρει ο δανεισμός της Κίνας. Οι κινεζικές τράπεζες εμπλέκονται σε μεγάλο βαθμό σε μερικές από τις χειρότερες περιπτώσεις χρεοκοπίας, όπως η Σρι Λάνκα, το Πακιστάν και η Αιθιοπία. Αυτό ανάγκασε το Πεκίνο να αναλάβει την ευθύνη για τις ενέργειές του και να αναλάβει ενεργό ρόλο στην επίλυση του παγκόσμιου προβλήματος.
Η Κίνα θα είναι αναμφίβολα μια σημαντική πολιτική και οικονομική δύναμη στον Παγκόσμιο Νότο. Αλλά η κυριαρχία της δεν είναι καθόλου αναπόφευκτη ή εξασφαλισμένη. Το πιο σίγουρο είναι ότι ο Παγκόσμιος Νότος θα είναι ένα από τα μεγάλα πεδία μάχης του αυξανόμενου ανταγωνισμού Η.Π.Α.-Κίνας, όπως ακριβώς ήταν ο «Τρίτος Κόσμος» κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου με τη Σοβιετική Ένωση. Κατά μία έννοια, αυτός είναι δυνητικά ένας τρόπος με τον οποίο ο ανταγωνισμός των υπερδυνάμεων δεν είναι εντελώς αρνητικός για τον κόσμο. Πολλές χώρες στον Παγκόσμιο Νότο είναι πιθανό να επιλέξουν το ένα στρατόπεδο από το άλλο, προσπαθώντας να κερδίσουν για τον εαυτό τους μεγαλύτερη προσοχή, επιρροή, χρηματοδότηση και οικονομικές ευκαιρίες.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Why China won’t win the Global South, Atlantic Council, διαθέσιμο εδώ
- Putin touts solidarity with China in Xi’s pitch for new world order as crisis grips Middle East, CNN, διαθέσιμο εδώ
