Της Ελένης-Παναγιώτας Μινάι,
Είναι ευρέως αποδεκτό ότι αλκοόλ και εγκυμοσύνη δεν πάνε μαζί. Οι γιατροί, καθώς και ο περίγυρος επιμένουν για όσες γυναίκες κυοφορούν ή είναι στα άμεσα σχέδιά τους η κυοφορία, να μην καταναλώνουν αλκοόλ κι άλλες βλαπτικές ουσίες για το έμβρυο. Έχετε αναρωτηθεί, όμως, γιατί η κατανάλωση έστω και μικρής ποσότητας αλκοόλ αποτελεί τόσο σοβαρό κίνδυνο για την υγεία του εμβρύου;
Η απάντηση είναι μία και αφορά ένα φάσμα νόσων που προκαλούν γενετικές ανωμαλίες στο έμβρυο λόγω της κατανάλωσης αλκοόλ, το φάσμα του εμβρυϊκού αλκοολικού συνδρόμου (Fetal Alcohol Spectrum Disorder – FASD). Μπορεί να μην είναι γνωστή στο ευρύτερο κοινό η ύπαρξη μιας ασθένειας που οφείλεται αποκλειστικά στις ανθυγιεινές συνήθειες της εγκύου, όμως η νόσηση από μια τέτοια παθολογική κατάσταση είναι μάλλον καταστροφική.
Γενικότερα, όταν η μητέρα καταναλώνει αλκοόλ αλλά κι άλλες ουσίες όπως τροφή, νερό, τα θρεπτικά συστατικά, καθώς και το αλκοόλ ύστερα από επεξεργασία εισέρχονται στην κυκλοφορία του αίματος, για να μεταφερθούν σε όλα τα σημεία του σώματος. Επειδή, όμως, το έμβρυο και η μητέρα συνδέονται πολύ στενά μέχρι να αναπτυχθεί το έμβρυο, θρεπτικά συστατικά, καθώς και βλαβερές ουσίες που φέρει η μητέρα στον οργανισμό της εισέρχονται στην κυκλοφορία του αίματος και του εμβρύου.
Το πρόβλημα σε αυτή την περίπτωση είναι ότι το έμβρυο, λόγω του ανώριμου βαθμού ανάπτυξής του, δεν μπορεί να επεξεργαστεί το αλκοόλ, με αποτέλεσμα να παραμένει στον οργανισμό του για μεγάλο χρονικό διάστημα με καταστροφικό ρόλο. Δρα βλαπτικά στην ανάπτυξη των βασικών οργάνων όπως του εγκεφάλου, του σώματος, εμποδίζει τη φυσιολογική ανάπτυξη του εμβρύου και μπορεί να ευθύνεται μέχρι και για την αποβολή του εμβρύου. Οι συνέπειες που θα υποστεί το έμβρυο, αν καταφέρει να επιβιώσει, διαφέρουν από νεογνό σε νεογνό κι αυτό εξαρτάται από τον βαθμό που βρίσκεται στο φάσμα.
Ένα βασικό σημείο το οποίο είναι σημαντικό να διασαφηνίσουμε είναι ότι δε γνωρίζουμε την ακριβή ποσότητα αλκοόλ που, αν καταναλωθεί, θα έχει συνέπειες στο έμβρυο. Έτσι, ακόμη κι αν θεωρήσουμε ότι μια μικρή ποσότητα δεν είναι ικανή για βλαπτική δράση, μπορεί να επιφέρει ζωτικής σημασίας νοητικά και σωματικά προβλήματα στο έμβρυο.
Μεταξύ άλλων, οι συνέπειες στις οποίες υπόκειται το έμβρυο μπορεί να έχουν επίδραση νοητικά και σωματικά, σε κοινωνικό, μαθησιακό και συμπεριφορικό επίπεδο. Πιο συγκεκριμένα, από μια μακροσκελή λίστα μπορεί να εμφανίσει:
- Προβλήματα στη κίνηση, την όραση και την ακοή
- Υπερδραστηριότητα, δυσκολία στον έλεγχο των συναισθημάτων και παρορμητική συμπεριφορά (ADHD)
- Υψηλά επίπεδα άγχους, κατάθλιψη και χαμηλή αυτοεκτίμηση
- Προβλήματα στο λόγο και την ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων
- Δυσκολίες στη μάθηση, τη σκέψη, τη κατανόηση, τη συγκέντρωση και τη μνήμη
- Προβλήματα στις αρθρώσεις, στους μυς και σε όργανα όπως τη καρδιά και τα νεφρά
- Δυσκολίες στην εκτέλεση καθημερινών δραστηριοτήτων όπως σίτιση, υγιεινή, καταμέτρηση χρημάτων, διατήρηση προσωπικής ασφάλειας και τον υπολογισμό της ώρας
- Παραβατική συμπεριφορά
- Αυτοκτονικές τάσεις
Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι αυτά τα αποτελέσματα από την κατανάλωση αλκοόλ δεν είναι αναστρέψιμα και έχουν μόνιμη επίδραση καθ ‘όλη τη διάρκεια ζωής του παιδιού. Ωστόσο, η έγκαιρη αναγνώριση του συνδρόμου και με την κατάλληλη στήριξη από ομάδες και επαγγελματίες υγείας μπορεί να διευκολυνθεί η ζωή του σε έναν μεγάλο βαθμό. Στην αντιμετώπιση, δηλαδή, προσπαθούμε να επιτύχουμε βελτίωση των δυσκολιών που αντιμετωπίζει, όπως με λογοθεραπεία για την αποκατάσταση του λόγου στον βέλτιστο βαθμό όπου αυτό είναι δυνατό, αλλά και συνεδρίες με ψυχολόγο για συμβουλευτική και κατάλληλη στήριξη για τη διεξαγωγή καθημερινών δραστηριοτήτων.
Για να αποφύγουμε τα παραπάνω, η μόνη λύση που μας εξασφαλίζει ότι το έμβρυο δε θα γεννηθεί με FASD είναι η αποφυγή κατανάλωσης αλκοόλ. Αν επιθυμεί κάποια γυναίκα να αποκτήσει παιδί, τότε θα πρέπει να αποφύγει την κατανάλωση αλκοόλ, ακόμη και πριν γίνει η σύλληψη. Στην περίπτωση που ήδη έχει γίνει γνωστή η εγκυμοσύνη της, θα πρέπει να σταματήσει την κατανάλωση όσο πιο σύντομα γίνεται. Και στις δύο περιπτώσεις θα πρέπει να αποφευχθεί η κατανάλωση και σε όλη τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Ωστόσο, αν η μητέρα λόγω εθισμού αδυνατεί να εγκαταλείψει τις ανθυγιεινές της συνήθειες, η στήριξη από το οικογενειακό περιβάλλον και η προσφυγή σε κατάλληλες δομές για απεξάρτηση θα μειώσουν την πιθανότητα γέννησης παιδιού με FASD.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Fetal alcohol spectrum disorder, NHS. Διαθέσιμο εδώ
- Fetal alcohol syndrome, Mayo Clinic. Διαθέσιμο εδώ
- Fetal Alcohol Spectrum Disorders (FASDs) Basics, CDC. Διαθέσιμο εδώ
