Της Βασιλικής Ησύχου,
Η Frida Kahlo, ή αλλιώς, Frida Kahlo de Rivera, με αρχικό όνομα Magdalena Carmen Frieda Kahlo y Calderón, γεννήθηκε στις 6 Ιουλίου 1907, στο Coyoacán στο Μεξικό και πέθανε στις 13 Ιουλίου 1954, επίσης στο Coyoacán. Επρόκειτο για Μεξικανή ζωγράφο, γνωστή για το ασυμβίβαστο και λαμπερό χρώμα στα πορτρέτα της, που πραγματεύονται θέματα όπως η ταυτότητα, το ανθρώπινο σώμα και ο θάνατος. Αν και αρνήθηκε τη σύνδεση, συχνά προσδιορίζεται ως σουρεαλίστρια. Εκτός από τη δουλειά της, η Kahlo ήταν γνωστή για την ταραχώδη σχέση της με τον τοιχογράφο Diego Rivera (παντρεύτηκε το 1929, χώρισε το 1939, ξαναπαντρεύτηκε το 1940).
Τα πρώτα χρόνια και το ατύχημα με λεωφορείο
Η Kahlo γεννήθηκε από Γερμανό πατέρα Ουγγρικής καταγωγής και Μεξικανή μητέρα Ισπανικής και Ιθαγενούς Αμερικανικής καταγωγής. Αργότερα, κατά τη διάρκεια της καλλιτεχνικής της σταδιοδρομίας, η Kahlo εξερεύνησε την ταυτότητά της απεικονίζοντας συχνά την καταγωγή της ως δυαδικά αντίθετες μεριές: την αποικιακή ευρωπαϊκή πλευρά και την ιθαγενή μεξικάνικη πλευρά. Ως παιδί, υπέστη μια περίοδο πολιομυελίτιδας που την άφησε με ένα ελαφρύ κουτσό βήμα, μια χρόνια πάθηση που θα υπέφερε σε όλη της τη ζωή. Η Kahlo ήταν ιδιαίτερα δεμένη με τον πατέρα της, ο οποίος ήταν επαγγελματίας φωτογράφος και τον βοηθούσε συχνά στο στούντιό του, όπου απέκτησε μια αιχμηρή ματιά στη λεπτομέρεια. Αν και η ίδια παρακολούθησε μερικά μαθήματα σχεδίου, ενδιαφερόταν περισσότερο για την επιστήμη και το 1922 μπήκε στο Εθνικό Προπαρασκευαστικό Σχολείο στην Πόλη του Μεξικού με ενδιαφέρον να σπουδάσει τελικά ιατρική. Εκεί, γνώρισε τον Rivera, ο οποίος δούλευε σε μια τοιχογραφία για το αμφιθέατρο του σχολείου.
Το 1925, η Frida ενεπλάκη σε ένα ατύχημα με λεωφορείο, το οποίο την τραυμάτισε τόσο σοβαρά που χρειάστηκε να υποβληθεί σε περισσότερες από 30 ιατρικές επεμβάσεις στη ζωή της. Κατά τη διάρκεια της αργής ανάρρωσής της, δίδαξε τον εαυτό της να ζωγραφίζει και μελέτησε την τέχνη των Παλαιών Δασκάλων. Σε έναν από τους πρώιμους πίνακές της, Αυτοπροσωπογραφία, φορώντας ένα βελούδινο φόρεμα (1926), ζωγράφισε ένα βασιλικό πορτρέτο της μέχρι τη μέση σε ένα σκούρο φόντο με κύματα. Αν και ο πίνακας είναι αρκετά αφηρημένος, η απαλή μοντελοποίηση του προσώπου της δείχνει το ενδιαφέρον της για τον ρεαλισμό. Το στωικό βλέμμα τόσο διαδεδομένο στη μεταγενέστερη τέχνη της είναι ήδη εμφανές και ο υπερβολικά μακρύς λαιμός και τα δάχτυλα αποκαλύπτουν το ενδιαφέρον της για τον μανιεριστή ζωγράφο Il Bronzino. Μετά την ανάρρωσή της, η Kahlo εντάχθηκε στο Κομμουνιστικό Κόμμα Μεξικού (PCM), όπου συνάντησε τον Rivera για άλλη μια φορά. Του έδειξε μερικά από τα έργα της και εκείνος την ενθάρρυνε να συνεχίσει να ζωγραφίζει.
Γάμος με τον Diego Rivera και ταξίδια στις Ηνωμένες Πολιτείες
Λίγο μετά τον γάμο της με το Diego, το 1929, η Κάλο άλλαξε τόσο το προσωπικό της όσο και το ζωγραφικό της στυλ. Άρχισε να φοράει το παραδοσιακό φόρεμα Tehuana που έγινε το σήμα κατατεθέν της. Χαρακτηρίστηκε από μια ανθισμένη κόμμωση, μια φαρδιά μπλούζα, χρυσά κοσμήματα και μια μακριά φούστα με βολάν. Ο πίνακάς της, Frieda and Diego Rivera (1931), δείχνει όχι μόνο τη νέα της ενδυμασία αλλά και το νέο της ενδιαφέρον για τη μεξικάνικη λαϊκή τέχνη. Τα θέματα είναι πιο επίπεδα και πιο αφηρημένα από αυτά της προηγούμενης δουλειάς της. Ο πανύψηλος Diego στέκεται αριστερά, κρατώντας μια παλέτα και πινέλα, τα αντικείμενα του επαγγέλματός του. Εμφανίζεται ως ένας σημαντικός καλλιτέχνης, ενώ η Κάλο, που είναι μικροκαμωμένη και σεμνή δίπλα του, με το χέρι της στο δικό του και με πιο σκούρο δέρμα από ό,τι στην προηγούμενη δουλειά της, μεταφέρει τον ρόλο που υποτίθεται ότι ήθελε: μια παραδοσιακή Μεξικανή σύζυγο.
Έπειτα, η μοίρα την έφερε αντιμέτωπη με μια-δυο δύσκολες εγκυμοσύνες που τελείωσαν πρόωρα. Αφού υπέστη μια αποβολή στο Ντιτρόιτ και αργότερα τον θάνατο της μητέρας της, η Κάλο ζωγράφισε μερικά από τα πιο οδυνηρά έργα της. Στο Νοσοκομείο Henry Ford (1932), η Frida απεικόνισε τον εαυτό της να αιμορραγεί σε ένα κρεβάτι νοσοκομείου μέσα σε ένα άγονο τοπίο και στο My Birth (1932) ζωγράφισε μια, μάλλον, σκηνή-ταμπού για μια γυναίκα με σάβανο, που γεννούσε.
Έτσι, η εμπειρία ζωής είναι ένα κοινό θέμα στους περίπου 200 πίνακες, στα σκίτσα και τα σχέδια της Kahlo. Ο σωματικός και συναισθηματικός πόνος της απεικονίζεται έντονα σε καμβάδες, όπως και η ταραχώδης σχέση της με τον σύζυγό της Diego Rivera.
Κάποιοι σημαντικοί πίνακές της
My Birth / Η γέννα μου
Ο Diego Rivera, ο αγαπητός σύζυγος της Frida, την ενθάρρυνε να ξεκινήσει το έργο για να ζωγραφίσει τα σημαντικά γεγονότα της ζωής της σε μια σειρά από πίνακες. Αυτός ο πίνακας είναι ο πρώτος στη σειρά της. Παρατήρησε ότι αυτός ο πίνακας είναι για το «…πώς φανταζόμουν ότι γεννήθηκα». Στο ημερολόγιό της, η καλλιτέχνιδα είπε ότι αυτός ο πίνακας απεικονίζει ότι γεννούσε τον εαυτό της.
Σε αυτόν τον πίνακα, το κεφάλι της Kahlo, που είναι τρομακτικό μεγάλο, βγαίνει από την κοιλιά της μητέρας. Υπάρχει μια λίμνη αίματος κάτω από το σώμα της μάνας, που μπορεί να είναι ένας υπαινιγμός της εμπειρίας της ίδιας της πρωταγωνίστριας με την πρόσφατη αποβολή. Ένα σεντόνι καλύπτει το πρόσωπο της γυναίκας που γεννάει, το οποίο μπορεί να είναι από το πρόσφατο γεγονός του θανάτου της μητέρας της. Πάνω από το κρεβάτι του τοκετού, κρέμεται από πάνω μια εικόνα με το κλάμα “Virgin of Sorrows”. Η Παναγία κοιτάζει με δάκρυα, λύπη και συμπάθεια, αλλά φαίνεται ότι δεν μπορεί να κάνει τίποτα για την κατάσταση.
Αν και αυτός ο πίνακας ήταν ζωγραφισμένος σε στυλ “ex-voto retablo”, τίποτα δεν ήταν γραμμένο στο κάτω μέρος. Ίσως ένιωθε ότι δεν μπορεί να περιγράψει τα συναισθήματά της για μια γυναίκα που υποβάλλεται σε γέννα. Αυτός ο πίνακας μπορεί, επίσης, να έχει επηρεαστεί από ένα γλυπτό του 16ου αιώνα της θεάς των Αζτέκων Tlazolteotl, που γεννά έναν ενήλικο άνδρα πολεμιστή.
Η ποπ-σταρ Madonna, συνέλεξε αυτόν τον πίνακα. Σε μια συνέντευξη στο Vanity Fair, η Madonna είπε ότι χρησιμοποίησε αυτόν τον πίνακα για να πει ποιος είναι φίλος της και ποιος όχι. «Αν σε κάποιον δεν αρέσει αυτός ο πίνακας», δήλωσε η Μαντόνα, «τότε ξέρω ότι δεν μπορεί να είναι φίλος μου».
The two Fridas / Οι δύο Φρίντες
Ο πίνακας αυτός ολοκληρώθηκε λίγο μετά το διαζύγιό της με τον Diego. Αυτό το πορτρέτο δείχνει τις δύο διαφορετικές προσωπικότητες της καλλιτέχνιδας. Το ένα είναι η παραδοσιακή Frida με στολή Tehuana, με σπασμένη καρδιά, που κάθεται δίπλα σε μια ανεξάρτητη, μοντέρνα ντυμένη Frida. Στο ημερολόγιό της έγραψε για αυτόν τον πίνακα και είπε ότι προέρχεται από τη μνήμη ενός φανταστικού παιδικού φίλου της. Αργότερα, παραδέχτηκε ότι εξέφρασε την απόγνωση και τη μοναξιά της με τον χωρισμό από τον Diego.
Σε αυτόν τον πίνακα, οι δύο διαφορετικές εκδοχές της πιάνονται χέρι-χέρι. Και οι δύο έχουν ορατές καρδιές και η καρδιά της παραδοσιακής Frida είναι κομμένη και σκισμένη. Η κύρια αρτηρία, που προέρχεται από την καταρρακωμένη καρδιά μέχρι το δεξί χέρι, κόβεται από τις χειρουργικές λαβίδες που κρατούνται στην αγκαλιά της παραδοσιακής. Το αίμα στάζει συνέχεια στο λευκό της φόρεμα και κινδυνεύει να αιμορραγήσει μέχρι θανάτου. Ο θυελλώδης ουρανός γεμάτος ταραγμένα σύννεφα μπορεί να αντανακλά την εσωτερική αναταραχή της Frida.
Έτσι, η Frida Kahlo, αυτή η έντονη προσωπικότητα, μέσα από το θάρρος της, την αδιαφορία για τις «κοινωνικές ταμπέλες» και τα βιώματά της, κατάφερε να μετατρέψει την «κακοτυχία» της –που κάποιοι θεωρούσαν– σε τέχνη, που για την εποχή της δεν ήταν τόσο αποδεκτή. Πλέον, παρόλο που δεν βρίσκεται εν ζωή, μπόρεσε να αφήσει το όνομά της ανεξίτηλο στον χρόνο, μέσα από τους πίνακές της και το κίνημα επιρροής που δημιούργησε στο κομμάτι του φεμινισμού και της κατάργησης των ταμπού, που στιγμάτιζαν επί χρόνια το γυναικείο φύλο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Frida Kahlo, britannica.com, διαθέσιμο εδώ
- My Birth, 1932 by Frida Kahlo, fridakahlo.org, διαθέσιμο εδώ
- The Two Fridas, 1939 by Frida Kahlo, fridakahlo.org, διαθέσιμο εδώ
