Του Δημήτρη Βασιλόπουλου,
Το κίνημα των «Aδεσμεύτων» αποτέλεσε μια ανάσα ελευθερίας από τα καθιερωμένα κέντρα δύναμης τα οποία μάχονταν κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, δηλαδή τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής και τη Σοβιετική Ένωση. Η πολιτική των χωρών αυτών δεν ευθυγραμμιζόταν με την πολιτική των «μεγάλων» και στόχευε στη μείωση των εξοπλισμών, τη διατήρηση της ειρήνης και την υποστήριξη των απελευθερωτικών κινημάτων αποτινάσσοντας τα ρατσιστικά καθεστώτα. Μέχρι και σήμερα δεν έχει πάψει να ασκεί κριτική και να υπερασπίζεται τα εθνικά συμφέροντα των κρατών μελών. Το κίνημα έχει μακρά ιστορία, καθώς η πρώτη διάσκεψη έγινε την 1η του Σεπτέμβρη 1961 στο Βελιγράδι, όταν και αντιμετώπισε την πρώτη του σοβαρή κρίση, καθώς τα κράτη που το αποτελούσαν χωρίστηκαν σε ιδεολογικές πλευρές, δεν είχε, δηλαδή, εξαρχής μια συνοχή.
Γιατί, όμως, η ονομασία Αδέσμευτοι; Αυτό είναι κάτι που πηγάζει από τη φύση των χωρών οι οποίες ξεκίνησαν το κίνημα αυτό. Για πρώτη φορά η ονομασία αυτή έκανε την εμφάνισή της το 1950 στα Ηνωμένα Έθνη από την Ινδία και την τότε Γιουγκοσλαβία, δύο σημαντικές χώρες, που αρνήθηκαν να μπουν σε κάποιο στρατόπεδο και δήλωσαν ότι η ειρήνη δεν μπορεί να έρθει με τον διαχωρισμό, αλλά παρά μόνο με την ένωση. Με πρωτεργάτη τον Τζαβαχαρλάλ Νεχρού της Ινδίας, ο οποίος το 1954 σε δηλώσεις του έκανε λόγο για τις 5 αξίες της ειρηνικής συνύπαρξης οι οποίες ήταν:
- Ο αμοιβαίος σεβασμός της εθνικής κυριαρχίας
- Από κοινού απόφαση να μην μπλέκονται οι χώρες στα εσωτερικά θέματα
- Από κοινού να μην επιτίθεται η μια στην άλλη
- Ισότητα
- Ειρηνική συνύπαρξη
Τη δεκαετία του 1970 το μεγάλο βήμα για την ένταξη στους Αδεσμεύτους έκανε η Κούβα του Φιντέλ Κάστρο, η οποία φαινόταν να έχει απομακρυνθεί από τις γραμμές της Σοβιετικής Ένωσης και με μια σειρά από κοινωνικές και οικονομικές μεταρρυθμίσεις πήρε τον πρωταρχικό ρόλο στο κίνημα. Βέβαια, όταν η Σοβιετική Ένωση εισέβαλλε στο Αφγανιστάν, το οποίο ήταν μέλος των ανένταχτων, τότε το κίνημα σε ψηφοφορία καταδίκασε τη Σοβιετική Ένωση με την Κούβα να ψηφίζει κατά. Από τότε ψυχράθηκαν και οι σχέσεις μεταξύ Κούβας και Αδεσμεύτων.
Από τη λήξη του Ψυχρού Πολέμου μέχρι και σήμερα το κίνημα δεν έχει σταματήσει τη δράση του, με την παρουσία του να φαίνεται σε κάθε φάσμα της ειρηνικής συνύπαρξης των κρατών. Θα πρέπει να σημειωθεί πως το κίνημα καταδίκασε τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής για την εισβολή στο Ιράκ και το καθεστώς της Βόρειας Κορέας του Κιμ Γιονγκ Ουν για τις απάνθρωπες πρακτικές του. Ταυτόχρονα δηλώνει το «παρών» σε κάθε ανθρωπιστική κρίση και υπερασπίζεται τα ανθρώπινα δικαιώματα μέσω των Ηνωμένων Εθνών.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Jürgen Dinkel (2018), The Non-Aligned Movement: Genesis, Organization and Politics (1927-1992), Leiden: BRIL.
- Non-Aligned Movement, wilsoncenter.org, Διαθέσιμο εδώ
