Της Φωτεινής Χρυσοχοΐδου,
Στα χρονικά της διεθνούς διπλωματίας, η πρόσφατη κλιμάκωση των εντάσεων μεταξύ Ινδίας και Καναδά έριξε τα φώτα της δημοσιότητας σε ένα σύνθετο και αμφιλεγόμενο ζήτημα, που τελικά περιστρέφεται γύρω από «το φάντασμα» του κινήματος του Khalistan. Το διπλωματικό έπος που εκτυλίχθηκε, με αποκορύφωμα την απέλαση διπλωματών, υπογραμμίζει την πολύπλευρη φύση αυτής της πρόκλησης.
Η σύγκρουση κλιμακώνεται
Η διπλωματική τριβή ξεκίνησε με μια τολμηρή δήλωση του Καναδού Πρωθυπουργού, Justin Trudeau, το Σεπτέμβριο, αποκαλύπτοντας ότι οι Καναδικές Υπηρεσίες Ασφαλείας ερευνούσαν ενεργά πιθανές σχέσεις μεταξύ ατόμων που συνδέονται με την Ινδική Κυβέρνηση και τη δολοφονία ενός Καναδού πολίτη, του Hardeep Singh Nijjar. Αυτή η εντυπωσιακή αποκάλυψη σηματοδότησε την αρχική σπίθα που πυροδότησε αυτή τη διπλωματική κρίση.
Η αποφασιστική απάντηση του Καναδά σε αυτόν τον ισχυρισμό περιλάμβανε την απέλαση ενός Ινδού Διπλωμάτη, σύμφωνα με πληροφορίες, επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών, με βάση υποκλαπείσες ηλεκτρονικές επικοινωνίες μεταξύ Ινδών διπλωματών. Σε μια ταχεία αντεπίθεση, η Ινδία ανακοίνωσε την απέλαση ενός μη κατονομαζόμενου «ανώτερου Καναδού Διπλωμάτη». Αυτή η ανταλλαγή απελάσεων έθεσε τα θεμέλια για μια κλιμακούμενη αντιπαράθεση.
Το Khalistan ξεπροβάλλει…
Στο επίκεντρο αυτής της διπλωματικής κρίσης βρίσκεται η μακροχρόνια ανησυχία της Ινδίας γύρω από το κίνημα του Khalistan, ένα αυτονομιστικό κίνημα που επιδιώκει να δημιουργήσει ένα ξεχωριστό έθνος Σιχ, στην ιστορική καρδιά των Σιχ στο Punjab. Η Ινδία αρνείται σθεναρά τη συμμετοχή της στη δολοφονία του Nijjar, αλλά επέκρινε έντονα τον Καναδά για την παροχή καταφυγίου στο Nijjar, τον οποίο η Ινδία χαρακτηρίζει τρομοκράτη.
Για να ενισχύσει την υπόθεσή της, η Ινδία μοιράστηκε με την Οτάβα έναν φάκελο που περιγράφει δώδεκα ποινικές υποθέσεις, συμπεριλαμβανομένων ισχυρισμών για δολοφονίες και τρομοκρατικές δραστηριότητες, στις οποίες εμπλέκεται ο Nijjar. Παρά τους ισχυρισμούς αυτούς και τις ειδοποιήσεις της Interpol, που εκδόθηκαν το 2014 και το 2016, ο Καναδάς απλώς τον έβαλε σε κατάλογο απαγόρευσης πτήσεων μεταξύ 2017 και 2018.
Το «φάντασμα» του Khalistan
Το κίνημα του Khalistan, αν και ουσιαστικά αδρανές στο Punjab, παραμένει ένα ισχυρό σύμβολο για τμήματα της διασποράς των Σιχ στη Δύση. Για το Νέο Δελχί, το Khalistan χρησιμεύει ως ένας βολικός «μπαμπούλας», που ευθυγραμμίζεται με την πολιτική ατζέντα του Κυβερνώντος Κόμματος, Bharatiya Janata (BJP), και προσφέρει μια ευκαιρία στον Πρωθυπουργό, Narendra Modi, να προβάλλει τον εαυτό του ως ισχυρό ηγέτη.
Παραδόξως, τα στατιστικά στοιχεία για τα θανατηφόρα περιστατικά που συλλέγονται από την Πύλη για την Τρομοκρατία της Νότιας Ασίας αποκαλύπτουν, ότι η βία που σχετίζεται με το Khalistan έχει διατηρήσει ένα ελάχιστο προφίλ στην Ινδία σε σύγκριση με άλλες εξέχουσες τρομοκρατικές απειλές, όπως η ισλαμιστική βία στο Jammu και στο Kashmir και η εξέγερση των μαοϊστών σε διάφορα ινδικά κρατίδια. Τα τελευταία 22 χρόνια, το Punjab έχει γίνει μάρτυρας 33 τέτοιων περιστατικών, που είχαν ως αποτέλεσμα τουλάχιστον ένα νεκρό, σε πλήρη αντίθεση με τα χιλιάδες θανατηφόρα γεγονότα που σχετίζονται με τις άλλες απειλές. Ωστόσο, ο πολιτικός λόγος της Ινδίας συχνά ενισχύει την απειλή του Khalistan.
Η προέλευση του «μπαμπούλα» του Khalistan
Το αφήγημα του Khalistan αναβίωσε κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων των αγροτών του 2020-21 στην Ινδία. Η Κυβέρνηση, χωρίς ουσιαστικές αποδείξεις, ισχυρίστηκε τη διείσδυση του κινήματος του Khalistan στις διαδηλώσεις, προκαλώντας ανησυχία και οδυνηρές αναμνήσεις από τη βίαιη εκστρατεία του Khalistan στο Punjab, στα τέλη της δεκαετίας του 1970 και στις αρχές της δεκαετίας του 1990.
Sandhu: Η αινιγματική επιστροφή του
Ο Amritpal Singh Sandhu, ένας γεννημένος στην Ινδία Σιχ που κατοικεί στο Dubai, αναδείχθηκε σε μυστηριώδη φιγούρα με αλλόκοτη ομοιότητα με τον Jarnail Singh Bhindranwale, το φλογερό ηγέτη της κατάληψης του Χρυσού Ναού το 1984, η οποία κατέληξε στην ατυχή επιχείρηση Blue Star. Η ξαφνική επανεμφάνιση του Sandhu και οι περίεργες πολιτικές δραστηριότητες του προκάλεσαν ερωτήματα και εικασίες, με ορισμένους στο Punjab να υποπτεύονται την ανάμειξη της Κεντρικής Κυβέρνησης στην υποκίνηση του χάους.
Ο Sandhu συνελήφθη στη συνέχεια τον Απρίλιο και κατηγορήθηκε ότι ήταν πιόνι στα χέρια της Υπηρεσίας Πληροφοριών του Πακιστάν, του ISIS και της οργάνωσης Sikhs For Justice με έδρα τις Η.Π.Α.. Η σύλληψή του συνέβαλε στην ίντριγκα γύρω από το κίνημα του Khalistan.
Ένα πολύπλοκο παζλ
Οι πρόσφατοι θάνατοι επιφανών προσωπικοτήτων από το Khalistan, συμπεριλαμβανομένων, του Nijjar στον Καναδά, του Paramjit Singh Panjar στο Πακιστάν και του Avtar Singh Khanda στην Αγγλία, έχουν κεντρίσει το ενδιαφέρον για τις εξτρεμιστικές δραστηριότητες με βάση τη διασπορά. Τα γεγονότα, έχουν εγείρει ερωτήματα σχετικά με το γιατί αυτά τα μακροχρόνια στοιχεία της διασποράς των Σιχ συγκέντρωσαν ξαφνικά την προσοχή του Νέου Δελχί.
Το αίνιγμα του διαδρόμου Kartarpur
Η δρομολόγηση από την Ινδία του διαδρόμου Kartarpur, το 2019, που διευκολύνει τα προσκυνήματα των Σιχ σε έναν ιερό τόπο στο Πακιστάν, φαίνεται να έρχεται σε αντίθεση με τις διακηρυγμένες ανησυχίες της για το Khalistan. Ειδικότερα, ο Gopal Singh Chawla, που συνδέεται με το έργο από την πακιστανική πλευρά, έχει δεσμούς με μια μαχητική ισλαμιστική ομάδα και θεωρείται συνδεδεμένος με το μηχανισμό πληροφοριών του Πακιστάν.
Περιέργως, παρά τις προειδοποιητικές ενδείξεις, η Κυβέρνηση Modi αγκάλιασε το διάδρομο, εγείροντας ερωτήματα σχετικά με την αντίληψη της Κυβέρνησης για την απειλή του Khalistan.
Η εικόνα του Modi ως ισχυρού άνδρα
Ένας παράγοντας που κρύβεται πίσω από αυτές τις διπλωματικές περιπλοκές είναι η προσπάθεια του Πρωθυπουργού Modi να προβάλει την Ινδία, ως ένα ισχυρό και διεκδικητικό ινδουιστικό κράτος. Οι προηγούμενοι ισχυρισμοί του Modi για χειρουργικά πλήγματα και αεροπορικές επιδρομές έχουν συμβάλει στην εικόνα του ισχυρού άνδρα. Οι προσπάθειές του να καθιερώσει το κίνημα του Khalistan ως την επόμενη κρίση ασφαλείας, όπου μπορεί να «επιδείξει τους μυς του», ευθυγραμμίζονται με αυτή την πολιτική ατζέντα.
Το διπλωματικό τέχνασμα
Η πρόσφατη διπλωματική διαμάχη μεταξύ Ινδίας και Καναδά έχει αναμφίβολα ενισχύσει την πολιτική θέση του Πρωθυπουργού Modi. Τα αποτελέσματα είναι πολύπλευρα: αν προκύψουν στοιχεία για την ινδική εμπλοκή στο θάνατο του Nijjar, αναδεικνύεται η ικανότητα της Ινδίας να εξαλείφει απειλές στο εξωτερικό. Αντίθετα, εάν ο Καναδάς δεν παράσχει πειστικά στοιχεία, εκθέτει μια αντιληπτή υποκρισία.
Δίλημμα των Σιχ
Η κοινότητα των Σιχ στο Punjab αντιμετωπίζει οικονομικές επιπτώσεις λόγω του συνεχιζόμενου αδιεξόδου, με τις καναδικές βίζες να έχουν ουσιαστικά παγώσει. Ταυτόχρονα, οι αυξανόμενες ανησυχίες μεταξύ των Σιχ για το ενδεχόμενο να γίνουν ο επόμενος στόχος του ινδουιστικού εθνικιστικού κινήματος του Modi, αναδεικνύουν τις πολύπλευρες επιπτώσεις αυτής της διπλωματικής αναμέτρησης.
Εν κατακλείδι, η διπλωματική κρίση Ινδίας-Καναδά υπογραμμίζει την περίπλοκη φύση του ζητήματος του Khalistan, γεμάτη ιστορικές πολυπλοκότητες και σύγχρονες πολιτικές διαστάσεις. Η σύγκρουση των διπλωματικών συμφερόντων αφήνει περιθώρια για συνεχή έλεγχο, καθώς ο κόσμος παρακολουθεί το εξελισσόμενο έπος μεταξύ δύο εθνών που παλεύουν με το φάντασμα του Khalistan.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Canada: How ties with India soured over Hardeep Singh Nijjar killing, BBC News, διαθέσιμο εδώ
