Του Ευγένιου Ακαρίδη,
Η ανθρώπινη εμπειρία διαφέρει τρομερά από άτομο σε άτομο. Μία από τις ελάχιστες ενοποιητικές πραγματικότητες όλων των ανθρώπων είναι, ίσως ειρωνικά, και η πιο τρομακτική: ο θάνατος. Παρά τη μοντέρνα φιλοσοφική θέση πως ο πεπερασμένος μας χρόνος στον πλανήτη δίνει και νόημα σε κάθε στιγμή του, ο ανθρώπινος εγκέφαλος δυσκολεύεται να αντιληφθεί και να αποδεχθεί το «τέλος» γενικότερα, πολλώ δε μάλλον το τέλος της ύπαρξης. Παρά την επιστημονική πρόοδο, δεν υπάρχουν αποδείξεις για το τι συμβαίνει μετά, αφήνοντας πολλούς να στηρίζονται στη θρησκεία για απαντήσεις, όπως κάνει η ανθρωπότητα για χιλιετίες. Παρουσιάζουν, λοιπόν, ενδιαφέρον οι προσωπικότητες στην ιστορία που προσπάθησαν απεγνωσμένα να καθυστερήσουν ή και να αποφύγουν εντελώς τον θάνατό τους σε κάθε γωνιά του κόσμου.
Αρχικά, πρέπει να αναφερθούμε στο Μιθριδάτη ΣΤ΄ Ευπάτορα, Βασιλιά του Πόντου από το 120-63 π.Χ. Έχοντας δει τον πατέρα του να δηλητηριάζεται ως παιδί και για να ξεφύγει από τις δολοπλοκίες της μητέρας του εναντίον του, λέγεται πως έζησε για 4-7 χρόνια μόνος του στο δάσος. Εκεί είναι που θα άρχισε να εκπαιδεύει τον οργανισμό του στην ανοχή στα δηλητήρια, καταναλώνοντας διάφορα σε μικρές, μη θανάσιμες δόσεις, με ιδιαίτερη έμφαση στο αρσενικό που είχε σκοτώσει τον πατέρα του. Όταν επέστρεψε και ανέβηκε στον θρόνο, συνέχισε και βελτιστοποίησε αυτή του την πρακτική, δοκιμάζοντας διάφορα πειραματικά αντίδοτα σε κατάδικους σε θανατική ποινή.
Το «καθολικό αντίδοτο» στο οποίο κατέληξε και το οποίο έπινε καθημερινά έχει χαθεί από την ιστορία, πιθανότατα στα χέρια του Πομπήιου του Μέγα, μετά την κατάκτηση του Πόντου. Φαίνεται, πάντως, πως η τακτική του είχε μια βάση, καθώς ο ίδιος απέτυχε να αυτοκτονήσει μέσω δηλητηρίου στα 72 του και χρειάστηκε έναν φύλακά του να τον μαχαιρώσει. Αυτή η επιτυχία ίσως να είναι ο λόγος που ο μιθριδατισμός έπαιξε ρόλο στις ζωές πολλών μοναρχών και παρουσιάζει (μειωμένη) χρήση ακόμα και στην εποχή μας.
Έναν περίπου αιώνα πριν τη γέννηση του Μιθριδάτη, στα άκρα του γνωστού κόσμου, ο πρώτος Αυτοκράτορας της Κίνας, ονόματι Τσιν Σι Χουάνγκ, επιθύμησε όχι μόνο να είναι ασφαλής από δηλητήρια, αλλά να κερδίσει ολοκληρωτικά τη μάχη με το θάνατο. Μετά από 35 περίπου χρόνια στην κορυφή του κόσμου, ο Αυτοκράτορας άρχισε να νιώθει πως γερνά και να γίνεται παρανοϊκός για τον θάνατό του (πλησίαζε τα 50 του χρόνια). Η προφανής λύση ήταν να βρει το περίφημο ελιξίριο της ζωής, που θα του προσέφερε αθανασία.
Στην έρευνά του αυτή έστειλε πλοία με εκατοντάδες ανθρώπους να ψάξουν για μυθικά βουνά, τα οποία δε βρήκαν ποτέ και, σύμφωνα με τον θρύλο, για να μην παρουσιάσουν την αποτυχία τους στον Αυτοκράτορα προτίμησαν να αποικίσουν την Ιαπωνία. Έκαψε αμέτρητα βιβλία, κανένα, όμως, σχετικό με την αλχημεία, καθώς και εκατοντάδες λόγιους, μεταξύ των οποίων και μερικούς αλχημιστές, πιθανώς για να δοκιμάσει τις ικανότητές τους να υπερνικήσουν τον θάνατο. Δυστυχώς για εκείνον, η παράνοια αυτή θα του κόστιζε, καθώς σύντομα πέθανε σε ηλικία 49 ετών, με μια υπόθεση να προτείνει ως αιτία θανάτου τον υδράργυρο σε κάποιο ελιξίριο που δοκίμασε στην αναζήτησή του για αθανασία.
Η τάση αυτή της προσπάθειας ενός ανθρώπου να αποφύγει το αναπόφευκτο είναι μάλιστα τόσο συνηθισμένη στην ιστορία της Κίνας, που γέννησε τον όρο ”Chinese alchemical elixir poisoning” (δηλαδή «δηλητηρίαση από κινεζικό αλχημικό ελιξίριο»). Ένας ακόμα από τους δεκάδες αυτοκράτορες, ευγενείς και ανωτέρους υπαλλήλους που βρήκε το τέλος του με αυτόν τον τρόπο ήταν ο Ζου Χουκόνγκ, ο 12ος Αυτοκράτορας της δυναστείας των Μιγνκ.
Απόμακρος κατά την 46ετή κυριαρχία του, μετακόμισε οριστικά από το αυτοκρατορικό παλάτι μετά από μια απόπειρα δολοφονίας το 1542. Σταδιακά άρχισε να παραμελεί τις υποχρεώσεις του για να αφοσιωθεί πλήρως στις (ν)ταοϊστικές του πεποιθήσεις και το πώς θα κατακτήσει την αιώνια ζωή. Το παραδοσιακό κομμάτι της προσέγγισής του περιλάμβανε την αλχημεία, όπου χρησιμοποιούσε σπάνια υλικά για τα ελιξίρια του, σε συνδυασμό με τον υδράργυρο που μάλλον οδήγησε στον θάνατό του. Το πιο… εκκεντρικό κομμάτι της ήταν η προσπάθειά του να ενδυναμωθεί μέσα από σεξουαλικές πράξεις, τις οποίες αρχικά κάλυπτε η δεκατριάχρονη σύντροφός του, όμως σταδιακά άρχισε να καλεί περισσότερες νεαρές γυναίκες.
Η αιώνια ζωή εμφανίζεται σχεδόν σε κάθε θρησκεία και κουλτούρα με διάφορους τρόπους. Αμρίτα στην Ινδία, Φιλοσοφική Λίθος στη Δύση, ακόμα και στην πρώτη καταγεγραμμένη ιστορία της ανθρωπότητας από τη Μεσοποταμία, το Έπος του Γκιλγκαμές, ο ήρωας αναζητά την αθανασία μετά τον θάνατο του συντρόφου του, Ενκίντου.
Εάν διαβάζει κάποιος το άρθρο αυτό, που να έχει ζήσει πάνω από 500 χρόνια, θα λάτρευα να μιλήσω μαζί του. Εάν, όμως, όχι, μάλλον έχει έρθει η στιγμή να αποδεχτούμε συνολικά πως δε θα κυριαρχήσουμε ποτέ πάνω στον θάνατο και να επικεντρωθούμε στο πώς να τον καθυστερήσουμε και να απολαύσουμε τις στιγμές μας πριν τον συναντήσουμε. Εξάλλου, οι παραπάνω αυτοκράτορες απέδειξαν τα πλέον διάσημα λόγια του δάσκαλου Oogway, πως συχνά συναντάμε το πεπρωμένο μας στον δρόμο που παίρνουμε για να το αποφύγουμε.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Ong Siew Chey (2009), China Condensed: 5,000 Years of History & Culture, Salt Lake City: Benchmark Books.
- Philip Wexler (2018), Toxicology in Antiquity: Toxicology in Antiquity Volume I, Academic Press.
